نکاتی درباره گسل پیشوا و زلزله بامداد جوادآباد تهران

بامداد امروز، ۱۲ مرداد ۱۴۰۲ زلزله‌ای به قدرت ۳.۵ ریشتر جوادآباد از توابع بخش جوادآباد شهرستان ورامین در استان تهران را لرزاند. درهمین‌باره مهدی زارع، زلزله شناس و استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی  می‌گوید: این زلزله در پهنه گسل پیشوا و در نزدیکی کانون زلزله‌های ۲۲ و ۲۳ مرداد ۹۴ در محدوده جوادآباد ورامین رخ داد.

او با بیان اینکه نزدیکی به تهران موجب توجه بیشتر به این زلزله‌ها شد، ادامه می‌دهد: نزدیکی ٤.١ زلزله به تهران (٦٤ کیلومتری جنوب شرق تهران) و قرار داشتن کانون زلزله در منطقه ورامین و همچنین تشکیل یک خوشه لرزه‌ای cluster روی گسل پیشوا "می‌تواند" مقدمه رخداد مهمتری روی همین گسل باشد.

جمعیت جواد آباد ٣٠ هزار نفر؛ شهرستان ورامین حدود ٦٠٠ هزار نفر و در چهار شهرستان ورامین، قرچک، پیشوا و پاکدشت حدود یک میلیون و پانصد هزارنفر برآورد می‌شود.

زارع با اشاره به اینکه زلزله‌ای با بزرگای حداکثر توان لرزه‌زایی گسل پیشوا حدود ٦ تا ٦.٥ ممکن است، ادامه می‌دهد: گسل پیشوا ورامین با رخداد زمین‌لرزه ۱۳۸۴ میلادی، حدود ۷۰۰ سال پیش در ورامین و ری شناخته می‌شود. اینکه در سده‌های گذشته زلزله مهمی روی آن رخ نداده، بیشتر مایه نگرانی است. گسل پیشوا اکنون از یک کیلومتری مسجد جامع تاریخی ورامین عبور می‌کند که موجب اولین تخریب این مسجد در زلزله تاریخی ۱۳۸۴ میلادی شده است.

بیشتربخوانید

• زلزله تهران مصدوم نداشت

فرونشست بلای جان گسل‌ها؟

«با آغاز آبگیری سد ماملو در سال ۱۳۸۵ و بهره‌برداری از سد در سال ۱۳۸۹ تحلیل افت پیزومتر‌های محدوده دشت ورامین و گسترش تعداد و عمق چاه‌های عمیق در دشت، تغییر در رژیم جریان آب زیرزمینی و کم شدن حجم آبخوان واضح است.»

استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی با بیان این موضوع ادامه می‌دهد: بعد از احداث سد ماملو مقدار افت سطح آب زیرزمینی افزایش و به مرور زمان تراز سطح ایستابی نیز با کاهش مواجه شده است.

او می‌گوید: نواحی‌ای که دچار مقدار تخلیه آب و افت بیشتری در طول دوره آماری بود منطبق بر مناطق دارای نشست بیشتر در نقشه‌های فرونشست زمین هستند. این جذب متقاضیان آب به فشار بیشتر به آب‌های زیرزمینی می‌انجامد و به تدریج با حذف سفره آب زیرزمینی تعادل تنش روی گسل‌های منطقه نیز بیشتر بهم می‌ریزد. به این ترتیب می‌توان انتظار داشت تا گسل‌های منطقه تغییرات تنش و احتمالا تحریک بیشتر در جهت لرزه‌خیزی و چکانش رخداد زمین لرزه‌های متوسط و احتمالا شدید را تجربه خواهند کرد.

به گفته زارع بر اساس برآوود آب منطقه‌ای در سال ٩٨، حدود ۳ هزار و ۲۰۰ حلقه چاه در دشت "ورامین" وجود دارد. از این تعداد، ۱۷۶۰ حلقه مجاز و مابقی غیرمجاز هستند کل چاه‌های مجاز دشت ورامین را یک هزار و ۶۹۴ حلقه با تخلیه ۴۶۰٫۴ میلیون متر معکب در سال هستند. میزان ورودی منابع آب از محل بارش نزولات جوی، آب‌های زیرزمینی و بازگشت آب در دشت ورامین ۳۷۹ میلیون مترمکعب است و مجموع برداشت آب ۴۶۰ میلیون متر مکعب است که این امر نشان از کسری ۸۱ میلیون مترمکعبی آبخوان در سال دارد.

این استاد زلزله‌شناسی ادامه می‌دهد: سالانه با یک متر و ۳۰ سانتی‌متر افت سطح آب زیرزمینی و ۱۶ سانتی‌متر فرونشست زمین در سطح دشت‌های "ورامین" مواجه هستیم و در برخی مناطق این دشت، فرونشست‌ها ناهمگون است؛ ضمن آن‌که گسل "پیشوا"، "قرچک" و "کهریزک" در بخش‌هایی از این ناحیه فرونشست واقع است. این الزاما به معنی رخداد بلافاصله زلزله نیست، ولی نشان می‌دهد که زمینه رخداد زمین‌لرزه در گسل‌های فعالی که بدون رخداد فرونشست زمین نیز توانایی رخداد زمین‌لرزه را دارند، ایجاد شده است.

منبع: خبرآنلاین

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی