چون با قدیروف دست داده بود، شکنجه و اعدام شد: رمزگشایی از ناپدیدی سلیم باکاییف همجنس‌گرا

آخرین پیامکی که از شماره تلفن سلیم باکاییف (Zelim Bakaev) به یک فعال حقوق افراد ال‌جی‌بی‌تی‌کیو ارسال شد:‌ «کمکم کنید».

این خواننده پاپ روسی با اصالت چچنی، در ۲۰۱۷ میلادی از مسکو راهی چچن شد تا در عروسی خواهرش شرکت کند و پس از پیاده شدن از هواپیما ناپدید شد. شش سال بعد در ژوئیه ۲۰۲۳ میلادی، گزارش تازه‌ای از «گروه کمک چچن» (SKSoS) آخرین ساعات زندگی او را شرح داده و از چگونگی سرکوب نظام‌مند افراد همجنس‌گرای مرد و زن در چچن نوشته است.

این گزارش می‌گوید مردمان محلی شاهد این بودند که باکاییف توسط نیروهای امنیتی برده شد. گفته می‌شود رمضان قدیروف، رئیس جمهوری چچن، دستور «۱۳ ساعت» شکنجه و سپس قتل او را داده است. درنهایت، جنازه او را به خانواده‌اش تحویل داده‌اند و به آن‌ها دستور دادند که «او را مثل یک سگ دفن کنید».

قدیروف در یک سخنرانی در ۲۰۱۸ میلادی ادعا کرده بود «فامیل‌های باکاییف» او را به قتل رسانده‌اند. در چچن زیر نظر او، حجاب به مدرسه‌‌ها آمد و رابطه با همجنس نه تنها بدل به یک جرم شده است که خانواده‌ها تشویق می‌شوند تا افراد کوییر را شناسایی کنند، به دولت تحویل دهند یا آن‌ها را خود به قتل برسانند.

در چچن، قتل ناموسی (honor killing) نه تنها مجاز شده است بلکه دولت محلی آن را تشویق می‌کند. عمدتاً زنان در این کشور بدست خانواده‌هایشان به قتل می‌رسند اما افراد همجنسگرای مرد نیز در فهرست نخست این قتل‌ها قرار دارند.

2. Kadyrov says if there are any gay people in Chechnya they should be removed in order to purify the blood of the Chechen people. pic.twitter.com/oTshkbFGLO

— Yashar Ali 🐘 (@yashar) July 14, 2017

رهبر چچن، قدیروف که خود را مسلمانی دوآتشه می‌شناسد، معتقد است اسلامِ مردان را از تعداد زنان آنان می‌توان فهمید. او خود صاحب ۱۲ فرزند است و مانند محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌ جمهوری اسلامی سابق ایران معتقد است که در «چچن از این افراد [همجنس‌گرا] نداریم» یا آنگونه که در یک مصاحبه در ۲۰۱۷ میلادی به شبکه اچ‌بی‌او آمریکا گفت:

اگر کسی هم [همجنسگرا] است، ببریدش کانادا، ببرید پاریس… ما آن‌ها را در خانه‌هایمان نمی‌خواهیم… می‌خواهیم خون‌مان پاک باقی بماند، اگر کسی هم هست، آن‌ها را ببرید.

گزارش گروه کمک چچن می‌گوید قدیروف از باکاییف متنفر بود چون در یک مراسم با او دیدار و به همراهش عکس گرفته و با او دست داده بود و بعدها فهمیده بود که او همجنسگراست. برخلاف گفته‌های دولت چچن، فعالان کوییر چچن می‌گویند خانواده باکاییف گرایش جنسی او را قبول کرده بودند و خوشحال هم بودند که برای عروسی خواهرش به چچن سفر می‌کند.
یک ویدیو در ۲۰۱۸ میلادی ادعا کرد که باکاییف به آلمان رفته است اما خبرنگاران پژوهشی دریافتند این ویدیو در روسیه یا چچن ضبط شده است.

بازار شکنجه و خون: «شکار همجنس‌گرایان» در چچن

«بازار شکنجه و خون. چگونه “شکار همجنس‌گرایان” در چچن بدل به یک صنعت شد»، نام گزارشی است که «گروه کمک چچن» منتشر کرده است و بخشی از آن به روایت آخرین ساعات زندگی باکاییف می‌پردازد. این گزارش با این جملات شروع می‌شود:

شش سال متوالی است که صدها نفر در قفقاز شمالی هر روز در معرض خطر مرگ قرار دارند. شما می‌توانید به‌واسطه ظاهر اشتباه، مکاتبات شخصی مبهم و یا خیلی تصادفی، قربانی شکنجه شوید اگر ماموران پلیس بخواهند پروژه‌شان را کامل کنند. در گذر این سال‌ها، «شکار همجنس‌گرایان» در چچن بدل به یک صنعت تجاری شده است که نرخ‌ها، مشاغل و مقررات کاری خود را دارد و هم شهروندان عادی و هم چهره‌های نام‌آشنای جامعه قربانی این صنعت شده‌اند.

فضای چچن آن‌قدر سنگین شده است که در این گزارش تاکید می‌شود «تنها شهادت افرادی که از چچن خارج شده‌اند» برای نوشتن آن استفاده شده است. البته چچن پیش از به قدرت رسیدن رمضان قدیروف در ۲۰۰۷ میلادی، نسبت به رابطه با همجنس سخت‌گیر نبود. پدر او، احمد قدیروف، به‌رغم آنکه گروهک شبه‌نظامیانش با نام «قدیروسکی» وحشت را به جامعه آورده بود، اما کاری به همجنسگرایان نداشت.

نخستین قتل یک فرد همجنس‌گرا را در نخستین سال به‌قدرت رسیدن رمضان قدیروف رخ می‌دهد: نوجوانی ۱۶ ساله که در نزدیکی مرکز شهر گروزنی، پایتخت چچن، به قتل رسید. تا آن زمان، افراد جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو در کلاب‌ها ظاهر می‌شدند و روزگار خودشان را داشتند. ویدیوهای زندگی‌شان هم به فضای مجازی می‌رسید.

به‌شکل رسمی در ۲۰۱۵ میلادی وزارت کشور چچن در بیانیه‌ای اعلام کرد که مخالف برنامه فعالان جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو روسیه برای برگزاری راهپیمایی اعتراضی پراید در منطقه قفقاز است. به شکل غیر رسمی، «شکار همجنس‌گرایان» با جدیت جریان داشت.

دو روایت برای شروع جمع‌آوری همجنس‌گرایان اکثرا مرد در چچن مطرح است. در یک روایت، مردی همجنس‌گرا برای به‌همراه داشتن مواد مخدر بازداشت کرد و پلیس در تلفن او رد پای دیگر افراد همجنس‌گرا را یافت. بدین‌شکل گفته می‌شود یک دور باطل شروع شد: افراد تازه‌ای بازداشت شدند و در تلفن هر کدام رد پای افراد دیگر پیدا شد.

روایتی دیگر می‌گوید امام یک مسجد بانی شروع جمع‌آوری افراد همجنس‌گراست. گفته می‌شود پلیس فردی را بازداشت و در تلفن او، عکس و ویدیوی از روابط عاطفی و جنسی این امام با آن مرد می‌یابد. پلیس شروع به تحقیق می‌کند و چند امام دیگر و چندین نفر دیگر برای رابطه با همجنس بازداشت می‌شوند. گفته می‌شود قدیروف دستور قتل تمامی این افراد را داد.

بازار چند میلیون دلاری اتهام زدن و باج گرفتن

در یک فضای دولتی فاسد، راه همه‌چیز به فساد ختم می‌شود. در گذر رسمی شدن جمع‌آوری و «شکار همجنس‌گرایان» در چچن، نیروهای پلیس دریافتند که این راهی برای دریافت رشوه است. آن‌ها الزاما سراغ افراد همجنس‌گرا هم نمی‌روند و گزارش «گروه کمک چچن» می‌گوید هر بازداشتی که برای الکل یا مواد مخدر بازداشت شده باشد، می‌تواند طعمه اتهامات آنان باشد.

در این گزارش، رقم استاندارد فعلی رشوه برای رهایی یک فرد همجنس‌گرای بازداشتی پلیس، یک میلیون روبل است. البته اگر فرد ثروتمند باشد، رقم بیشتری درخواست می‌شود. اگر فرد، همراه الکل یا مواد مخدر بازداشت شده باشد، در حدود ۳۰۰ هزار روبل دیگر هم از خانواده او درخواست می‌شود.

البته یک راه هم جلوی افراد همجنس‌گرا قرار می‌گیرد: می‌توانند آزاد شوند اگر خبرچین پلیس بشوند و دیگر افراد گی و لزبین را لو بدهند.

در چنین فضایی است که سلیم باکاییف در ۲۰۱۷ میلادی از مسکو راهی گروزنی می‌شود تا در عروسی خواهرش شرکت کند. او که خواننده پاپ است و به زبان محلی و روسی آواز می‌خواند، محبوب است. البته اگر ویدیوهای موسیقی او را نگاه کنید، چهارچوب رابطه با غیرهمجنس را نشان‌تان می‌دهد: خواه به یاد مادرش می‌خواند، یا برای عشقی می‌‌رقصد که یک زن است.

سر «تنفر لمس یک همجنس‌گرا» باید «شکنجه و کشته» شود

مقامات چچن سال‌هاست بازداشت یا قتل باکاییف را انکار می‌کنند. در ۲۰۱۸ میلادی یک ویدیو در یوتیوب منتشر شد و در آن فردی شبیه به باکاییف دیده می‌شود. او در اتاقی با پرده‌های کشیده و مبلمان «ساخت روسیه»، با چند قوطی نوشیدنی انرژی‌بخش روی میز راه می‌رود و خطاب «به یک دوستش» می‌گوید که «به آلمان آمده است». در میان قوطی‌ها، یک برند دیده می‌شود که تنها آن را در چچن و روسیه می‌توان یافت. خبرنگاران پژوهشی این ویدیو را رد کردند و گفتند در روسیه یا چچن ضبط شده است. سازمان‌های حقوق بشری همزمان باکاییف را کشته شده فرض کردند.

گروه کمک چچن می‌گوید باکاییف به دست مامورهای امنیتی کشته شده است. جنازه‌اش را تحویل فامیل‌هایش داده‌اند و گفته‌اند «او را مثل یک سگ دفن کنید». یک منبع نزدیک به قدیروف به این گروه گفته که باکاییف پیش‌تر زیر نظر بوده است. بدین شکل دولت چچن می‌فهمد که باکایف یاری اهل قفقاز شمالی دارد. البته این دو هرگز با هم بیرون نمی‌رفتند و در فضای عمومی رابطه‌شان را نشان کسی نمی‌دادند. آن‌ها حتی دوست‌دختری دروغی داشتند (در فرهنگ گی، به زنی که خود را رفیق یک مرد گی جا بزند تا هر دو بتوانند آزادانه روابط دیگر خود را داشته باشند، «ریش» گفته می‌شود).

این گزارش می‌گوید برای قدیرف درک همجنس‌گرایی باکاییف غیرممکن بود. بخصوص که این دو همدیگر را دیده بودند و عکس‌شان در کنار هم در فضای مجازی منتشر شده بود. حتی بدتر، قدیروف با او دست داده بود! به‌همین‌خاطر او دستور داد «موضوع را حل کنید» و معین کرد که باکاییف پیش از کشته شدن، برای چندین ساعت شکنجه شود.

روزنامه سان چاپ بریتانیا در گزارشی به تاریخ اکتبر ۲۰۱۷ میلادی، از «شکنجه و قتل» باکاییف به دست مقامات دولتی چچن خبر داده بود.

ناپدیدی یا مرگ مشکوک مردم در چچن امری عادی است. در فوریه ۲۰۲۳، یک کشتی‌گیر نزدیک به قدیرف با نام عبدل‌ کریم ادیلوف، به‌واسطه نزدیکی‌اش با اپوزیسون چچن، به طرزی مشکوک به قتل رسید.

مادر باکاییف هنوز مرگ پسرش را باور نکرده است و به دنبال یافتن او است. باکاییف در زمان ناپدیدی ۲۵ ساله بود. برخی از ترانه‌های باکاییف در یوتیوب را در این لینک تماشا کنید: