آموزه‌های استعفای رییس «استنفورد» برای پژوهشگران بزرگ پُرمشغله

ماجراهای استعفای رییس دانشگاه استنفورد برای پژوهشگران ارشد پُرمشغله که اغلب سمت‌های اجرایی نیز دارند، می‌تواند در نوع خود بسیار آموزنده باشد.

به گزارش ایسنا و به نقل از نیچر، «مارک تسیر-لاوین»؛ (Marc Tessier-Lavigne) عصب‌شناس برجسته، هفته گذشته اعلام کرد که در ماه آگوست از سمت ریاست دانشگاه استنفورد در کالیفرنیا کناره‌گیری می‌کند. این کناره‌گیری بعد از آن اتفاق افتاد که یک تحقیق و بررسی از شیوه نظارت و مدیریت آزمایشگاهی او انتقاد کرد، اما او را از دستکاری داده‌ها تبرئه کرد. این اعلامیه، یک داستان حماسی چندماهه را در بر می‌گیرد که پژوهشگران سراسر جهان را درگیر خود کرد و سبب شد که مسئولان آزمایشگاه‌ها شیوه‌های نظارتی خود را زیر سوال ببرند و گفتگوها در مورد فرهنگ آزمایشگاهی و مسئولیت‌های پژوهشگران ارشد را تقویت کرد.

بررسی‌هایی که توسط هیئت‌امنای استنفورد انجام شد، نشان داد که افراد آزمایشگاه تسیر-لاوین، داده‌های دست کم چهار مقاله منتشر شده مربوط به سال ۱۹۹۹ را دستکاری کرده‌اند و تسیر-لاوین را مسئول عدم اقدام «قاطعانه و صریح» برای اصلاح سوابق علمی دانسته‌اند.

«دونا ویلکاک» (Donna Wilcock)؛ عصب‌شناس دانشکده پزشکی دانشگاه ایندیانا در ایندیاناپلیس، می‌گوید: این جنجال یک یادآوری آشکار کامل است که در نهایت همه چیز بر سر ما؛ به عنوان پژوهشگران اصلی می‌افتد و مسئولیت اصلی به عهده ما است. ما افرادی هستیم که نام خود را روی تحقیقات می‌گذاریم و ما کسانی هستیم که منابع مالی آن را تامین می‌کنیم.

به همین دلیل «نیچر» به سراغ مسئولان آزمایشگاه‌ها رفته و در مورد نحوه محافظت در برابر سوءرفتارهای علمی در آزمایشگاه‌ها صحبت کرده است. این‌که چه باید کرد زمانی که اشتباهات یا تقلب‌ها مخفیانه رخ می‌دهد؟

ضرورت بررسی داده‌ها

گزارش تحقیق و بررسی‌ که استنفورد سفارش داده بود، نشان داد که اگرچه تسیر-لاوین، شخصاً به تخلفات تحقیقاتی کمک نکرده است یا در زمان انتشار آن‌ها از این تخلفات اطلاعی نداشته است؛ اما زمانی که در ۴ دوره در طول ۲۰ سال، ادعاهایی در مورد صادقانه نبودن داده‌های این مقالات مطرح شده بود، او اقدام کافی برای پاسخ یا اصلاح آن‌ها انجام نداده است.

در این بازه زمانی، تسیر- لاوین سمت‌های برجسته‌ای را به عنوان سرپرست تحقیقات در شرکت بیوتکنولوژی «ژن‌تک» (Genentech ) در سانفرانسیسکوی جنوبی کالیفرنیا به عنوان رییس دانشگاه «راکفلر» در شهر نیویورک، پیش از این‌که رییس استنفورد شود، داشت. او این موقعیت‌ها را هم‌زمان با اداره آزمایشگاه داشته است.

برخی افراد امکان ایفای نقش اجرایی ریاست و نظارت همزمان بر پژوهش‌ها و اعضای تیم تحقیقاتی را زیر سوال برده‌اند. «هولدن تورپ» (Holden Thorp)؛ سردبیر خانواده مجلات «ساینس»، چندی پیش ستونی را منتشر کرد و در آن تاکید کرد که اداره یک آزمایشگاه یک مسئولیت تمام‌وقت است و از دانشگاه‌ها خواست که در استخدام پژوهشگران در نقش‌های اداری تجدیدنظر کنند، اگر آن‌ها قصد دارند که این دو شغل را همزمان انجام دهند.

اداره یک آزمایشگاه یک مسئولیت تمام‌وقت است. در استخدام پژوهشگران در نقش‌های اداری تجدیدنظر کنید.

«الیزابت بیک» (Elisabeth Bik) مشاور برجسته صداقت و یکپارچگی تصاویر در سانفراسیسکو کالیفرنیا (فردی که جعلی بودن تصاویر علمی را بررسی می‌کند) که از جمله افرادی است که به بی‌نظمی‌ها در کارهایی که تسیر-لاوین  مشارکت داشته، اشاره کرده است. او نیز با این موضوع موافق است و می‌گوید: «چگونه می‌توانید دو کار را به درستی و با توجه کافی که مورد نیاز این مشاغل است، انجام دهید؟»

ویلکاک می‌گوید: اما اغلب از پژوهشگران خواسته می‌شود که در حین اداره آزمایشگاه خود، نقش‌های اداری داشته باشند و اکثر آن‌ها در چنین سمت‌هایی، حتی اگر سطح پایین‌تری از ریاست دانشگاه داشته باشند، متهم به سوءرفتار پژوهشی نیستند. او می‌افزاید: این شانه خالی کردن از مسئولیت است. «مونیکا مک‌لمور» (Monica McLemore)؛ متخصص بهداشت باروری و حقوق و عدالت در دانشگاه واشنگتن سیاتل، می‌گوید: به‌ویژه پژوهشگران رنگین‌پوست اغلب برای تنوع بخشیدن به موسسات خود، نقش‌های اضافی را همزمان می‌پذیرند و از آن‌ها انتظار می‌رود که همه آن‌ها را انجام دهند.

ویلکاک می‌گوید: «این جنجال، اهمیت حضور بازرسان و محققان ارشد در آزمایشگاه‌های خود و میزبانی جلسات منظمی که در آن اعضای تیم پژوهشی بتوانند داده‌ها را بازبینی کنند، برجسته می‌کند». خط‌مشی او این است که سوابق دقیقی را در آزمایشگاهش نگهداری کند، به این صورت که او مجموعه اسناد سختگیرانه‌ای دارد و به طور منظم آن‌ها را بازبینی می‌کند.

پذیرفتن شکست، با آغوش باز

این گزارش تسیر- لاوین را مقصر دانسته است، به دلیل این‌که او یک فرهنگ آزمایشگاهی ایجاد کرده بود که «تکرار غیرمعمول» داده‌های نادرست را پرورش می‌داد. اگرچه چندین نفر از همکاران سابق پسادکتری او، از تسیر- لاوین بسیار سخن گفتند، برخی افراد فرهنگی را توصیف کردند که به «برندگان» یا افراد تیم که نتایج مطلوبی به‌دست آورده بودند، جایزه می‌داد و «بازندگان» را کوچک و خفیف می‌کرد.

گاهی اوقات آزمایش‌ها جواب نمی‌دهند و فرضیه‌ها اغلب اشتباه هستند. وقتی این اتفاق می‌افتد، باید جشن گرفت. زیرا نتایج غیر منتظره می‌تواند درهای دیگری را باز کند.

«بیک» می‌گوید: این موضوع با مشاهدات او در مقالات مطابقت دارد؛ با توجه به این‌که این بی‌نظمی‌ها چندین‌بار در طول یک دهه اتفاق افتاده است. او می‌گوید: «او تنها یک پسادکتری رند و دغل نبود».

ویلکاک می‌گوید: مهم است که پژوهشگران ارشد به کارآموزان جدید و تازه‌کار تاکید کنند که گاهی اوقات آزمایش‌ها جواب نمی‌دهند و فرضیه‌ها اغلب اشتباه هستند. وقتی این اتفاق می‌افتد، باید جشن گرفت. زیرا نتایج غیر منتظره می‌تواند درهای دیگری را باز کند. او اضافه می‌کند: «علم در مورد تقویت کردن تعصب نیست. اشکالی ندارد که داده‌هایی را که انتظارش را داشتید، دریافت نکنید. اگر فضایی مثل «زودپز» در آزمایشگاه خود ایجاد کنید، خود را برای ش‍کست آماده کرده‌اید».

مک‌لمور می‌گوید: مسئولان آزمایشگاه‌ها اغلب دانشمندان درخشانی هستند؛ اما همه آن‌ها در مدیریت و آموزش افراد ماهر نیستند. این بدان معناست که موسسات باید در آموزش رهبری برای پژوهشگرانی که در مراحل اولیه کار خود یک آزمایشگاه راه‌اندازی می کنند، بیشتر سرمایه‌گذاری کنند.

تمایل داشتن به اصلاحات

حتی اگر مسئولان آزمایشگاه‌ها تمام تدابیر امنیتی را انجام داده باشند، باز هم ممکن است که مشکلاتی در مورد داده‌ها و حتی سوءرفتار ایجاد شود. «بیک» می‌گوید: چیزی که مهم است این است که رییس آزمایشگاه در چنین موقعیت‌هایی مسئولیت این اتفاق را بپذیرد و قاطعانه در اطلاع دادن به مجلات عمل کند. «کیم بارِت» (Kim Barrett)؛ معاون پژوهشی دانشکده پزشکی دیویس دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید: تصحیح سوابق علمی «نشان شرم» نیست. این بخشی از راهی است که علم باید طی کند.

اما وظیفه شروع این فرآیند به عهده پژوهشگران است. گزارش تحقیق و بررسی این موضوع می‌گوید: بدون «تمایل مناسب» برای اصلاحات، «سرشت خودتصحیح‌گری فرآیند علمی که اغلب ادعا می‌شود، اتفاق نمی‌افتد». مجلات نیز باید به موقع به این بازرسی‌ها پاسخ دهند.«بارِت» می‌گوید: واکنش برخی مجلات در حماسه تسیر-لاوین، آن‌طور که انتظار می‌رفت، نبود.

تصحیح سوابق علمی «نشان شرم» نیست. این بخشی از راهی است که علم باید طی کند.

در سال ۲۰۱۵ تسیر-لاوین اصلاحاتی را به مجله‌های «سل» (Cell) و «ساینس» (Science) ارائه کرد، اما ساینس آن‌ها را به دلیل وجود یک خطای ویرایشی منتشر نکرد و مجله سل نیز دریافت که این اصلاحات غیر ضروری است. هر دوی این مجلات در دسامبر گذشته، پس از گزارش روزنامه دانشجویی «The Stanford Daily»، «ابراز نگرانی» (expressions of concern) را به این مقالات اضافه کردند و نگرانی‌های خود را در مورد آزمایشگاه تسیر-لاوین تجدید کردند. (ابراز نگرانی یا expressions of concern؛ اطلاعیه است که یک نشریه برای یک مقاله منتشر می‌کند و هشدار می‌دهد که ممکن است حاوی اشتباه و یا غیرقابل اعتماد باشد).

تسیر-لاوین همچنین در آن زمان این موضوع را از مجلات پیگیری نکرد. اکنون او قصد دارد مقاله منتشر شده در مجله cell و دو مقاله منتشرشده در مجله ساینس را پس بگیرد (ریترکت کند) و دو مقاله منتشر شده در نیچر را نیز تصحیح کند. یکی از سخنگویان نیچر در این‌باره می‌گوید: ما در حال بررسی دقیق این گزارش هستیم و برای اطمینان از درستی سوابق علمی، مناسب‌ترین اقدام را پیگیری خواهیم کرد. (تیم خبری نیچر مستقل از تیم مجله نیچر است.)

مک‌لمور می‌گوید: وقتی مقالات به سرعت اصلاح یا پس‌گرفته نمی‌شوند، عواقب جدی برای جامعه پژوهشی و به‌ویژه برای افرادی که در ابتدای کار خود هستند، به همراه خواهد داشت. او می‌گوید: مقالات تسیر-لاوین که در نهایت دارای مشکل در نظر گرفته شده‌اند، در مجموع هزاران بار مورد استناد قرار گرفته‌اند. به این معنی است که دانشمندان زمان و منابع را صرف انجام پژوهش‌هایی کردند که ریشه در داده‌های جعلی داشتند. «همه ما زمانی که علم خود را درست نمی‌دانیم، رنج می‌بریم».

انتهای پیام