تثبیت ماسه‌های روان با استفاده از ۱۱ روش خارجی و بومی

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، وحید جعفریان مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت: پروژه اجرای بادشکن غیر زنده به صورت نمونه در سطح ۲۰ هکتار از عرصه‌های بیابانی حسین آباد میش‌مست استان قم، با مشارکت دانشگاه تهران و سازمان منابع طبیعی در حال انجام است.

وی اضافه کرد: برای اجرا از ۱۱ روش بادشکن غیر زنده از جمله بادشکن با ساقه نی، توری‌های کنفی و نمدی به صورت هم‌زمان استفاده می‌شود تا کاربردی‌ترین و بهترین روش انتخاب شود.

مدیرکل امور بیابان سازمان منابع طبیعی کشور تصریح کرد: قرارگرفتن ایران در کمربند خشک و نیمه خشک باعث شده تا بخش زیادی از مساحت ایران را مناطق خشک و بیابانی تشکیل دهد. حدود ۳۰ میلیون هکتار از اراضی کشور تحت تأثیر فرسایش بادی و ۱۴ میلیون هکتار کانون بحرانی در ۲۲ استان قرار دارد و عواملی مانند خشکسالی و رطوبت کم خاک، پوشش گیاهی محدود، خصوصیات خاک و وقوع باد‌های شدید احتمال وقوع و تشدید فرسایش بادی را افزایش می‌دهد.

جعفریان ادامه داد: آثار و تبعات فرسایش بادی و طوفان‌های گردوغبار متعدد بوده و این تبعات می‌تواند به کاهش حاصلخیزی خاک، پر شدن کانال‌های آبیاری، کاهش دید و بروز مشکلات در حمل و نقل هوایی، خسارت به تأسیسات و مناطق مسکونی، تسریع بیابان‌زایی، آلودگی هوا، اختلال در خطوط ریلی و مسائل بهداشتی منجر شود.

وی تصریح کرد: روش‌های مکانیکی در شرایط اکولوژیکی خاص مناطق بیابانی قابل اجرا هستند و گرد و غبار و ماسه‌های روان را تثبیت می‌کنند؛ به آب احتیاج ندارند و با نقش حمایتی خود به استقرار پوشش گیاهی کشت شده کمک می‌کنند.

مدیرکل امور بیابان سازمان منابع طبیعی کشور گفت: جدیدترین فناوری تثبیت ماسه‌های روان در کشور چین، استفاده از توری‌ها و پارچه‌های زیست‌سازگار گیاهی از جنس پلی‌لاکتیک اسید (PLA) می‌باشد. این نوع از بادشکن‌ها با ایجاد زبری در سطح خاک طراحی شده‌اند.

به گفته جعفریان، علی‌رغم اینکه کاربرد بادشکن‌های ساخته شده از الیاف پلی‌لاکتیک اسید در چین با نتایج موفقیت‌آمیزی به همراه بوده است؛ اما به دلیل شرایط اکولوژیکی متفاوت ایران، ملاحظات زیست‌محیطی و هزینه‌های تولید و انتقال آن‌ها نیازمند بررسی بیشتر است.

وی با بیان اینکه هنوز کارایی این بادشکن‌ها در ایران بررسی نشده و استفاده از آن با شبهاتی به همراه است؛ تصریح کرد: ایران دارای ماسه‌زار‌ها و بیابان‌های گرم و خشک است که ازنظر شرایط اکولوژیکی، اقلیمی و محیطی با بیابان‌های سرد و خشک چین متفاوت است.

جعفریان همچنین اظهار داشت: به‌علت وارداتی بودن و عدم تولید آن در ایران پلیمر گرانی است که استفاده از آن برای ساخت بادشکن مکانیکی در ایران هزینه‌بر است؛ بنابراین تلاش می‌کنیم با استفاده از مواد پلیمری زیست‌سازگار موجود و ارزان قیمت در ایران، بادشکن مکانیکی ساخته شود.

مدیرکل امور بیابان سازمان منابع طبیعی کشور افزود: یکی از آیتم‌های مهم در انتخاب روش مناسب کنترل فرسایش بادی و تثبیت ماسه‌های روان، زیست‌سازگاری و قیمت نهاده مورد استفاده است لذا استفاده از مواد معدنی که به صورت طبیعی نیز در عرصه‌های بیابانی وجود دارند، می‌تواند یکی از گزینه‌های مناسب برای نیل به هدف باشد؛ بنابراین می‌توان از مصالح و مواد معدنی برای ساخت بادشکن‌های مکانیکی استفاده نمود.

جعفریان تصریح کرد: روش‌های نوین آبیاری در کشت گیاهان علاوه بر رفع کمبود آب جهت آبیاری گیاهان، جلوگیری از تبخیر از سطح خاک و تلفات آب و رشد کم نهال‌ها و مرگ‌ومیر آن‌ها، سبب افزایش راندمان تثبیت ماسه‌زار‌ها نیز می‌گردد. بنابراین، انتظار می‌رود کاربرد روش‌های نوین کشت و آبیاری، راندمان کاربرد آب را در مقایسه با روش‌های مرسوم به طوری چشمگیر افزایش دهد.