روسیه توافق صادرات غلات را متوقف کرد

تنها چند ساعت پس از وقوع دو انفجار بر روی پل کریمه، روسیه دوشنبه ۲۶ تیر / ۱۷ ژوئیه مشارکت در توافق‌نامه صادرات غلات با اوکراین را متوقف کرد.

مدت توافق‌نامه صادرات غلات میان روسیه و اوکراین که با میانجی‌گری سازمان ملل و ترکیه به‌دست آمده بود امروز دوشنبه ۲۶ تیر / ۱۷ ژوئیه به پایان می‌رسید و باید بار دیگر تمدید می‌شد. گفته می‌شد که دو انفجار بامداد دوشنبه بر روی پل کریمه ممکن است بر تمدید این توافق‌نامه تأثیر بگذارد.

روسیه روز دوشنبه اعلام کرد که در حمله تروریستی به پل کریمه، شریان اصلی نیروهای این کشور در جنگ اوکراین، یک زن و مرد غیرنظامی کشته و دخترشان زخمی شدند.

مسکو گفته است کی‌یف با کمک دو پهپاد به پل کریمه حمله کرده است. اوکراین هیچ گزارش رسمی درباره این انفجارها منتشر نکرد، اما رسانه‌های اوکراینی به نقل از مقام‌های ناشناس گفتند که سرویس امنیتی اوکراین پشت این انفجارها قرار دارد. اوکراین از مدت‌ها پیش مدعی است که این پل غیرقانونی ساخته شده است و استفاده روسیه از آن برای تدارکات نظامی، آن را به هدف قانونی نیروهای اوکراینی تبدیل کرده است. آخرین بار در ماه اکتبر بر این پل انفجار و آتش‌سوزی مهیب رخ داد.

با این حال کرملین گفته است هیچ ارتباطی بین حمله روز دوشنبه به پل کریمه و تصمیمش برای تعلیق توافق‌نامه غلات وجود ندارد و دلیل توقف توافق‌نامه، ناتوانی کشورهای غربی در برآورده کردن خواسته‌های روسیه برای اجرای توافق موازی به‌منظور تسهیل قوانین صادرات مواد غذایی و کود این کشور است.

دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در یک کنفرانس تلفنی به خبرنگاران گفت:

«قراردادهای دریای سیاه امروز اعتبار خود را از دست دادند. متأسفانه بخشی از این توافق‌ها که مربوط به روسیه است تاکنون اجرایی نشده است.»

به گزارش شبکه اسپوتنیک روسیه، وزارت خارجه این کشور نیز اعلام کرد که توافق‌نامه از روز سه‌شنبه ۲۷ تیر / ۱۸ ژوئیه متوقف خواهد شد و این موضوع به‌طور رسمی به اوکراین، ترکیه و دبیرخانه سازمان ملل اطلاع داده شده است.

مقام‌های روسیه و اوکراین ۳۱ تیر / ۲۲ ژوئیه سال گذشته در استانبول و در حضور رجب ‌طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل قرارداد صادرات غلات را امضا کردند.

در پیام روز دوشنبه وزارت خارجه روسیه آمده است که توقف این قرارداد «به معنای لغو ضمانت‌ها برای ایمنی دریانوردی، محدود کردن گذرگاه بشردوستانه دریایی، احیای رژیم منطقه‌ای به‌طور موقت خطرناک در شمال غربی دریای سیاه و انحلال مرکز هماهنگی مشترک در استانبول» خواهد بود.

اسپوتنیک نوشته که روسیه بارها اعلام کرده است که اوکراین از توافق‌نامه صادرات غلات برای اهداف نظامی – از جمله حمله به سواستوپل – استفاده می‌کند. این خبرگزاری افزوده است که در ۲۹ اکتبر ۲۰۲۲، رژیم کی‌یف یک حمله تروریستی به کشتی‌های ناوگان دریای سیاه و کشتی‌های غیرنظامی که در جاده‌های بیرونی و داخلی پایگاه سواستوپل بودند، انجام داد. پس از آن، روسیه مشارکت در صادرات محصولات از بنادر اوکراین را به حالت تعلیق درآورد. سپس با دریافت تضمین‌هایی از کی‌یف مبنی بر عدم استفاده از گذرگاه‌های بشردوستانه برای اهداف نظامی، مشارکت روسیه ادامه یافت. با این حال، به‌گفته وزارت دفاع روسیه در اواسط آوریل و مارس ۲۰۲۳، کی‌یف با نقض ضمانت‌های عدم استفاده از گذرگاه بشردوستانه برای درگیری‌ها، به پایگاه‌های ناوگان دریای سیاه در سواستوپل و زیرساخت‌های غیرنظامی کریمه حمله کرد.

رجب طیب اردوغان روز دوشنبه گفت هنوز معتقد است که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه خواهان ادامه توافق‌نامه غلات است. اردوغان به خبرنگاران گفت وزیران خارجه روسیه و ترکیه روز دوشنبه در این‌باره گفت‌وگو خواهند کرد. او افزود: «امیدوارم بتوانیم پیشرفتی داشته باشیم و بدون توقف به راه خود ادامه دهیم.»

وزارت خارجه روسیه گفت در صورت مشاهده «نتایج مشخص» در مورد خواسته‌های خود، پیوستن مجدد به توافق غلات را در نظر خواهد گرفت.

ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، چشم‌انداز از سرگیری صادرات غلات بدون مشارکت روسیه را مطرح کرد. سرهی نیکیفوروف، سخنگوی زلنسکی گفت:

«حتی بدون فدراسیون روسیه، همه چیز باید انجام شود تا بتوانیم از گذرگاه دریای سیاه استفاده کنیم. ما بیمی نداریم. شرکت‌ها، مالکان کشتی‌ها با ما تماس گرفتند و گفتند که آماده‌اند، اگر اوکراین آن‌ها را آزاد بگذارد و ترکیه نیز به آن‌ها اجازه عبور دهد، همه آماده‌اند تا به عرضه غلات ادامه دهند.»

دنیس مارچوک، معاون شورای کشاورزی اوکراین، سازمان اصلی تجارت کشاورزی در اوکراین به رویترز گفت ممکن است صادرات از طریق دریا بدون موافقت روسیه ادامه یابد. او افزود: «اگر تضمین‌های ایمنی از سوی شرکای ما داده شود چرا ابتکار صادرات غلات را بدون مشارکت روسیه انجام ندهیم؟»

هرگونه از سرگیری چنین عملیاتی بدون مشارکت روسیه احتمالاً به تصمیم شرکت‌های بیمه بستگی خواهد داشت. هرگونه وقفه در صادرات غلات نیز به دلیل تعلیق توافق‌نامه توسط روسیه می‌تواند قیمت مواد غذایی را در سراسر جهان، به‌ویژه در فقیرترین کشورها افزایش دهد. اوکراین و روسیه هر دو از بزرگترین صادرکنندگان غلات و سایر مواد غذایی در جهان هستند.

توافق‌نامه صادرات غلات از آن رو مورد استقبال جامعه بین‌المللی قرار گرفت که از وضعیت اضطراری مواد غذایی در جهان پس از آغاز حمله روسیه به اوکراین کاست.

با اعلام توقف این توافق‌نامه از سوی روسیه، قیمت‌های جهانی مواد غذایی در روز دوشنبه به‌طور محدود افزایش یافت و این نشان می‌دهد که تاجران هنوز بحران شدید عرضه را پیش‌بینی نکرده‌اند. فعال‌ترین قرارداد گندم در هیئت تجارت شیکاگو (Wv1) با ۳,۰ درصد افزایش به ۶,۸۱ دلار در هر بوشل رسید.

پوتین هفته گذشته تهدید کرده بود که از توافق‌نامه غلات خارج می‌شود. او همچنین افزوده بود که در صورت برآورده شدن خواسته‌هایش، روسیه می‌تواند «فوراً» به این توافق بازگردد.

کشورهای غربی می‌گویند روسیه از توافق‌نامه غلات به‌عنوان اهرم فشار برای تضعیف تحریم‌های مالی استفاده می‌کند، تحریم‌هایی که در مورد صادرات کشاورزی روسیه اعمال نمی‌شود.

اورزولا فُن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا تعلیق این توافق از سوی روسیه را «اقدامی منفی» ارزیابی کرد و گفت اتحادیه اروپا به تلاش خود برای تأمین مواد غذایی برای کشورهای فقیر ادامه خواهد داد.

روسیه در سال گذشته به‌رغم تهدیدهای مکرر به خروج از توافق‌نامه غلات سه بار با تمدید آن موافقت کرد.