زنگ خطر جدی برای دانشگاه؛ حزب‌اللهی‌ها تمامش می‌کنند؟ - Gooya News

نازنین درگاهی ــ رادیو زمانه

به کارگیری استادان فرمایشی، بورسیه‌های غیرقانونی، اخراج استادان باسابقه و تزریق حزب‌اللهی‌ها، تنها بخشی از فساد دانشگاهی در ایران است؛ ابزاری برای کنترل دانشگاه و دانشگاهیان.

خطری که در دانشگاه‌ها جمهوری اسلامی را تهدید می‌کند، نظام را برآن داشته تا سنگرهای این نهاد قدرت‌مند را یکی یکی با نفوذ در بدنه‌ی علمی‌اش تسخیر کند. اما آیا دغدغه‌ها و تلاش‌های رژیم اسلامی برای رسیدن به این هدف، سودمند خواهد بود؟

مادام کوری هم خانم بوده و هم کور. با این وجود جایزه‌ نوبل گرفته است.

برای استاد «میم» که دکترایش را از دانشگاه کمبریج گرفته است، گفتن از شیمی‌دانان کلاسیک، به نظر نمی‌بایست سخت بیاید. اما وقتی این جمله را سر اولین کلاس درس دانشجویان دوره‌ تخصص بیان کرد، هیچ کس جرات نکرد با صدای بلند بخندد یا حتی تعجبش را به زبان بیاورد.

خیلی از دانشجویان می‌دانستند او یکی از عزیزدردانه‌های نظام است که با توصیه‌نامه و امریه‌ مقامات بالا به هیات علمی راه یافته.

نسرین علی‌خانی (اسم مستعار) هم‌دوره‌ایِ دکتر میم، او را به هیچ‌وجه دارای صلاحیت ورود به هیات علمی نمی‌داند و از زمانی می‌گوید که شایعه‌ استادی او روی زبان‌ها افتاد:

آقای دکتر حتی آماده‌ امتحان دادن نبود. دو سه روز پیش از امتحان بورد، از ما می‌پرسید از کجا قرار است سوال بیاید؟ اما وقتی برای کاری به دفتر رییس بورد تخصصی رفتیم، دکتر ع، رییس بورد روان‌پزشکی از شدت عصبانیت فقط راه می‌رفت. نامه‌ وزیر را نشان‌مان داد و گفت: «وزیرعلوم این آدم را به عنوان مسوول امتحان بورد معرفی کرده. یعنی شازده نه تنها قرار نیست امتحان بدهد، بلکه به عنوان یکی از اعضای هیات بورد تخصصی معرفی شده و قرار است از شما امتحان بگیرد.

علی‌خانی اظهار تاسف می‌کند:

وقتی در هیات بررسی صلاحت بورد دیدیمش، شک‌مان به یقین بدل شد که شاید بیش از هرچیز نظام در دانشگاه نفوذی می‌خواهد. او اکنون رییس دانشکده‌ است. استادی که در انگلیس درس خوانده اما به هیچ‌وجه نمی‌تواند حتی در حد چند جمله، انگلیسی حرف بزند. از این بدتر اسمش پای چند تا کتاب است که همکاران بیچاره‌ ما با خون دل ترجمه و تالیف کرده‌اند.

قانونی که نه جامع است نه مانع

از دید علی‌خانی، قانونی که در زمینه‌ جذب استاد تصویب شده، تفسیرپذیر است و راه را برای اعتراض می‌بندد. قانون اگر در عین جامع بودن مانع هم باشد، اجازه‌ تفسیر و برداشت‌های گوناگون را به سوءاستفاده کنندگان نمی‌دهد.

در قانون موسوم به قانون ۲۱ ماده‌ای تأسیس دانشگاه، ضمن اشاره به سلسله مراتب مدیریتی دانشگاه، به چگونگی استخدام اعضای هیأت علمی و مراتب علمی آن‌ها اشاره شده است. در این قانون آمده‌است که هر شخص درخواست کننده، برای ورود به هیات علمی می‌باید از شرایط عمومی و اختصاصی برخوردار باشد و بر اساس تبصره ۲ «مرجع تشخیص شرایط عمومی و اختصاصی موضوع این ماده، حسب مورد، مبادی قانونی ذیصلاح در دانشگاه و وزارت [علوم] هستند.» در این قانون برخی افراد که از آن‌ها به عنوان «خبرگان» یاد شده، می‌توانند بدون مدرک رسمی مشغول به کار شوند. همچنین خانواده‌ شهدا و جانبازان هم در این زمینه صاحب سهمیه هستند.

مطالب بیشتر در رادیو زمانه

این در حالی‌ست که به کارگیری استادان فرمایشی و تحمیل برخی نیروهای هم‌سو با تفکرات رهبر جمهوری اسلامی، راهی برای تسلط بر جریان‌های دانشجویی و کنترل دانشگاه‌ها و بر این اساس دلیل تفسیرپذیری قانون اسخدام هیأت علمی به شمار می‌آید. از دید برخی اعضای هیات علمی که با کوشش خود موانع را پشت سر گذاشته‌اند، این تلاش‌های هدف‌دار، بدنه‌ علمی سیستم را نحیف و از استادان یک مشت خبرچین و مزدبگیر می‌سازد که هدف‌شان از رخنه به سیستم، کنترل حرکت‌های دانشجویی‌ست.

آمارهای زبان‌دار

۲۷ مهرماه گذشته, علی خامنه‌‌ای در دیدار با نخبگان کشور به فراوانی استادان و اعضای هیات علمی بالید و تاکید کرد:

سال‌های اوّل انقلاب - همان سال‌های حدود ۵۹- ۶۰ که ما در مسائل دانشگاه بحث می‌کردیم، آن طور که در ذهنم هست، حدود پنج هزار استاد، اعضای هیأت علمی در کشور بود؛ الان بیش از صد هزار است؛ الان بیش از صد هزار است. جمعیّت کشور بیش از دو برابر شده اما این، ۲۰ برابر شده؛ این‌ها مهم است. این آمارها خیلی زبان‌دار است، خیلی گویاست انقلاب چه کار کرده؟ ... دانشگاهی‌های ما اجازه ندادند از بیرون استاد بیاوریم؛ استاد تربیت کردند. الان شاید صدی نود استادهای امروز، نسل‌شان تربیت‌شده‌های اساتید دانشگاه خودمان هستند؛ کار کردند، تلاش کردند. خب، جمهوری اسلامی دانشگاه را گسترش‌یافته می‌خواست، توانا می‌خواست، و این بحمدالله انجام گرفت، دانشگاه هم از این فرصت تاریخی استفاده کرد و خودش را توسعه داد.

رهبر جمهوری اسلامی این حرف‌ها را در سخنرانی‌های دیگرش هم تکرار کرده و نتوانسته حساسیت خود را در به چنگ آوردن دانشگاه از طریق نفوذ بر استادان پنهان کند. در سخنرانی ماه رمضان ۱۳۹۶ هم برای استادان دانشگاه دو نقش را تعریف کرد:

دو جور نقش‌آفرینی وجود دارد: یکی شاگردپروری و عالم‌پروری است یعنی نقش‌آفرینی روی دانشجو؛ یکی نقش‌آفرینی در بیرون محیط دانشگاه؛ دو جور نقش‌آفرینی ما توقع داریم که اساتید دانشگاه ما داشته باشند.

خالی کردن علم از مفهوم ذاتی‌اش

اما از دید خیلی از استادان دانشگاه، شاخص‌هایی که خامنه‌ای برمی‌شمارد، نمی‌تواند به عنوان سنجه‌ای برای ارزیابی دانشگاه‌ها و سطح علمی‌شان قلمداد شود. زیرا همیشه درصدی از اعضای هیات علمی، استادانی هستند که مسیر استادی را از طریق تقویت ویژگی‌های ایدئولوژیک طی کرده‌اند نه از طریق کسب دانش و اصطلاحاً تعهدشان بر تخصصشان برتری دارد. از طرفی دانشجویان آن‌قدر هوشیار هستند که چشم و گوش بسته حرف‌های استادان را نپذیرند.