زمین یک «سیب‌زمینی» است!

همان طور که تصاویر گرفته شده از فضا به ما نشان داده اند زمین عمدتا یک کره صاف با رنگی براق است یک سنگ مرمر آبی. با این وجود، دانشمندان زمین می‌دانند که این تصویر دقیقا درست نیست.

زمین در واقع بیضوی است که قدری در قطب‌های خود حالت له شدگی دارد و به اصطلاح چربی اطراف استوا وجود دارد و البته خالدار همراه با رشته کوه‌ها است. سپس شما مردمان ژئوئیدی* را خواهید داشت کسانی که زمین را کمتر به عنوان یک کره ناقص و بیش‌تر به عنوان یک سیب زمینی توده‌ای قلمداد می‌کنند.

"سی کی شوم" استاد دانشگاه ایالتی اوهایو یکی از این افراد است. او در حوزه زمین شناسی فعال است که مطالعه میدان گرانش زمین را شامل می‌شود و سیاره را از دریچه‌ای متفاوت از سایرین می‌بیند. تصور کنید که شکل زمین صرفا تحت تاثیر گرانش خود بدون تاثیرپذیری از جزر و مد، بدون تاثیرپذیری از باد و جریان و بدون آبی باشد که بر این اساس در کل سیاره توزیع می‌شود.

در برآمدگی‌های مربوط به قسمت‌های متراکم‌تر سیاره گرانش بیش تری اعمال می‌شود. در مقابل، فرورفتگی‌ها گرانش کم تری دارند. دانشمندان به آن ژئوئید می‌گویند. شوم می‌گوید که تفاوت‌ها در گرانش زمین در واقع بسیار کوچک است. بنابراین، بخش عمده نمایش‌های بصری ژئوئید برای برجسته ساختن ناهمواری اغراق آمیز هستند. از این منظر زمین آماده به نظر می‌رسد که مقداری روغن گیاه روی آن پاشیده شده و سپس در فر قرار گیرد.

اصطلاح زمین سیب زمینی در طول سال‌ها در اینترنت ظاهر شده و هر بار برخی به اشتباه فکر می‌کنند که زمین خالی از آب به نظر می‌رسد. در واقع، سطح سیاره ما به هیچ وجه به این اندازه غده‌ای نیست. اما این ژئوئید یادآور آن است که زمین شگفت انگیرتر از آن چیزی است که ما تصور می‌کردیم. سیاره سیب زمینی ناقص ما را ببینید! عجیب است، اما مال ماست.

ژئوئید مفهوم پیچیده‌ای است. هم چنین، به شکلی نیست که بتوایم به طور طبیعی ببینیم. ما نمی‌توانیم آن را اندازه گیری کنیم. ما صرفا می‌توانیم داده‌های گرانشی را جمع‌آوری کرده و آن‌ها را تقریبا مدل سازی کنیم. این ایده در اوایل نوزدهم از نظریات کارل فردریش گاوس" ریاضیدان آلمانی نشئت گرفت، اما صرفا زمانی که فناوری ماهواره‌ای در قرن بیستم به وجود آمد زمین شناسان توانستند طرح کلی سیب زمینی را با دقت واقعی ترسیم کنند و پیش از آن این امر میسر نبود. تجسم گسترده شناخته شده ژئوئید که از ده‌ها هزار اندازه گیری فضایی میدان گرانشی زمین ساخته شده نشئت گرفته از موسسه‌ای در پوتسدام در آلمان است که جامعه زمین سنجی (ژئودزی) آنر ا "سیب زمینی پوتسدام" می‌نامند.

سیب زمینی پوتسدام ممکن است آن چیزی نباشد که زمین واقعا به نظر می‌رسد، اما کاملا تخیلی نیز نیست. ژئوئید همان طور که ما می‌شناسیم کاربردهایی روی زمین دارد.

"مارچلو سانتوس" استاد زمین سنجی در دانشگاه نیوبرانزویک در کانادا می‌گوید که زمین سیب زمینی یک مدل ثابت نیست. این بدان خاطر است که زمین خود همواره از طریق آتشفشان و تکتونیک صفحه‌ای در حال چرخش است و جرم را به اطراف منتقل می‌کند. سانتوس می‌گوید:"هر جرمی گرانش خاص خود را دارد. بنابراین، اگر جرم را جابجا کنید گرانش را حرکت می‌دهید".

برخی از تغییرات در طول هزاره آشکار می‌شود. او می‌گوید پس از پایان عصر یخبندان پیشین بخش‌هایی از زمین کماکان بالا می‌آیند مانند مبل‌هایی که پس از ایستادن کسی که بر روی آن نشسته بودند دوباره پف می‌کنند. تغییرات دیگر در دوره‌های کوتاه تری مانند سیل و خشکسالی رخ می‌دهند.

نظارت بر این تغییرات حاوی ارزش علمی واقعی دارد. کارشناسان زمین سنجی می‌گویند مطالعه ژئوئید به دانشمندان کمک می‌کند تا میزان از دست دادن یخ در مناطق قطبی که در نتیجه تغییرات آب و هوایی رخ داده را مورد اندازه گیری قرار داده تا بهتر متوجه شوند زمانی که سیاره ما به یک سیب زمینی پخته تبدیل می‌شود چه اتفاقی رخ می‌دهد.

هم چنین، مطالعه ژئوئید به آنان کمک می‌کند تا در مورد اعماق مرموز زمین اطلاعات بیش تری کسب کنند. با مطالعه نقاطی روی این سیاره که گرانش بالاتر یا کمتر از حد متوسط را نشان می‌دهند محققان می‌توانند فرآیندهای جابجایی جرم را که در آنجا آشکار می‌شوند را بررسی کنند.

زمین در بی نظمی خود تنها نیست. منظومه شمسی از نظر گرانشی مملو از جهان‌های سیب زمینی است. "شین چان هان" استاد زمین سنجی در دانشگاه نیوکاسل در استرالیا می‌گوید:"عطارد، مریخ، زهره و حتی ماه نیز ویژگی‌های ناهموار سیب زمینی را نشان می‌دهند. مریخ در مقایسه با زمین به دلیل آتشفشان غول پیکرش بر روی کوه اُلمپوس ناهموارتر است. این احتمال وجود دارد که سیب زمینی بیش از توپ‌های یکنواخت گرانشی باشد".

از سانتوس درباره چگونگی حیات در صورتی پرسیدیم که زمین یک توپ سنگی همگن و در نتیجه ژئوئید یک کره کامل بود. او گفت که هیچ رخداد فاجعه باری به وجود نمی‌آمد. در واقع، ممکن است همه چیز کمی ساده‌تر باشد. دانشمندان مجبور نیستند بارها اندازه گیری‌های خود را از ژئوئید تغییر شکل یافته اصلاح کنند. سانتوس می‌گوید:"این کسل کننده است و من بیکار می‌شوم. دنیای ناهموارتر به مراتب جذاب‌تر است".

زمین واره یا ژئوئید شکلی است که سطح اقیانوس اگر تاثیرات دیگری همچون بادها و جزر و مد وجود نداشته باشند به تنهایی تحت تاثیر جاذبه و چرخش زمین قرار می‌گیرد.

227227