زمان های طلایی برای پیشگیری از عقب‌ماندگی ذهنی نوزادان

فاطمه نوائیان رئیس گروه بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به نامگذاری ۲۱ جولای مصادف با ۳۰ تیر به عنوان روز جهانی کم توانی یا عقب ماندگی ذهنی گفت: پیشگیری و ضرورت انجام آزمایشات تشخیصی نوزادان در سه روز اول پس از تولد بسیار حائز اهمیت است.

وی افزود: انجام آزمایشات تشخیصی بیماری‌های متابولیک ارثی در روز‌های مذکور باعث محافظت نوزاد در مقابل بروز بسیاری از بیماری‌های ذهنی و جسمی می‌شود.

به گفته وی این کار فقط با گرفتن چند قطره خون از کف پای نوزاد توسط مراقبان سلامت و با مراجعه به مراکز خدمات جامع سلامت انجام می‌شود.

نوائیان کم کاری مادرزادی تیروئید را یکی از بیماری‌هایی عنوان کرد که در صورت عدم تشخیص به موقع باعث ایجاد عوارض جبران ناپذیری بر رشد و تکامل مغز و اعصاب مرکزی و رشد طولی و قد نوزاد می‌شود.

وی از دیگر بیماری‌هایی که باعث ایجاد معلولیت‌های جسمی و ذهنی در کودکان می‌شود به «فنیل کتونوری» اشاره کرد و گفت: عقب‌ماندگی ذهنی در بیماری فنیل کتونوری شدید است و منجر به بیش فعالی همراه با حرکات بی‌هدف در کودک می‌شود.

نوائیان با بیان این که بیماری فنیل کتونوری در بدو تولد هیچ‌گونه نشانه آشکاری ندارد، افزود: نوزاد مبتلا به این بیماری در دو تا سه ماه اول زندگی، ظاهری کاملا سالم دارد، ولی به تدریج علایم بیماری در وی نمایان و با گذشت زمان کودک دچار عقب ماندگی ذهنی می‌شود.

به گفته وی کودک مبتلا به فنیل کتونوری اغلب ناآرام و پر جنب و جوش می‌شود و تعادل عصبی خوبی ندارد. قدرت تکلم در این کودکان ضعیف و در راه رفتن دچار مشکل می‌شود.

 وی افزود: متاسفانه اغلب نوزادان مبتلا به بیماری فنیل کتونوری در گذشته به دلیل کشف دیرهنگام بیماری، به درجات مختلف عقب‌ماندگی ذهنی مبتلا می‌شدند، اما امروزه تشخیص و درمان به موقع این بیماری می‌تواند از عقب‌ماندگی و معلولیت کودکان جلوگیری کند.

نواییان تاکید کرد: درصورت تشخیص زودهنگام بسیاری از بیماری‌های متابولیک قابل کنترل و درمان هستند و از بروز علایم شدید و خطرناک آن‌ها می‌توان جلوگیری کرد.

وی با اشاره به تاریخچه بررسی نوزادان خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۸۴ ارزیابی بیماری کم کاری تیروئید در نظام بهداشتی کشور آغاز شده است.

به گفته وی در سال ۱۳۸۶ دو بیماری فنیل کتونوری و فاویسم و در سال ۹۷ نیز ۵۳ بیماری متابولیک ارثی به این غربالگری افزوده شد.

نوائیان این برنامه را یکی از شاخص‌ترین فعالیت‌ها و دستاورد‌های بهداشتی در سال‌های اخیر برشمرد که با بررسی‌های زودهنگام احتمال بروز اختلالات و بیماری‌های ذهنی و جسمی را در نوزادان کاهش می‌دهد.

باشگاه خبرنگاران جوان علمی پزشکی کلينيک