بررسی کیفیت اینترنت در ایران: از بدترین‌های جهان

اگر سرعت، اختلال و فیلترینگ اینترنت در ایران را در کفه ترازوی مقایسه با دیگر کشورهای جهان بگذاریم، به چه نتیجه‌ای خواهیم رسید؟‌

شاید فرض کنید در مقایسه با بعضی کشورهای توسعه یافته کیفیت پایینی داشته باشد اما بتواند در مقابل کشورهایی در وضعیت مشابه رقابت کند. اما در جهان حقیقی نتیجه یک گزارش تازه می‌گوید که حتی در مقایسه با کشورهایی مانند میانمار، کیفیت اینترنت در ایران بد است. خلاصه بررسی این گزارش می‌گوید:

کیفیت اینترنت در ایران در وضعیت بحرانی قرار دارد. اینترنت در ایران پراختلال، محدود و کند است. به بیان دقیق‌تر در بین ۱۰۰ کشور جهان با بیشترین تولید ناخالص ملی، ایران پس از میانمار دومین اینترنت پراختلال، پس از چین دومین اینترنت محدود جهان و جزو ۵ اینترنت کند جهان است.

یا مشت نمونه خروار:

حتی در میانمار با بیشترین اختلال اینترنتی، فقط ۱ درصد وبسایت‌ها فیلتر هستند و میانگین سرعت اینترنت در میانمار ۸.۸ مگابیت بر ثانیه (8.8 Mbps) یعنی دو برابر ایران و میانگین تاخیر آن ۶۹ هزارم ثانیه (69ms) و بسیار کمتر از ایران است.

کیفیت اینترنت در ایران به گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران

«کیفیت اینترنت در ایران: گزارش تحلیلی اختلالات، محدودیت‌ها و سرعت اینترنت در ایران» توسط انجمن تجارت الکترونیک تهران منتشر شده است. این گزارش برای بررسی کیفیت اینترنت، آن را به سه شاخص اختلال (به‌معنی از دست رفتن بخشی از اطلاعات در یک ارتباط اینترنتی)، محدودیت (معادل فیلترینگ) و سرعت (پهنای باند bandwidth  و تاخیر latency ) تقسیم و هرکدام را جداگانه بررسی کرده است.

در موضوع اختلال در اینترنت ایران، این گزارش تاکید بر شیوه اشتباه فیلترینگ می‌کند. در دیگر کشورها یک فهرست سیاه (blacklist) تهیه و آن فهرست در معرض اختلال‌های اینترنتی قرار می‌گیرد. به‌عنوان مثال فهرستی از آی‌پی‌هایی که محتوی آزار جنسی منتشر می‌کنند یا به‌دنبال شیادی از مردم هستند جمع‌آوری و از دسترس عموم خارج می‌شوند.

در ایران اما یک فهرست مجاز سفید (whitelist) تهیه شده و بقیه موارد یا بقیه اینترنت دچار اختلال می‌شود. گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران می‌نویسد:

دلیل اصلی این اختلالات، سیاست جدید و غلط فیلترینگ هوشمند اجرا شده توسط وزارت ارتباطات (شرکت ارتباطات زیرساخت – کمیته صیانت) است که اختلالات همگانی و گسترده‌ای برای اکثر وب‌سایت‌ها و آی‌پی‌های جهان به وجود آورده است. در واقع در حال حاضر هر نوع ترافیک اینترنتی در صورتی که به صورت موردی و از سمت نهادهای متولد مجاز (whitelist) نشده باشد به صورت خودکار دچار اختلال می‌شود.

در بررسی‌های این گزارش، در موضوع اختلال ایران دومین کشور در قعر جدول است و تنها میانمار در ورای آن قرار می‌گیرد.

حتی در میانمار با بیشترین اختلال اینترنتی، فقط ۱ درصد وبسایت‌ها فیلتر هستند و میانگین سرعت اینترنت در میانمار ۸.۸ مگابیت بر ثانیه (8.8 Mbps) یعنی دو برابر ایران و میانگین تاخیر آن ۶۹ هزارم ثانیه (69ms) و بسیار کمتر از ایران است.

میانگین سرعت اینترنت در ایران در رتبه ۹۷ و معادل ۴.۱ مگابایت در ثانیه معرفی می‌شود که در مقایسه با دیگر کشورهای آسیا و خاورمیانه سرعت ضعیفی است. در مقایسه می‌توان گفت اینترنت در غنا از ایران سریع‌تر است و رتبه ۹۸ در اختیار کشور سودان است؛ میانگین سرعت در ترکیه ۱۲ مگابایت در ثانیه، مالزی ۲۲، امارات متحده عربی ۲۶ و کره جنوبی ۶۰ مگابایت در ثانیه است. گزارش این انجمن می‌گوید تنها یک تصحیح می‌تواند سرعت اینترنت در ایران را به کل متفاوت کند:

البته توجه داشته باشید که بدون هیچ تغییری در لایه Access و ارتباطات و فقط با انجام اصلاح در لایه Core سرعت اینترنت در ایران تا ۸ برابر در اینترنت همراه و تا ۳ برابر در اینترنت ثابت قابل افزایش است.

ایران در وضعیت اینترنت بدان حد ضعیف شده است که مقام‌های جمهوری اسلامی به هر بهانه‌ای تنها راه فرار را بستن یا اختلال اینترنت می‌یابند.

به گزارش وبسایت پایش #اینترنت @IODA_live در ۲۴ ساعت گذشته ۳ استان‌ کشور اختلال نزدیک به قطعی اینترنت را تجربه کرده‌‌اند. بیشترین تاثیر را از این اختلال ارائه دهنده‌ AS12679 (ASN-MOL) پذیرفته است.https://t.co/HefDfnizX0 pic.twitter.com/Lt8i0AVu3Z

— Filterbaan | فیلتربان (@filterbaan) July 18, 2023

این بهانه می‌تواند برگزاری نماز جمعه در شهر زاهدان، اعتراضات خیابانی و یا حتی جلوگیری از تقلب در کنکور سراسری باشد. به‌نظر نمی‌رسد راه‌حل دیگری در دست این مقام‌ها باقی مانده باشد.

Ad placeholder

اختلال به بهانه امتحان‌های مدارس یا برگزاری کنکور

ایران در تعطیلی اینترنت به بهانه برگزاری امتحانات سراسری تنها نیست. در عراق و سوریه هم برای برگزاری امتحان‌های مدارس یا برگزاری کنکور اینترنت را برای چند ساعت تعطیل می‌کنند تا مثلا جلوی تقلب را بگیرند.

The people of #Iraq are currently experiencing the third #shutdown in 5 days. The #Iraq government has shut down the Internet for exams. #keepiton

Follow Iraq Internet connectivity in near realtime: https://t.co/hRrhDSWOYm pic.twitter.com/4Pk3sttQ7X

— Internet Outage Alerts (@IODA_live) June 6, 2023

اگر به این آدرس سر بزنید، به صورت روزانه می‌توانید اختلال‌های اینترنت در ایران را مشاهده کنید. تقریبا هر روز می‌توان نام استان یا استان‌هایی را دید که شاهد اختلال‌های گسترده در خدمات اینترنت بوده‌اند. اگرچه بهانه‌ای درون حکومت‌های منطقه برای اختلال یا تعطیلی اینترنت وجود دارد اما آنچه در نهایت آن‌ها در جامعه برداشت می‌کنند، کاهش بیشتر اعتماد به حکومت و ضربه به اقتصاد است.

یا آنگونه که حمید محمدی، مدیرعامل دیجی‌کالا، از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی ایران در تیر ماه امسال گفت:

اختلال اینترنت، محدودسازی و سیاست فیلترینگ گسترده موجب بی‌انگیزگی و عصبانیت نیروی انسانی و فرار سرمایه می‌شود که روی توسعه اقتصاد دیجیتال اثر گذار است. از دست‌ دادن ۲۰ تا ۳۰ درصدی ترافیک به‌صورت مقطعی و هفتگی یک تأثیر منفی است که هزینه‌های سنگینی بر کسب‌و کار اعمال می‌کند؛ اما بزرگ‌ترین صدمه را ناامنی اقتصادی می‌زند.

کاربران پیش از اعتراض‌های جنبش ژینا هم از کیفیت اینترنت ایران ناراضی بودند. بررسی «سامانه رصد فضای مجازی لایف‌وب» از توییت‌های مرتبط به کیفیت اینترنت از شرکت‌های حاضر در فضای مجازی در گذر آذر ۱۳۹۹ تا آذر ۱۴۰۰ دریافت که بهترین رتبه را اینترنت شرکت شاتل با ۴۰ درصد میزان رضایتمندی کسب می‌کند. در این مقطع میزان رضایتمندی برای اینترنت همراه اول به ۸ درصد سقوط می‌کند.

Ad placeholder

شاخص کیفیت زندگی دیجیتال: اینترنت ایران در قعر جدول

دیجیاتو در گزارش خرداد امسال و به نقل از «آمارهای سرف‌شارک» می‌گوید ایران در رتبه ۸۴ در میان ۱۱۷ کشور بررسی شده قرار گرفته است. در همین گزارش اینترنت ایران از نظر امنیت سایبری رتبه ۱۱۳ در دنیا را دارد.

سرف‌شارک برای مطالعه کیفیت رفاه دیجیتال در هر کشور نیز براساس پنج رکن اساسی مقرون‌به‌صرفه بودن اینترنت، کیفیت اینترنت، زیرساخت الکترونیکی، امنیت الکترونیکی و دولت الکترونیکی رتبه‌بندی شده است. بالاترین امتیاز را اسرائیل، دانمارک، آلمان، فرانسه و سوئد کسب کرده‌اند.

ایران در این بررسی در میان ۳۴ کشور آسیایی رتبه ۲۴ را دارد و نسبت به سال ۲۰۲۱ یک رتبه پایین آمده است. در موضوع کیفیت اینترنت این بررسی ایران را در جایگاه ۹۰ از ۱۱۷ قرار می‌دهد.

نگرانی اما در امنیت اینترنت دیده می‌شود که ایران نسبت به سال ۲۰۲۱ میلادی ۲۰ پله سقوط کرده و به رتبه ۱۱۳ رسیده است. این بررسی برای امنیت اینترنت دو موضوع امنیت سایبری و مقررات حفاظت از داده را بررسی کرده است.

کاربر که ناامنی را تجربه می‌کند، نسبت به فضای مجازی بی‌اعتماد می‌شود و درنهایت در کنار مشکلات اقتصادی حاکم بر ایران بدنبال تغییر می‌رود. تغییری که یک راه آن مهاجرت از ایران است. یا آنگونه که گزارش کیفیت اینترنت در ایران می‌نویسد:

«اینترنت ریشه‌ی درخت اقتصاد دیجیتال است. بدون اینترنت باکیفیت، شکل‌گیری اقتصاد دیجیتال غیرممکن است. رکورد گسترده و تعطیلی چشم‌گیر شرکت‌های فن‌آوری، مهاجرت متخصصان فن‌آوری و انتقال استارت‌آپ‌ها به کشورهای همسایه اگرچه دلایل گوناگونی دارد، اما حتما یکی از دلایل اصلی آن مشکلات مربوط به کیفیت اینترنت است. وضعیت رو به افول اینترنت در ایران علاوه بر مشکلات فنی، باعث ناامیدی گسترده متخصصان فن‌آوری شده و عملا امید به ساختن یک اکوسیستم فن‌آوری قدرتمند و در ابعاد جهانی را نابود کرده است».