جنایت «احمد» در خیابان «قوام‌السلطنه»

احمد قوام‌السلطنه نخست‌وزیر چهار روزه ایران در دوره سلطنت محمدرضا شاه

احمد قوام‌السلطنه در حد فاصل کابینه اول و دوم دکتر محمد مصدق‌السلطنه چهار روز نخست‌وزیر ایران شد و در این چهار روز جز تهدید، خشونت و مرگ نصیب مردم ظلم‌ناپذیر ایران نکرد. او خیابان قوام‌السلطنه تهران را با دستور شلیک و گلوله‌باران گارد ارتش و شهربانی و روان شدن خون مردم تهران و ری بر در و دیوار این خیابان، خضاب کرد.

به گزارش ایسنا، امروز سی‌ام تیر هفتاد و یکمین سالروز قتل‌عام مردم تهران و ری در اعتراض به نخست‌وزیری احمد قوام‌السلطنه در سال ۱۳۳۱ است.

پیش از قیام

ماجرا از این قرار بود که استمرار سیطره دولت‌های انگلیس و روسیه بر چاههای نفت و گاز ایران در خلیج فارس و دریای خزر که از سال اکتشاف نفت در استان خوزستان در سال ۱۲۸۷ شروع شد، به رگ غیرت دکتر محمد مصدق زد.

این نمایندهِ حقوقدان، چهاردهمین دوره مجلس شورای ملی را به فرصتی مناسب برای مشورت و نوشتن طرحی برای قطع دست روسیه، ابرقدرت شمالیِ کشور از منابع نفت و گاز کشور تبدیل کرد. همین اتفاق موجب شد دیوانیانِ عصر  پهلویِ پسر از ورودش به مجلس پانزدهم جلوگیری کنند.

دکتر مصدق با شرکت در انتخابات شانزدهمین دوره مجلس شورای اسلامی به حاکم وقتِ پهلوی نشان داد که از میدان مبارزه با ظلم و استبداد کنار نمی‌رود. همین سماجت موجب شد در دور دوم این انتخابات به نمایندگی از مردم تهران وارد مجلس شود.

او طرح ملی شدن نفت و گاز ایران را با همکاری نمایندگان جبهه ملی در کمیسیون انرژی به تصویب رساند و موفق شد با حمایت سیاسی و اجتماعی آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی و حجت‌الاسلام سید مجتبی میرلوحی و جمعیت فداییان اسلام و پس از ترور حاجعلی رزم‌آرا نخست‌وزیر وقت پهلوی به دست خلیل طهماسبی از یاران سید مجتبی، به تصویب اکثریت مجلس برساند و اولین ضربه جدی را به دست درازیِ بیش از یک صد ساله امپراتوری انگلستان به چاههای نفت و گاز ایران بزند.

به دنبال این اتفاق تاریخی، حسین علاء نخست‌وزیر وقت پهلوی در اعتراض به مصوبه مجلس استعفا داد و شاهِ پهلوی به سرعت سید ضیاءالدین طباطبایی، مزدورِ دست نشانده انگلیس و از عوامل کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ را به عنوان جایگزینِ علاء به این مجلس معرفی کرد اما جمال امامی خویی، نماینده مردم تهران در مجلس شانزدهم پس از تصویب طرح ملی شدن صنعت نفت ایران به دکتر محمد مصدق پیشنهاد داد برای اجرای این طرح خودش نخست‌وزیر شود.

مصدق پیش‌شرط پذیرش این پیشنهاد را رای مجلس به طرح خلع ید از شرکت نفت ایران و انگلیس تعیین کرد و با موافقت کمیسیون انرژی و صحن علنی مجلس، او نیز پذیرفت به عنوان نخست‌وزیر پهلوی به همان مجلس معرفی شود.

قانون خلع ید از شرکت نفت ایران و انگلیس پس از  حواشی فراوان سیاسیش در مجلس شانزدهم به تصویب نخستین دوره مجلس سنا در دوره سلطنت محمدرضا شاه رسید و با امضای او رسمیت یافت.

دکتر محمد مصدق هم که در تعامل با دربار شاه به عنوان نخست‌وزیر در تاریخ ۱۲ اردیبهشت ۱۳۳۰ به مجلس شانزدهم معرفی شد در تاریخ پانزدهم همان ماه با رای موافق ۹۹  نماینده از مجموع ۱۰۲ نماینده حاضر در جلسه از این مجلس رای اعتماد گرفت  و حکمش چهار روز بعد توسط محمدرضا شاه صادر شد.

او بعد از انتخاب به عنوان نخست‌وزیر، بلافاصله هیاتی را به ریاست دکتر مهدی بازرگان به استان خوزستان و شهر آبادان فرستاد تا قانون خلع ید از شرکت نفت ایران و انگلیس را اجرا کند.

دولت وقت انگلستان در اعتراض به این اقدامِ ایران به شورای امنیت سازمان ملل و دادگاه لاهه شکایت کرد و مصدق نیز به اتفاق هیاتی متشکل از حسین فاطمی، احمد متین‌دفتری، اللهیار صالح، منصور  بیات‌زاده و علی شایگان راهی هلند و آمریکا شد. او و همراهانش با اتکاء به ادله و مستندات حقوقی و قانونی محکمه‌پسند دست استعمارگران انگلیسی را از چاههای نفت و گاز کشورمان قطع کرد و شکایت از دولت وقت ایران را با موفقیت در هر دو مجمع بین‌المللی مختومه کرد.

دکتر محمد مصدق السلطنه در نشست مجلس شورای ملی