عبور جمهوری اسلامی از دولت-ملت به دولت مافیا - Gooya News

امید شمس - ایران وایر

از کشته شدن «مهسا (ژینا) امینی» در بازداشت پلیس امنیت اخلاقی و آغاز جنبش «زن، زندگی، آزادی» به عنوان بزرگترین حرکت ضد حکومتی در ایران پس از انقلاب ۵۷ نزدیک به یک سال می گذرد. در این مدت جمهوری اسلامی برای خاموش کردن موج سهمگین اعتراضات به اقداماتی متوسل شده است که عملا آن را از ماهیت دولت- ملت (nation-state) و همچنین از وضعیت حکومت قانون اساسی (constitutional state) خارج کرده است. این نوشته با مروری بر عملکرد حکومت جمهوری اسلامی ایرن در یک سال گذشته تلاش می‌کند تا تکمیل سیر استحاله این نظام سیاسی را به دولت تبهکار (criminal state) یا دولت مافیا (mafia state) نشان دهد.

پایان دولت- ملت

تعاریف متعدد و بعضا متنافری از مفهوم «دولت-ملت» ارائه شده است. در میان این تعاریف اما عنصر مشترکی وجود دارد که به نوعی ویژگی ذاتی مفهوم دولت-ملت را بازنمایی می‌کند و آن نسبت میان حاکمیت بر یک سرزمین و مردمان آن سرزمین است. «فرانک الول»، جامعه شناس، دولت-ملت را چنین تعریف می‌کند: «حکومتی مدرن که در آن یک دولت دارای قدرت حاکمیتی در یک منطقه سرزمینی تعریف شده است و غالب جمعیت را شهروندان تشکیل می‌دهند.»

دانش‌نامه «بریتانیکا» تعریفی مشابه ارائه می‌دهد: «یک واحد سیاسی حاکم بر یک محدوده سرزمینی - یعنی یک دولت که به نام جامعه‌ای از شهروندان اداره می‌شود که خود را به عنوان یک ملت معرفی می‌کنند. «ارنست گلنر»، فیلسوف بریتانیایی، دولت ملت را واحدی سیاسی می‌بیند که در آن میان دولت و شهروندانی با هویت مشترک (ملت) رابطه‌ای هارمونیک برقرار است.

در تمامی این تعاریف مفهوم دولت-ملت در نسبتی آشکار با جایگاه شهروندانی صورت‌بندی شده است که از هویتی مشترک برخوردارند. اما حاکمیت جمهوری اسلامی نه تنها هر نسبتی با شهروندان را به‌طور کامل گسسته است، بلکه اساسا پیمان میان حکومت و شهروندان را به‌طور یک‌جانبه فسخ کرده است.

👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر

جامعه ایران در طول یک سال گذشته به‌وضوح نشان داده است که آن‌چه از سوی شهروندان به عنوان هویت مشترک مبنی بر باورها و ارزش‌های مشترک فرهنگی و حتی مذهبی پذیرفته شده است، در تضاد کامل با مجموعه باورها و ارزش‌هایی است که حاکمیت آن‌ها را بنیادهای یک هویت مشترک می‌داند. به‌عبارت دیگر، هویت ملی شهروندان و هویت ملی حاکمیت نه در تنافر بلکه در تضاد کامل قرار دارند. در نتیجه چنین وضعیتی ملت و دولت هر کدام دیگری را به‌مثابه نماینده باورها و ارزش‌های بیگانه و همچون عنصری متخاصم می‌بینند.