آسیب شناسی جنبش «زن، زندگی آزادی» و ظرفیت‌های ناشناخته آن، مهرداد درویش پور - Gooya News

(توضیح: رئوس این مقاله در سمینار «واقعیت های گذار به فردای ایران» در پاریس عنوان شد.)

خیزش زن زندگی آزادی را می توان یکی از گسترده ترین «جنبش های نوین اجتماعی» پساساختارگرا در ایران خواند. این جنبش بیش از آن که ریشه اقتصادی یا طبقاتی داشته باشد یا از ایدئولوژی یا رهبری خاصی الهام گرفته باشد، جنبشی متکثر، افقی، سیال، غیر متمرکز و بدون برنامه اما هدفمند بود که در آن خواسته‌های ساختارشکنانه همچون آزادی حجاب، رفع تبعیض و نفی نظام مطرح شد.

آنچه شکل گرفت، در واقع «ابرجنبشی» است که برای نخستین بار بدون تکیه بر نهادهای سنتی موروثی و دینی و پایگاه‌های آن‌ها، همچون بازار و روحانیت و با طرح گفتمان‌های مدرن، دموکراتیک، حامی حقوق زنان و ضد تبعیض، بر سر پای خود ایستاد.

این جنبش ارزش‌های نسل جوان در چالش هنجارهای سنتی، دینی، پدرسالار، تبعیض آمیز و استبدادی را یکجا به نمایش گذاشت و همزمان با گفتمان‌های اقتدارگرایانه موروثی، دینی و ایدئولوژیک بیگانه بود و هیچ یک از ایدئولوژی‌های ناسیونالیستی، اسلام گرایانه و کمونیستی الهام بخش آن نبودند. این شاید یکی از دلایل اصلی غافل گیری نه تنها حکومت، بلکه بخش مهمی از اپوزیسیون از برآمد این جنبش و عقب ماندن از آن بود.

گرچه سرکوب خشن و مهار نسبی این جنبش توسط حکومت مانع از گسترش میلیونی آن شد، اما تدوام اعتراضات طی چند ماه، آن را به یکی از طولانی ترین خیزش‌های خیابانی بدل کرد که همچون جنبش ماه مه ۱۹۶۸ فرانسه تاثیرات سیاسی و فرهنگی بزرگی درپی داشت و توانست تحسین و حمایت جهانیان را نیز برانگیزد.