عزاداری ۲۰۰ ساله یزدی‌ها در سوگ سقای کربلا/رسوم هیئات نامدار یزد

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: مردم عزادار استان یزد که از محبان راستین امام حسین (ع) و یاران ایشان به شمار می‌روند و با دل و جان با سبکی دلنشین به عزاداری شهدای این واقعه تاریخ ساز می‌پردازند، امروز در تاسوعای حسینی به سبک و سیاقی که سال‌هاست پیش گرفته‌اند، مراسم عزای قمر بنی هاشم را برگزار می‌کنند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسجد حضیره (روضه محمدیه) که به پایگاه انقلاب اسلامی معروف است، میعادگاه عزاداران حسینی و هیئات مذهبی شد به این ترتیب که در روز تاسوعا، اغلب هیئات بر اساس نظم و ترتیبی خاص با حضور در این مسجد، به اجرای مراسم نوحه خوانی و سینه زنی می‌پردازند.

مراسم سینه‌زنی تاسوعا در پایگاه انقلاب اسلامی

این مراسم البته در روز عاشورا نیز برگزار می‌شود اما شور و شکوه مراسم تاسوعا مثال زدنی است و جمعیت عظیمی از عزاداران در قالب هیئات مذهبی در داخل مسجد بزرگ حضیره به سینه‌زنی هماهنگ و همخوانی اشعار آئینی و نوحه‌ها می‌پردازند.

مراسم پرشکوه عزاداری یزد به طور کامل توسط هیئات مذهبی این استان مدیریت می‌شود و نظم و هماهنگی و یکپارچگی مثال زدنی که در عزاداری‌های یزد پیداست، حاصل مدیریت مسئولان هیئت و همدلی و ارادت مردم عزادار است.

هیئات مذهبی یزد، چه هیئات قدیمی ۲۰۰ ساله و چه هیئات نوپا، فرهنگ اصیل یزدی‌ها در عزاداری ایام محرم را حفظ کرده‌اند و اجازه تحریف در عزاداری‌ها را در هیچ برهه‌ای از زمان نداده‌اند و به همین دلیل است که عزاداری‌های یزد مورد تفقد رهبری نیز قرار گرفته است.

برخی از این هیئت‌ها به واسطه جمعیت، سبک عزاداری، اشعار، مداحان و نحوه برگزاری مراسم همچنین قدمت در استان و کشور شاخص و برای همگان نام آشنا هستند.

هیئت‌های شاخص استان یزد

هیئت‌های عزاداری همه محله‌های قدیمی یزد به نام محله و با مشارکت اعضای محله از پیر و جوان تشکیل شده و آنها از قبل از محرم با سیاه پوش کردن حسینیه و تکیه محله تا پایان مراسم عزاداری محرم و حتی دهه آخر صفر، گردهم جمع می‌شوند و در مجلس امام حسین (ع) مشغول تلاش هستند.

در این میان برخی از محله‌ها هیئت‌های بزرگ و دارای سبک و سیاق خاص دارند که علاقمندان بسیاری را از سراسر استان برای تماشای عزاداری و شرکت در این مراسم بزرگ در محله جمع می‌کنند.

تعداد این محلات بسیار است اما از جمله هیئت‌های شاخص می‌توان به هیئت‌های پنبه کاران، فهادان، چهارمنار، باغ گندم، خلف باغ و علقمه اشاره کرد. ناگفته نماند که محلات جدید شهر از جمله صفائیه نیز هیئت‌های عزاداری ویژه خود را دارند.

همه هیئت‌های مذهبی جدید و قدیم یزد در یکی از شب‌های محرم مهمان هیئت دیگری هستند و در حسینیه و تکیه آن محله یا حتی خانه‌های امام حسینی به عزاداری می‌پردازند.

هیئت پنبه‌کاران

هیئت پنبه کاران در زمره هیئت‌های مذهبی به نام «خلف خانعلی» قرار داشت که در پشت تکیه امیرچخماق به عزاداری می‌پرداختند. بعد از توسعه شهر و ایجاد معابر جدید از جمله خیابان سلمان، این هیئت‌ها از هم تفکیک شدند و هیئت هر محله به صورت مجزا به عزاداری پرداخت.

این هیئت در حال حاضر هزار عضو دارد و از سال ۱۳۲۰ به صورت مستقل فعال شده است. مراسم این هیئت، از شب اول محرم آغاز می‌شود و تا آخرین روز از ماه صفر ادامه دارد. در روز ۲۸ ماه صفر نیز مراسم روضه‌خوانی حضرت محمد (ص) و شهادت امام حسن (ع) در حسینیه پنبه‌کاران با میزبانی تمام هیئت‌های مذهبی که برای عزاداری به مشهد مقدس نرفته‌اند، برگزار می‌شود.

هیئت چهارمنار

هیئت چهارمنار شهر یزد در سال ۱۲۳۴ هجری قمری شکل گرفت. اعضای این هیأت از دو شب قبل از محرم تا روز دوم محرم به تمرین نوحه عزاداری‌ها می‌پردازند و از روز دوم در مجالس عزاداری می‌کنند.

مراسم نخل‌برداری روز عاشورا در حسینیه بزرگ چهارمنار با قدمتی ۱۰۰ ساله از جمله برنامه‌های این هیئت در ماه محرم است.

برگزاری مراسم شام غریبان از سوی این هیئت با حرکت از محله به سمت بلوار امامزاده و حضور در آستان مقدس امامزاده جعفر (ع) از برنامه‌های شاخص هیئت چهارمنار است.

این هیئت ۱۴۰۰ نفر عضو دارد و همواره از سوی متولیان حسینیه‌ها و تکایایی که برای عزاداری حضور یافته‌اند، مورد تقدیر واقع شده است.

هیئت خلف باغ

قدمت این هیئت بیش از ۴۰۰ سال است و این هیئت در محله دارای ۳۱ مسجد و حسینیه است. فعالیت این هیئت از روزهای اول محرم با ۴۰۰ نفر شروع می‌شود و در شب عاشورا بیش از هزار و ۸۰۰ نفر در هیئت سینه می‌زنند.

تعزیه خوانی از مراسم ویژه این هیئت عزاداری است. سپری که در مراسم تعزیه هیئت به کار می‌رود، بیش از ۲۳۰ سال قدمت دارد.

مراسم تغزیه هیئت از پنجم ماه محرم تا شب شام غریبان برگزار می‌شود و سبک عزاداری این هیئت، سنتی است و از زمره هیئت‌های است که وقتی وارد مجالس عزا می‌شود، مردم بی‌اختیار اشک می‌ریزند.

هیئت باغ گندم

هیئت باغ گندم از سال ۱۲۸۵ ایجاد شده و هر سال فعالیت خود را از دو روز مانده به آغاز ماه محرم آغاز می‌کند. اعضای هیئت از اول محرم با حضور پرشور در مراسم عزاداری در تکایا، حسینیه‌ها و خانه‌های امام حسینی به عزاداری می‌پردازند.

تعداد اعضای هیئت هزار و ۳۰۰ نفر است و یکی از وجوه تمایز این هیئت، دقت نظر در انتخاب اشعار با معنا و مفهوم است و شاعر نوحه‌های این هیئت نیز استاد الهام‌بخش از شعرای نامی استان است.

این هیئت چندی پیش از سوی رهبر معظم انقلاب مورد تفقد قرار گرفت و سبک عزاداری این هیئت به عنوان یک الگو معرفی شد.

هیئت فهادان

قدمت هیئت فهادان مربوط به ۱۲۰ سال پیش است. تمرین نوحه ماه محرم هر سال از اول تا سومین روز این ماه انجام می‌شود.

مراسم عزاداری این هیئت از سوم تا پایان دهه اول محرم هر روز در حسینیه فهادان و سایر تکایا و حسینیه‌های شهر برگزار می‌شود.

این هیئت هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار نفر عضو دارد، مراسم نخل‌برداری نیز روز ۱۳ محرم در حسینیه بزرگ فهادان و با حضور خیل عظیمی از عزاداران حسینی برگزار می‌شود. سبک عزاداری این هیئت سنتی است.

هیئت علقمه

هیئت علقمه نزدیک به ۳۰ سال قدمت دارد. این هیئت بیش از هزار و ۵۰۰ عضو دارد و در پایگاه هیئت که مسجد و حسینیه حضرت سجاد (ع) امامشهر است، به عزاداری می‌پردازند.

تمرین نوحه هیئت هر سال یک هفته مانده به ماه محرم آغاز می‌شود و مراسم ویژه این هیئت عزاداری، برگزاری همایش شیرخوارگان حسینی در اولین جمعه ماه محرم است.

عزاداری این هیئت در دهه اول محرم برپاست اما از شاخص‌ترین برنامه‌های هیئت می‌توان به بعدازظهر عاشورا اشاره کرد که هیئت علقمه میزبان هیئت‌های عزاداری شهر در مراسم شام غریبان است.

همه اینها نشانه عرق و علاقه مردم استان یزد به اهل بیت به ویژه امام حسین (ع) است. آئینی که تنها مختص مسلمانان نیست و زرتشتیان یزدی هم در برگزاری و هم در مشارکت در این برنامه‌ها نقش پررنگی دارند و حتی هیئت‌های عزاداری داشته و در دهه محرم نذری توزیع می‌کنند.

هم اکنون نیز در روز تاسوعای حسینی، این هیئت‌ها به ترتیب و بر اساس زمان بندی انجام شده، در مسجد حضیره یزد به عزاداری می‌پردازند.