روایتی از سوگ «سقای دشت کربلا»/ استان سمنان سراسر ماتم شد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: تاسوعا روزی خاص برای مردم استان سمنان است، روزی که سوگوار شهادت پرچم دار واقعه کربلا می‌شوند. روزی که نامش با فرهنگ عزاداری مردم استان گره خورده و مراسم ویژه سوگواری حضرت عباس (ع) در آن روز برگزار می‌شود. تاسوعا در لغت به معنای نهم است نهمین روز از محرمی که مردم استان سمنان از ابتدایش عزاداری شأن را آغاز و لباس‌های مشکی شأن را بر تن کردند تا به این روز برسند.

تاسوعا روزی است که مردم عزاداری محرم را به اوج می‌رسانند و مردم استان سمنان در این روز علاوه بر سینه زنی و عزاداری نسبت به اطعام گسترده مردم نیز در هیئت‌ها و مساجد مبادرت می‌ورزند. امروز همچنین روزی است که تعزیه‌های محرمی نیز به اوج می‌رسد، روزی که متعلق به حضرت عباس (ع) است.

مراسم مردم استان سمنان در تاسوعا

یک مورخ محلی در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره روز تاسوعا می‌گوید: از دیرباز عزاداری محرم به خصوص در شرق استان سمنان به صورت روستا به روستا برگزار می‌شود برای مثال روستاهای منطقه دهملا شامل کلاته ملأ، دهملا، حداده، راینجان و مراد آباد یا مثلاً خوریان، کلاته خان و … هر روز از محرم را میزبان روستاهای منطقه بودند یعنی هیئت‌های عزاداری روستا به روستا می‌چرخیدند و به صورت میزبان و مهمان عزاداری می‌کردند لذا روز تاسوعا به واقع ابتدای اوج‌گیری عزاداری ماه محرم در روستاها بوده است.

علیرضا معصومی با بیان اینکه در روز تاسوعا مردم روستاها نسبت به پذیرایی از عزاداران حسینی مبادرت می‌ورزیدند، بیان داشت: بازسازی بخشی از حوادث روز تاسوعا به خصوص شهادت حضرت عباس (ع) از جمله بخش‌های لا ینفک مراسم مرتبط با تاسوعای حسینی در روستاهای استان سمنان بوده است روزی که مردم عقیده دارند در کنار عاشورا و اربعین، مهمترین رویداد آئینی شیعیان است.

وی با بیان اینکه یکی از مراسم مرتبط با این روز که بسیار قابل توجه نیز بوده، سوگواری حضرت عباس (ع) است، افزود: این مراسم هنوز هم در برخی روستاهای استان سمنان اجرا می‌شود به شکلی که مردم در گوشه‌ای ایستاده و هیئت عزاداری با اسب تازاندن و بازسازی بخشی از حوادث روز تاسوعا، اشک مردم را سرازیر می‌کنند با هر رفت و برگشت اسب‌ها، مردم یک بار زیر لب هم صدا با عزاداران می‌گویند: غریبم یا حسین (ع) مظلومم یا حسین (ع) و این کار ادامه پیدا می‌کند تا شمایلی از دستان قطع شده عباس (ع) در میانه میدان قرار می‌گیرد و نوحه خوانی تاسوعا به اوج رسیده و مردم سینه زنی و عزاداری می‌کنند.

راهی بهشت

امروز تاسوعای حسینی است روزی که سنگ زنی سنتی دامغان و سمنان، سینه گرد شاهرودی‌ها در رثای ابوالفضل (ع)، عزاداری سنتی سنگسری‌ها و سرخه‌ای ها با تعزیه کالپوشی ها، صحنه‌هایی از عشق و ارادت مردم استان سمنان را در رثای سقای دشت کربلا، به نمایش در می‌آید.

امروز روز اهل حرم میر و علمدار نیامد است. امروز روزی است که تشنگی آب را هم شرمنده می‌کند و برای همین است که یکی از رسوم دیرینه مردم استان سمنان در روز تاسوعا، نذر آب است. نذری که به دو نوع برگزار می‌شود یا افراد تانکرهای آبی را برای استفاده عزاداران در مناطق عزاداری قرار می‌دهند یا خودشان لباس سقایی می‌پوشند و با مشک و پای برهنه بین عزاداران می‌چرخند و مردم را سیراب می‌کنند.

عظمت شخصیت عباس (ع)

درباره عظمت شخصیت سقای دشت کربلا صحبت بسیار است اما کارشناس مسائل دینی و مذهبی در گفتگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: یکی از مهمترین ویژگی‌های حضرت عباس (ع) ولایت پذیری و در رکاب ولی خدا بودن است همان ویژگی بارزی که امروز باید در بین جوانان الگو سازی شود.

حجت الاسلام محمد کاظم محمدی نیا که پژوهش‌هایی نیز در این باره انجام داده می‌افزاید: سقای دشت کربلا، الگوی فروتنی است، در روایت آمده که ایشان آنچنان قامت بلند و ورزیده‌ای داشتند که وقتی سوار بر اسب بودند پای مبارک شأن بر سنگ‌ها می‌خورد اما شاهد هستیم که در عین فروتنی در برابر امام (ع) و حتی فرزندان حاضر در دشت کربلا، به چه شکل تقاضای خدمت می‌کنند.

وی با بیان اینکه ما معتقد هستیم که حضرت عباس (ع) الگوی رزمندگان و شهدای ما در دوران دفاع مقدس بود، افزود: حضرت عباس (ع) یک چشمه زلال از معرفت بودند، ایشان پرورش یافته مکتب امام علی (ع) در فتوت و جوانمردی هستند و برای همین است که شما در ورزش‌های زورخانه ای و فرهنگ پهلوانی کشورمان شاهد هستید که بعد از نام علی (ع) بیشترین نامی که ورد زبان است نام مبارک قمر بنی هاشم (ع) است.

اشدا علی الکفار

این کارشناس دینی با بیان اینکه متأسفانه نتوانسته‌ایم از امثال حضرت عباس (ع) الگوی درستی برای بچه‌هایمان بسازیم، بیان داشت: جنگاوری، در رکاب مولا بودن، بصیرت و دشمن شناسی، مهربانی و عطوفت در عین حال اشدا علی الکفار بودن، گنجینه معرفت بودن، شهره عام بودن اما تواضع داشتن و … در زمره ویژگی‌های بارز حضرت عباس (ع) است.

محمدی نیا در پاسخ به این سوال که چرا حضرت عباس (ع) را ابوالفضل (ع) می‌نامند بیان می‌کند: دو علت دارد ابتدا اینکه ایشان در روز تاسوعای حسینی که شهید شدند دو فرزند داشتند و ۳۵ ساله بودند که نام یکی از ایشان عبید الله و نام دیگری فضل بود در نتیجه ابو فضل به معنای پدر فضل در واقع شهرت حضرت عباس (ع) بود اما دلیل دوم نیز ذوفضل و کمالات بالای بودن ایشان است. فکر کنید کسی که پدرش علی (ع) و مادرش ام‌البنین (س) باشد دارای چه فضل و کمالاتی خواهد بود.

وی می‌افزاید: یکی از القابی که به ایشان نسبت داده می‌شود که بعضاً در نوحه‌ها نیز به اصطلاح جگر سوزی می‌کند چرا که یادآور شهادت ایشان است، ابوالقربه است. شاید کمتر کسی این را شنیده باشد که قربه به معنای جای آب، مشک آب است و این لقب به عباس (ع) داده شد چرا که بارها تلاش کرد تا آب را با مشک به کودکان کربلا برساند.

ریشه ارادت مردم به عباس (ع)

از یکی دیگر از کارشناسان دینی و مذهبی درباره ارادت مردم به حضرت عباس (ع) می‌پرسیم و می‌گوید: فقط کافی است آمار از ثبت احوال بگیرید تا ببینید عباس (ع) یا ابوالفضل (ع) در زمره ۱۰ اسم پرتکرار مردم در تمام ادوار بوده است و این اوج ارادت مردم به عباس (ع) را نشان می‌دهد و اتفاقاً همین امر نیز تاسوعای حسینی را برای مردم ما بسیار مهم کرده است.

حجت الاسلام حسین کاظمی پور با بیان اینکه مردم ما به حضرت عباس (ع) احترام ویژه‌ای می‌گذارند چرا که حضرت عباس (س) در روز عاشورا پرچم‌دار سپاه امام حسین (ع) بود، بیان داشت: نقل است که ایشان در عین تشنگی به احترام امام حسین (ع) آب ننوشیدند و این نشان از عظمت شخصیت ایشان دارد. از سویی در روایت‌ها آمده که حضرت عباس (ع) جایگاهی در بهشت دارد که شهدا که خود جایگاه اعلای بهشت از آن آنها است، به آن غبطه می‌خورند، در نتیجه نام حضرت عباس (ع) به واسطه اینکه با شهادت و جان فشانی و عظمت گره خورده، برای ملت ما و شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارد.

وی با بیان اینکه شخصیت عباس (ع) بن علی (ع) برای شیعیان و مردم ایران یک نوع جایگاه والای تنیده در فرهنگ و گوشت و خون است نه صرفاً یکی از شهدای دشت کربلا؛ افزود: حضرت عباس (ع) اصلاً مفهوم علمداری در شیعه و ایران است و این نشان از ارتباط معنوی و عاطفی مردم با ایشان دارد. مردم ما به حضرت عباس (ع) توسل خاص دارند و این از ارادت ایشان برمی‌آید.

آمادگی برای مکن ای صبح طلوع

میر و علمدار در فرهنگ ایرانی شیعه نماد عباس (ع) است، نماد کسی که در عین پهلوانی و جنگاوری و دلاوری، تواضع و فروتنی دارد، کسی که عشق به مولا دارد، کسی که در راه دین خدا از هیچ چیز حتی جان خویش دریغ نمی‌کند. امروز تاسوعای حسینی است امروز روزی است که مردم استان سمنان عزاداری ماه محرم را به اوج می‌رسانند.

امروز مردم استان به اطعام نیازمندان نیز می‌پردازند تا بگویند که سیره عباس (ع) را طوطیای چشم و روش زندگی شأن کرده‌اند. امروز همه خودشان را آماده می‌کنند تا مکن ای صبح طلوع را برگزار کنند. به یاد شهدای دشت کربلا به یاد بدن‌های زیر سم اسبان؛ تاسوعا روزی است که مردم استان سمنان عزاداری ماه محرم را به اوج می‌رسانند، امروز همه استان سراسر اشک و ماتم و اندوه است.