گردشگری به نیت دیدن یک مراسم مذهبی بی‌نظیر

فرهاد طالبیان: درواقع گردشگری مذهبی به سفرهایی اطلاق می‌شود که اصلی‌ترین هدف آن‌ها تجربه‌ مذهبی باشد. شما می‌توانید به عنوان یک گردشگر به شهری مذهبی بروید و به اماکن مذهبی و زیارت بروید و یا می‌توانید در ایامی خاص به مکانی که در آن مراسم و آئینی مذهبی برگزار می‌شود،‌ سفر کنید و در آن مراسم شرکت کنید.

نخل گردانی مراسمی ویژه روز عاشورا است که در شهرهای مختلف کشور باشکوه و زیبا برگزار می‌شود.

نخل چیست؟

بعد از تشکیل دولت صفویه و رسمی شدن دین و تشیع، مراسم ها و آداب و رسوم مختلفی در بسیاری از نقاط کشور شکل گرفت. هرکس از هر شهر و دیاری شیوه ای را برای ابراز غم و اندوه در سوگ شهادت امامان بزرگوار انتخاب کرد. نخل برداری یا نخل گردانی نیز از جمله آداب و رسوم عاشورا به شمار می آید که به صورت تشییع نمادین پیکر امام حسین (ع) برگزار می‌شود. در این مراسم اتاقکی شبیه به تابوت را به نام نخل در محل های برگزاری مراسم عزاداری از جمله مساجد و حسینیه ها حمل می‌کنند و آن را در میان گروه عظیم مردم عزادار از مسیری می گذرانند.

نخل سازه ای چوبی و عظیم است که پوششی سیاه دارد و با عناصری همچون انواع شال های رنگارنگ و آیینه و... آراسته شده است. هرکدام از عناصر به کار برده شده در نخل بر اساس باورهایی شکل گرفته است که ریشه در عقاید مردم محلی دارد و همچنان نشان از حادثه ای خاص در کربلا دارند و یا به شخص خاصی در این حماسه اشاره دارد. برای مثال چوب نخ به عنوان جنازه سیدالشهدا (ع)، پوشش سیاه به عنوان اعلام سوگواری و ماتم، تصویر و نشان سرو بر روی نخل به نشانه قامت حضرت علی اکبر (ع)، آیینه به عنوان نور وجود امام حسین (ع)، پارچه های زینتی به نشانه حجله قاسم بن حسن (ع) و حمل کنندگان نخل نیز به نشان تشییع کنندگان است. البته امروزه همۀ این عناصر بر روی نخل‌ها دیده نمی‌شود و برخی از آنها فقط پوشش سیاه و تزئینات جزئی دارند.

استان یزد که در زمینه نخل گردانی شهرت خاصی دارد، بزرگترین و قدیمی‌ترین نخل های کشور را به ویژه در شهرهای تفت، مهریز، زارچ و یزد دارا است. نخل برداری و عزاداری در این چند شهر در ماه محرم نیز جزو باشکوه‌ترین و شورانگیزترین مراسم کشور به شمار می‌رود.

نخل میدان امیر چخماق

نخل امیر چخماق یک اثر تاریخی باقیمانده از دوران صفویان است. قدمت نخل امیر چخماق یزد به ۴۵۰ سال می‌رسد و در میدان امیر چخماق قرار گرفته است که یکی از جاهای دیدنی یزد است. این اثر تاریخی را با نام نخل حیدری‌ها نیز می‌شناسند که به نوعی نماد آزادگی شهدای کربلا محسوب می‌شود. این نخل در مراسم عزاداری محرم روی دستان ۱۵۰ نفر اطراف میدان گردانده می‌شود. نخل امیر چخماق یزد یک سازه چوبی است و طرحی شبیه به درخت سرو دارد که برای ایرانیان نماد آزادگی است. این نخل یک اسکلت کلی دارد و نمای جلویی و پشت آن با پنجره‌های مشبک چوبی تزیین شده است.

نخل بستن

تزیین و آرایش نخل را «نخل بستن» می‌گویند. این کار در دهه اول محرم و چند روز قبل از تاسوعا انجام می‌شود. بسته به‌اندازه نخل و مقدار تزیینات و زیورآلات، آذین‌بندی نخل ممکن است چند روز طول بکشد. نخل‌‎های بزرگ را معمولا از پنجم تا نهم محرم آذین‌بندی می‌کنند.

برای شروع نخل بستن اول، همه قسمت‌های نخل را با پارچه‌های سیاه و سبز و شال و ترمه می‌پوشانند. برای تزیین قسمت پیشانی و عقب نخل از گل، شمشاد، آینه، و زیورآلات استفاده می‌کنند. شمشیر، خنجر، سپر، کلاه‎‌خود، فانوس، چراغ لاله، شمع بزرگ، بیرق، نظرقربانی و چهار بسم الله زیورآلاتی هستند که معمولا استفاده می‌شوند.

نخل‌های میدان بعثت، امیر چخماق و میدان امام تفت از جمله نخل‌های معروف یزد هستند و مراسم نخل برداری عصر روز عاشورای میدان امام تفت که تا غروب روز عاشورا ادامه دارد از شکوه وجلال خاصی برخوردار است.