ارمغان حکمت اشراقی سهروردی در سپهر معرفتی و اندیشه‌ای ایرانی

ایسنا/خراسان رضوی یک کارشناس ارشد ادبیات گفت: بازگشت به ایران و ایرانی بودن در فکر و اندیشه سهروردی باعث شد تا خردی آگاهانه، عاشقانه و عارفانه داشته باشد که یک خرد محض عقلانیت صرف نیست بلکه آمیخته به عرفان آگاهی و عشق است؛ بنابراین این درآمیختگی و حکمت اشراقی که او بنیان نهاد، سرمایه عظیمی در سپهر معرفتی و اندیشه‌ای ایرانی به ارمغان آورد. 

علیرضا حیدری در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه چرا سهروردی را به عنوان عجیب‌ترین شخصیت تاریخ ایران معرفی می‌کنند، اظهار کرد: اینکه شیخ اشراق را به عنوان فردی عجیب در تاریخ ایران معرفی می‌کنند، نمی‌تواند درست باشد؛ زیرا افراد بزرگی در تاریخ و سپهر اندیشه ایرانی وجود دارند که متاسفانه ناشناخته و یا کمتر شناخته‌ شده‌ هستند.

وی افزود: شیخ اشراق شهاب‌الدین سهروردی یکی از شخصیت‌های رازگونه در ادبیات و اندیشه ایرانی است که شخصیت او الهام گرفته از اندیشه است، چراکه زبان و اندیشه او رمزواره دارد و فلسفه و عرفان را با زبان رمز بیان می‌کند. بنابراین سهروردی فردی است که این رازوارگی در شخصیت او کاملا وجود دارد که شاید جزو شخصیت‌های عجیب تاریخ ایران به شمار می‌رود.

این روزنامه‌نگار بیان کرد: غلامحسین ابراهیمی دینانی که خود نویسنده، حکیم و فیلسوف ایرانی است بر روی اندیشه سهروردی در ایران کار کرده و کتاب‌هایی هم در مورد شیخ اشراق به رشته تحریر درآورده و بسیار زیاد در این مورد صحبت کرده است.

وی اضافه کرد: دینانی نکته بسیار جالبی مطرح می‌کند که سهروردی یک فردوسی است و به تعبیر دیگر همچنان که فردوسی در حوزه ایران، شجاعت‌ها و حماسه‌های ایرانی شعر سروده به نوعی این کار را هم سهروردی در آثار خود انجام داده است. همانطور که فردوسی نقش اساسی و مهمی در تاریخ ایران به لحاظ هویت‌بخشی به فرهنگ تاریخ ایران دارد، سهروردی نیز از این نگاه مستثنی نبوده است.

شیخ اشراق حکمت خسروانی را احیا کرد

حیدری تصریح کرد: شیخ اشراق حکمت خسروانی را که مبتنی بر پایه فرهنگ و اندیشه ایرانی است، زنده کرد و معتقد بود که فلسفه ما از یونان نیامده است و ما خود نیز فلسفه داشته‌ایم منتهی این فلسفه بازخوانی نشد تا زمانی که سهروردی این کار را انجام داد.

وی ادامه داد: همانطور که حکیم فردوسی فرهنگ، زبان، اندیشه ایرانی، منش و کنش ایرانی را احیا کرد، سهروردی نیز به زنده کردن فلسفه ایرانی کمک کرد. بنابراین نگاه خداآگاهانه‌ای که در فلسفه اشراق وجود دارد، همان حکمت بزرگی است که باید در ابتدا خود را بشناسیم تا به سمت خدا سوق پیدا کنیم که این نگاه بسیار شبیه به حکیم فردوسی است.

سهروردی خودآگاهی را در آثار خود بازتاب می‌دهد

این روزنامه‌نگار عنوان کرد: شیخ اشراق این خودآگاهی را در آثار خود بازتاب می‌دهد و پس از چند قرن سخنانی را به زبان می‌آورد که فردوسی مطرح کرده است و این امر نشان دهنده شباهت این ۲ نفر به یکدیگر است. باید گفت که فردوسی به مبانی، فرهنگ، داستان‌ها و اسطوره‌های ایرانی می‌پردازد و شیخ اشراق نیز به منابع هویتی و اسطوره‌ای تکیه می‌کند.

وی بیان کرد: در واقع سهروردی با همان حکمت خسروانی که بنیاد نهاد، آگاهی و دانش را بر مبنای دانش و آگاهی باستانی ایرانی درآمیخت و عقل و خرد را پایه نهاد اما گفت فیلسوف بعد از این باید به کشف و شهود بپردازد و راه حقیقت را بپیماید که نورالانوار مبنا و مقصد سهرودی شد. بنابراین تکیه‌گاه حکمت خسروانی براساس فرهنگ ایرانی است که بر همین مبنا عمل می‌کند.

حیدری خاطرنشان کرد: کتابی به نام «رموز اشراقی شاهنامه» وجود دارد که حکمت خسروانی از این منظر به شاهنامه نگاه کرده و می‌تواند منبعی در اثبات آن نیز باشد. بنابراین افرادی مانند شیخ اشراق می‌توانند حکیم، فیلسوف و حتی عارف باشند. سهروردی حدود ۳۶ سال بیشتر عمر نکرد اما در این مدت کوتاه توانست ظهور جدی در جریان‌های فکری فلسفه داشته باشد.

اهمیت زبان فارسی در آثار سهروردی

وی با بیان اینکه جهانیان دیر شیخ شهاب الدین سهروردی را شناختند، اظهار کرد: حدود قرن ۲۰ فردی به نام «هانری کُربَن» فیلسوف، ایران‌شناس و اسلام‌شناس فرانسوی شیخ اشراق را به فلسفه جهان شناساند؛ فلسفه‌ای که بر روی نور تمرکز دارد و معجزه‌وار به آن نگاه می‌کند. سهروردی شاعر بسیار خوبی است که قطعه و دوبیتی‌های کوتاه او رمزگونه است.

این مدرس ویراستاری اضافه کرد: نکته جالبی که در شعرهای شیخ اشراق وجود دارد این است که زبان فارسی در قرن پنجم گسترش بسیار خوبی داشت و بیشتر گرایش‌ها به سمت زبان فارسی بود. درنتیجه شاهد آثار بسیار خوبی در قرن پنجم بودیم که درست‌نویسی را رعایت می‌کردند و از نیمه دوم قرن ششم که سبک عربی‌نویسی آغاز شده بود؛ سهروردی در این میانه نظریه‌های فلسفه‌ای خود را به فارسی نگارش می‌کرد و علاوه بر عربی کتاب‌هایی را به فارسی نیز به رشته تحریر درآورده بود.

وی افزود: توجه سهروردی به زبان فارسی آن هم در روزگارانی که نوشته‌های عربی فخرفروشانه دبیران و منشیان باعث نشد که از این کار دست بردارد، نشان از اهمیت شیخ اشراق به زبان فارسی را بیان می‌کند که دارای سبک خاصی است و او بسیار هوشمندانه به این ماجرا می‌پرداخت.

کمک نثرهای ساده سهروردی به پربارشدن گنجینه‌ نثر فارسی

حیدری اظهار کرد: یکی از نمونه‌های درخشان نثرهای ساده سهروردی به قرن ششم باز می‌گردد که متاسفانه دیده نشده است. اما بیشترین کمک را به پر بار شدن گنجینه‌ها و سبک نثر فارسی نیز می‌کند. به همین دلیل سهروردی را شخصیت بسیار ارزشمندی می‌دانیم که در زمینه توجه به زبان فارسی و اینکه طرحی در عالم فلسفه و عرفان درانداخت او را بسیار برجسته کرد.

این روزنامه‌نگار تاکید کرد: بازگشت به ایران و ایرانی بودن در فکر و اندیشه سهروردی باعث شد تا او خردی آگاهانه، عاشقانه و عارفانه داشته باشد که یک خرد محض عقلانیت صرف نیست، بلکه آمیخته به عرفان آگاهی و عشق است. بنابراین این درآمیختگی و حکمت اشراقی که او بنیان نهاد، سرمایه عظیمی در سپهر معرفتی و اندیشه‌ای ایرانی به ارمغان آورد. 

انتهای پیام