تمام سناریوها درباره برکناری رابرت مالی/تحلیل‌ها چه می‌گویند؟

مهسا مژدهی: نزدیک به شش ماه پس از روزی که رابرت مالی اعلام کرد با آمریکایی‌ها با متحدان اروپایی خود در مقابل ایران متحد هستند، کار او با وزارت خارجه ایالات متحده به پایان رسید. در پایان ماه ژوئن مشخص شد که علت کم‌پیدا شدن مالی در جلسات مربوط به ایران، مرخصی اجباری اوست و دفترش به یکی از معاونانش به نام آبرام پیلی سپرده شده است. خیلی زود پای‌اف‌بی‌آی و تحقیقاتش به میان آمد و در کمتر از یک ماه طومار مالی در واشینگتن بهم پیچید و بالاخره با حذف نام و عکس او از حساب توئیتر نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، تقریبا روشن شده که دیگر قرار نیست مالی نقشی در خصوص ایران بازی کند.

از برکناری مالی چه می‌دانیم؟

تمام آنچه به‌طور رسمی می‌دانیم این است که اف‌بی‌آی در حال بررسی پرونده رابرت مالی نماینده آمریکا در امور ایران است. ادعا می‌شود که مالی احتمالا از مدارک دسته‌بندی شده و محرمانه‌ای که در اختیار داشته سوءاستفاده کرده است. ۱۶ می ۲۰۲۳ وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا در یک جلسه محرمانه با سناتورها درباره روند مذاکره با ایران شرکت کرد. غایب بزرگ این جلسه رابرت مالی، مسئول اصلی پرونده ایران در دولت بایدن بود. کسی که کمی بعد مشخص شد راهش از دیگر دیپلمات‌های دولت جدا شده است.

بیشتر بخوانید:

پایان دوران رابرت مالی؛ آغاز فصل مذاکراتی جدید میان ایران و آمریکا

اولین اظهارنظر جانشین رابرت مالی علیه ایران

کنگره آمریکا هم در این بین آرام ننشسته و نمایندگان، به خصوص آنهایی که جمهوری‌خواه هستند، درخواست دارند که مدارک مرتبط با اقدامات رابرت مالی به دستشان برسد تا آن را بررسی کنند. اما این درخواست با نه قاطع وزارت خاجه رو به‌رو شده و مایکل مک کال، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا گفته که به هیچ سوالی درخصوص تحقیقات کنگره درباره رابرت مالی پاسخ نخواهد داد. جمهوری‌خواهان مقاومت وزارت‌خارجه بایدن را برابر با سنگ‌اندازی این دستگاه در کار کنگره می‌دانند.

هر چند کار رابرت مالی به لغو مجوز و مرخصی اجباری کشیده اما وزارت خارجه کماکان پشت او ایستاده است. بلینکن وزیرخارجه دولت بایدن پس از حواشی اخراج رابرت مالی گفته بود آنچه می‌توانم بگویم این است که من رابرت مالی را سال‌هاست می‌شناسم و او کسی است که زندگی و کارش را به طرز تحسین برانگیزی وقف حفاظت از کشورمان کرده است.

سی‌ان‌ان به نقل از یک مقام آمریکایی نوشته پس از شروع تحقیقات امنیتی وزارت خارجه آمریکا از رابرت مالی، او برای مدتی در سمت خود فعالیت می‌کرد اما اجازه دسترسی به اطلاعات محرمانه را نداشت.

در زمانی که هنوز سروصدای اتفاقاتی که برای رابرت مالی افتاده بلند نشده بود، ایران و آمریکا در عمان مذاکراتی غیرمستقیم و محرمانه داشتند. آمریکا برت مک گورک، از شورای امنیت ملی و نزدیک به جیک سالیوان را راهی عمان می‌کنند و باز هم جای مالی خالی باقی می‌ماند.

تحلیل‌ها چه می‌گویند؟

تحلیل هایی که رسانه‌های گوناگون از ماجرای رابرت‌مالی و باطل شدن مجوز امنیتی‌اش منتشر می‌کنند، تنها در حد حدس و گمان است. به‌نظر می‌رسد اف‌بی‌آی و وزارت خارجه ایالات‌متحده فعلا اصلا مایل نیستند که جزئیات آنچه اتفاق افتاده بر سر زبان‌ها بیفتد.

نشریه محافظه‌کار واشینگتن فری‌بیکن در تحلیل‌های خود نارضایتی از پنهانکاری وزارت خارجه را برجسته کرده و نوشته که دولت بایدن تلاش می‌کند سوءاستفاده مالی از اطلاعات محرمانه را پنهان کند.

تهران تایمز که تحلیل پرسروصدا از این ماجرا منتشر کرده می‌نویسد مالی برای پیشبرد سیاست های خود درباره ایران با حلقه ها و افراد مختلفی به طور مرتب در ارتباط بوده است و جلساتی با آنان داشته است. برخی از این افراد ایرانیانی هستند که ردپای آنان را طی سال های اخیر می توان در دیپلماسی واشنگتن در قبال تهران، به طور آشکار دید. افرادی که هم نقش دلال دیپلماسی را بازی می کنند و هم به عنوان کارشناس در رسانه ها حضور دارند و از این طریق نیز به دنبال اثرگذاری های مد نظر خود هستند. شاید رابرت مالی در ارتباط با این افراد و صحبت های رد و بدل شده بین آنها، اصول حفاظتی را رعایت نکرده و نکاتی را مطرح کرده است که اجازه طرح آنها را نداشته است.

طارق الحمید، روزنامه نگار سعودی و سردبیر سابق روزنامه الشرق الاوسط، که سیاستی ضد ایرانی را دنبال می‌کند نوشته موضوع پنهانی نیست که مالی در مورد برنامه هسته‌ای ایران موضع بسیار نرمی داشت. او مدعی شده در صورتی که اتهامات مطرح شده علیه مالی به خصوص استفاده از اطلاعات محرمانه اثبات شوند این یک ضربه واقعی و یک بمب ویرانگر سیاسی خواهد بود. این موضوع باعث خواهد شد تا گروه‌ها و جناح طرفدار ایران در واشنگتن تضعیف شوند. این طیف در واشنگتن چهره‌های رسانه ای، دانشگاهیان و سیاستمدارانی را شامل می‌شوند که در دوره ریاست جمهوری اوباما تقویت شدند. آنان اخیرا جسورتر شدند و توجیهاتی را برای معاملات پنهان با ایران مطرح می‌کردند.

اما رسانه الجزیره که کارشناسانش بر روی این داستان متمرکز شده‌اند دو فرضیه را مطرح کرده است. فرضیه نخست می‌گوید مسائل مورد مذاکره میان تهران و واشنگتن بزرگتر از شخصیت هر مذاکره کننده‌ای در تیم‌های دو کشور است. به این ترتیب که این مسائل مورد اختلاف مهم و اساسی است و بُعد یا ترجیح شخصی درخصوص آنها وجود ندارد اما طبق فرضیه دوم، کنار گذاشتن رابرت مالی کسانی را خوشحال می‌کند که خواستار بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران نیستند و او هدف تندروهای مخالف این توافق بود؛ یعنی کسانی که او را به عنوان فردی دلسوز ایران به تصویر کشیدند.

تصویری که رسانه‌های ایرانی از مرخصی اجباری ارائه می دهند، به دو دسته تقسیم شده. در برخی از تحلیل‌ها این اتفاق تلاش برخی از مخالفان هرگونه توافق با ایران برای دور کردن بلینکن و مالی از پرونده مربوط به مذاکرات غیر مستقیم است. این در حالیست که برخی دیگر معتقدند با خروج مالی از تیم وزارت خارجه، دیپلمات‌هایی بر سر کار خواهند آمد که مسیر را برای توافق با ایران هموارتر می‌کنند.

روزنامه فرهیختگان اخیرا در گزارشی نوشته است علت تعلیق مجوز امنیتی رابرت مالی به دلیل مذاکرات محرمانه‌ای است که اودر دبی با طرف ایرانی داشته. آن‌طور که این منبع آگاه گفته مالی در دو بازه متفاوت، دو دیدار با یکی از اساتید دانشگاه تهران داشته است. این منبع از جزئیات مذاکرات سخنی نگفت اما مدعی است که در جریان مذاکرات، پیشرفت‌هایی نیز حاصل شده و طرفین به نتایجی دست پیدا کرده‌اند اما به‌یکباره و بدون اعلام قبلی، مذاکرات متوقف می‌شود.

آبرام پالی کیست؟

کسی که احتمالا قرار است روی صندلی رابرت مالی بنشیند، ابرام پالی نام دارد. او از سابقه دیپلماتیک مالی برخوردار نیست و البته اطلاعات کمی راجع به این مرد در دسترس قرار گرفته است.جانشین رابرت مالی که پیشتر معاون کاملا هریس هم بوده است اعلام کرده دفتر ویژه آمریکا در امور ایران همچنان پیگیر سیاست‌ های واشنگتن است. او البته برای تهران شاخ و شانه کشیده و در حساب کاربری نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در توییتی نوشته دفتر نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و تمامی اعضای گروه در وزارت امور خارجه همچنان درگیر اجرای سیاست ما در قبال ایران هستند. ما به کار با متحدان و شرکا ادامه می‌دهیم تا رفتار بی‌ثبات‌کننده ایران را محدود کنیم، از حقوق بشر دفاع کنیم، تنش زدایی را تشویق کنیم، و خاورمیانه را باثبات، مرفه و یکپارچه‌تر کنیم.

برخی از کارشناسان معتقدند پالی احتمالا به تیم جیک سالیوان که به نوعی رقیب مالی در مساله ایران به حساب می‌آمد و مواضع تندتری در قبال تهران داشت نزدیک است. در عین حال وضعیت رابرت مالی و فعالیت‌های آبرام پالی به اندازه ‌ای غیرشفاف است که تا حصول نتیجه اف‌بی‌آی پیشبینی آن دشوار به‌نظر می‌رسد.

۳۱۱۳۱۱