رمزگشایی از ابعاد ضد امنیتی برخی شرکتهای به ظاهر استارت‌آپی! + تصاویر

پلتفرم‌ها و کسب و کارهای استارت‌آپی یک تجربه مفید جهانی اند که به اعتقاد کارشناسان به مرور عمده وظایف دولتهای سنتی را برعهده می‌گیرند و حکمرانی پلتفرمی جایگزین دیوان سالاری های پرهزینه سنتی می شود. شکی نیست که از این تجربه جهانی باید در کشورمان بهره بگیریم اما این گزارش به پشت پرده برخی شرکتهای به ظاهر استارت‌آپی که عمدتا در یک زمان خاص با حمایت خارجی و در سایه غفلت به صورت انحصاری رشد کرده، می پردازد.

بهانه این گزارش، تصاویری است که از کشف حجاب جمعی از کارکنان دیجی کالا و تعدادی دیگر از سکوهای اینترنتی در فضای مجازی منتشر شد. شرایطی مشابه سفارت‌خانه‌های خارجی مقیم تهران که قوانین پوشش خود را مطابق با قانون کشور متبوعشان تعریف کرده‌اند. همین سکوها مهرماه سال گذشته نیز سمپات اغتشاشات بودند.

برخلاف مدل های استارت‌آپی که یک ایده را به محصول تبدیل و آن را تجاری سازی می‌کند، اکوسیستم استارت‌آپی ایران صرفا مدلی از کپی سکوهای اینترنتی غربی است که به دلیل عدم حضور نسخه مشهور خارجی در ایران و ایضاً سرمایه‌های مشکوک خارجی، بعضا به صورت انحصاری بازار را به دست گرفته‌اند. به عنوان نمونه، دیجی‌کالا به دلیل عدم حضور آمازون در ایران و همراهی برخی نهادهای حاکمیتی بود که توانست با استفاده از انحصار موجود رشد کند. همین موضوع برای برخی سکوهای مشابه داخلی نیز صدق می‌کند. 

اما اقدام شبکه‌ای سکوهای اینترنتی فراتر از موضوع کشف حجاب است. ماجرای عماد شرقی معاون بین‌الملل سرآوا (هلدینگ بالادستی دیجی‌کالا) در سال  ۱۳۹۹ مشخص کرد که حکایت برخی سکوهای اینترنتی مستقر در ایران، عمیق‌تر از یک کسب و کار صرف است. اتهام عماد ادوارد شرقی جاسوسی نظامی بود!  این نشان می‌دهد باید از کمی بالاتر به پازل سکوها در ایران نگاه کرد. آنچه در ادامه می‌خوانید، صرفا با تکیه بر اطلاعات آشکار است. 

بیشتربخوانید

• معاون بین الملل هولدینگ سرآوا، حین فرار از کشور دستگیر شد+ تصاویر

پرده اول| سازمان سیا ۲  تشکیل می‌شود!

دنیای امروز، عصر عملیات آشکار است. دنیا دیگر در سایه نمی‌چرخد. پایان جنگ جهانی دوم آغازی بر یک بازی بزرگ ۴۰ ساله بود. سازمان اطلاعات مرکزی (CIA) آمریکا جبهه‌ای مخفی علیه رقیب شرقی گشود تا تئوری حکمرانی خود را در کشورهای بلوک رقیب اجرایی کند. اما واشنگتن پس از ۲ دهه جاسوس بازی به این جمع بندی رسید که ایجاد پایگاه هوادار در کشورهای هدف تنها از طریق شبکه مخفی میسر نیست. در همین راستا بود که بنیادی تحت عنوان موقوفه ملی برای دموکراسی (NED) در سال ۱۹۸۳ میلادی توسط دولت رونالد ریگان تأسیس شد.

موقوفه ملی برای دموکراسی (National Endowment for Democracy) سال ۱۹۸۳ ایجاد شد

بنیاد NED ملقب به سازمان سیا ۲ است!

کلیدواژه دموکراسی سلاح آمریکا برای تضعیف دموکراسی، تفرقه‌اندازی میان یک ملت و دخالت در امور داخلی کشورها بوده که عواقب فاجعه باری به بار آورده است. نظیر آنچه سال ۲۰۰۴ و ۲۰۱۴ در اوکراین رخ داد و این کشور را تبدیل به میدان جنگ نیابتی ناتو با روسیه کرده است. 

چکسلواکی، مجارستان، رومانی، بلغارستان، و لهستان از جمله کشورهای هدف NED در دهه ۸۰ میلادی بود. هدف نهایی NED در جنگ سرد، فتح مسکو بدون شلیک یک گلوله بود.

در گزارش ۲۲ سپتامبر ۱۹۹۱ روزنامه واشنگتن تحت عنوان «دنیای جدید کودتاهای بدون جاسوس» نقل قول قابل تاملی از بنیانگذار یهودی NED آمده است. آلن وینستین صریحاً می‌گوید: «بسیاری از کارهایی که ما امروز انجام می‌دهیم، ۲۵ سال پیش به‌طور مخفیانه توسط CIA انجام می‌شد.»
 

بنیاد NED همان کاری را می‌کند که CIA مخفیانه انجام می‌داد!
منبع: گزارش ۲۲ سپتامبر ۱۹۹۱ میلادی روزنامه واشنگتن

«وینستین» درباره براندازی شوروی از سوی «بوریس یلستین» می‌گوید که زمینه این پیروزی غرب مرهون شبکه‌ای از عوامل آشکار بود. این عوامل در ملاءعام همان کاری را انجام دادند که CIA در خلوت انجام می‌داد. این شامل پرداخت پول و حمایت اخلاقی از گروه‌های سمپات و کار برای براندازی حکومت کمونیستی شوروی بود. بنیانگذار NED می‌گوید که پدیده شبکه سازی چیزی بود که ما در آن متخصص شده‌ایم.
 

«آلن وینستین» یکی از بنیانگذاران NED مطرح کرد؛
شبکه‌ای از عوامل آشکار در ماجرای شوروی همان کار CIA را انجام می‌دادند

بنیانگذار NED می‌گوید که شبکه سازی چیزی بود که ما در آن متخصص هستیم

بنیاد NED دارای چهار زیرمجموعه است. مرکز شرکت‌های خصوصی بین‌المللی (CIPE) یکی از چهار موسسه اصلی NED و وابسته به اتاق بازرگانی آمریکا (U.S. Chamber of Commerce) به عنوان بزرگترین سازمان تجاری جهان است. سایپ در معرفی خود آورده است که ما تنها نهاد در جهان هستیم که برای حمایت از دموکراسی و تقویت بخش خصوصی کار می‌کند.

مرکز شرکت‌های خصوصی بین‌المللی (CIPE) یکی از چهار زیرمجموعه NED است
تمرکز سایپ بر روی تقویت بخش خصوصی است

سایپ در ادامه می‌نویسد: «یک بخش خصوصی قوی برای کار کردن به یک دموکراسی شکوفا نیاز دارد و بالعکس.»  اما تقویت بخش خصوصی چه ارتباطی با دموکراسی دارد؟

«آلن وینستین» بنیانگذار یهودی NED در سپتامبر ۱۹۹۱ میلادی: 
«بسیاری از کارهایی که انجام می‌دهیم، ۲۵ سال پیش مخفیانه توسط CIA انجام می‌شد»

پرده دوم| NED وارد ایران می‌شود!

سیامک نمازی روز ۲۲ مهر ۱۳۹۵ در ایران بازداشت شد. شرح ماوقع آن از حوصله این گزارش خارج است. اما یکی از حوزه‌های فعالیت نمازی، استارت‌آپ‌ها بود. نمازی می‌گوید: «یک روز آقای گرشمن رئیس [وقت] NED گفتند که خیلی علاقمند هستند در ایران پروژه‌ای را انجام بدهند و اگر من پروژه‌ای مدنظرم باشه، آن‌ها می‌توانند کمک کنند. NED من را به سایپ معرفی کرد. چیزی که من تجربه‌کردم، این بود که این [نهادها] سرمایه‌گذاری طولانی مدت انجام می‌دهند و لزوماً به دنبال بازدهی سریع نیستند. نکته مهم در گام اول، شناسایی افرادی است که بالقوه می‌توانند با نفوذ باشند. [این نهادها در قالب] پروژه‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند، در حقیقت آن‌ها را تعلیم می‌دهند و با افکار خود آشنا می‌کنند. رشد آنان به معنای رشد نفوذ آنان در سیستم است.»

سیامک نمازی از نوامبر ۲۰۰۵ تا مارس ۲۰۰۶ عضو NED بود
بنیاد NED نمازی را به موسسه CIPE معرفی می‌کند

سیامک نمازی همین موضوع را از بعد دیگری به شرح ذیل تعریف می‌کند: «با چند تن از دوستان صحبت کردم که چرا یک دانشگاه مدیریت در ایران نمی‌زنیم؟ ... متوجه شدیم که میلیون‌ها دلار برای این کار لازم داریم. من آن زمان NED بودم. NED [گفت] که می‌خواهیم در ایران پروژه انجام بدهیم. گفتم من در بخش خصوصی هستم، اصلا در کار جامعه مدنی و NGO نیستم. آن‌ها من را به سایپ (CIPE) معرفی کردند. سایپ گفت که من پول اساتیدی‌ که می‌خواهید بیاورید را می‌دهم.»

بنیان‌گذار NED سال ۱۹۹۱ میلادی به واشنگتن پست گفته بود که موفقیت آمریکا در موضوع شوروی مرهون شبکه‌ای بود که از طریق عوامل آشکار تغذیه می‌شد. به نظر می‌رسد که عوامل آشکار در دهه ۸۰ شمسی وارد ایران می‌شوند.

نهادی موسوم به انجمن بین‌المللی مدیران ایرانی (i-aim) سال ۱۳۸۴ در کانادا تاسیس شد. یکی از اعضای آن، سیامک نمازی بود. این نهاد روز اول تیر ۱۳۸۶ همایشی در ایران تشکیل داد. در این همایش عنوان شد که هدف، حرکت به سمت ایجاد یک دانشکده مدیریت با کمک مدیران و اساتید داخلی و خارجی در ایران است. این، همان پروژه‌ای بود که سایپ قول تامین مالی داده بود.

نمازی عضوی از انجمن بین‌المللی مدیران ایرانی (i-aim) بود
هدف، ایجاد دانشکده مدیریت یا مدرسه بازرگانی در ایران بود

اما کودتای امنیتی ۸۸ این رویه را دچار سکته کرد. بلوک غرب نظاره‌گر بود که انتهای کودتای سبز به کجا می‌رسد. پس از شکست کودتا، پروژه در دهه ۹۰ شمسی از سرگرفته شد. اما این بار یک لایه عمیق‌تر شد.

انجمن i-aim بانی پروژه‌ای به نام iBRIDGES در خارج از کشور شد. پروژه iBRIDGES مدعی است که استارت آپ‌ها، دانشجویان و سرمایه گذاران را به هم متصل می‌کند و تمرکز بر روی ایرانی‌تبارها است. برکلی (۲۰۱۴)، برلین (۲۰۱۵)، بارسلونا  (۲۰۱۶)، تورنتو (۲۰۱۹) و کنفرانس مجازی (۲۰۲۰) در زمره جشنواره‌هایی بود که در قالب iBRIDGES تشکیل شد.
 

انجمن i-aim از سال ۲۰۱۴ بانی پروژه‌ای به نام iBRIDGES در خارج از کشور شد

حضور استارت‌آپ‌های ایرانی در این جشنواره با حمایت دولت یازدهم به عنوان امنیتی‌ترین دولت تاریخ پس از انقلاب رخ داد. کمی دشوار است تصور کنیم دولتی که عمده وزرای آن از جناحی خاص در وزارت اطلاعات بودند، از عقبه این کنفرانس اطلاع نداشته‌اند.

معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری وقت روز ۲۸ دی ۱۳۹۳ اعلام کرد که رویدادی با عنوان «جشنواره کارآفرینی پل» در داخل کشور توسط انجمن بین المللی مدیران ایرانی (i-aim.org) تشکیل خواهد شد و کارآفرینانی که می‌خواهند در کنفرانس iBRIDGES حضور داشته باشند، می‌توانند ایده‌های خود را به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند. همان وقت اعلام شد که به بیش از ۱۰۰ کار آفرین هزینه کامل مسافرت و حضور در این کنفرانس پرداخت خواهد شد و برای تسهیل ویزا ایشان نیز اقدام خواهد گردید.

دیجی کالا یکی از شرکت‌های حاضر در کنفرانس ۲۰۱۵ iBRIDGES در برلین بود مدتی بعد، هلدینگ سرآوا یکی از سرمایه گذاران دیجی کالا در اردیبهشت ۱۳۹۵ بیانیه‌ای با این مضمون داد که ۶۰ میلیون یورو سرمایه اروپایی جذب کرده است. در این بیانیه آمده: «شرکت سرمایه‌ گذاری پامگرنت (Pomegranate) شریک اروپایی سرآوا، موفق به جذب ۶۰ میلیون یورو سرمایه ی جدید از ده‌‌ها سرمایه‌ گذار اروپایی شد.»لازم به ذکر است که شرکت پامگرنت همزمان در شرکت‌هایی نظیر کافه بازار، علی بابا، نوار، باهمتا و شیپور سرمایه تزریق کرده است.

همزمانی ۲ واقعه در سوئد با این جذب سرمایه قابل تامل است. شرکت پامگرنت (Pomegranate) سال ۲۰۱۴ تاسیس شد و بلافاصله در یک پروژه ایرانی سرمایه‌گذاری کرده است. از طرفی، فردی ایرانی‌تبار به نام آزیتا راجی در بهمن ۹۴ به عنوان سفیر جدید آمریکا به سوئد می‌رود.

آزیتا راجی نخستین سفیر ایرانی‌تبار آمریکا بود
راجی از سوی دولت اوباما مسئول سفارت آمریکا در سوئد شد

راجی پس از انقلاب و سرنگونی رژیم شاه همراه خانواده‌اش از ایران رفت و  در حوزه اقتصادی (تعدادی بانک و موسسه مالی) فعال بود. مضاف بر این، «اوباما» رئیس جمهور وقت آمریکا در پیام نوروزی سال ۱۳۹۵ به ایرانی‌ها گفت: «من جمله‌ای برای جوانان ایران دارم که رویای پیگیری اشتغال و اثرگذاری در جهان را دارند. این به معنای دسترسی به فناوری‌های نوین خواهد بود، از جمله فناوری اطلاعاتی که به شما کمک می‌کند، استارت‌آپ‌های ایرانی هستند.»

علاقه تاریکخانه امنیتی آمریکا به استارت‌آپ‌ها در ایران 

دیدار سفیر سوئد  با «نازنین دانشور» مدیر عامل وقت تخفیفان| تاریخ : مرداد ۱۳۹۴
(دانشور روز ششم تیر ۱۴۰۲ اعلام کرد که به آلمان مهاجرت کرده است
اما خواهرش نگین دانشور هنوز مدیر اجرایی تخفیفان است!)

توئیت شرکت تخفیفان در روز ۲۶ شهریور ۱۴۰۱

پرده سوم| بازی جربزه مرغ!

واقعه‌ای روز ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ رخ داد. این اتفاق هنوز به عنوان یک حادثه قضاوت می‌شود امّا وقایع بعدی منجر به اتفاقات قابل تاملی شد. برخی سکوهای اینترنتی مستقر در ایران به صورت شبکه‌ای واکنش نشان دادند.

این نکته حائز اهمیت است که این به اصطلاح استارت‌آپ‌ها در یک هلدینگ مشترک هستند. به عنوان نمونه؛ آپارات، فیلیمو، سینما تیکت، صباویژن و آپارات کودک متعلق به هلدینگ صبا ایده است.

یا در نمونه‌ای دیگر، هلدینگ سرآوا سرمایه‌گذار بالادستی گروه دیجی‌کالا، گروه علی بابا، گروه پژواک، نوار، باهمتا، شیپور و هلدینگ هزاردستان است. 

گروه دیجی‌کالا خود شامل دیجی‌کالا، دیجی استایل و فیدیبو است. گروه علی‌بابا خود شامل علی‌بابا، جاباما و زورق است. هلدینگ هزاردستان خود شامل کافه‌بازار، دیوار و بلد است. گروه پژواک خود شامل فاینال تارگت، ادرو و ای‏‌نتوورک است. تخفیفان، الوپیک و چیلیوری نیز از جمله سکوهایی است که سرآوا در آن سرمایه گذاری کرده است.

بخشی از توئیت‌زنی همزمان در روز ۲۶ شهریور ۱۴۰۱
بخش عمده این اسکرین مربوط به سکوهای هدف هلدینگ سرآوا است

اکنون به صورت سریالی تصاویری از اندرونی سکوها منتشر می‌شود که کشف حجاب کردند. موج اول زمستان بود. اکنون دیجی کالا، طاقچه و ازکی در آستانه سالگرد اغتشاشات، اقدام به انتشار عکس کشف حجاب دسته جمعی کارکنانش کرده و آن را در فضای مجازی منتشر کردند.
 

اعضای دیجی کالا | تاریخ: دی ۱۴۰۱

اعضای دیجی کالا | تاریخ: تیر ۱۴۰۲ 

نکته جالب ماجرا اینجاست که وزارت خارجه آمریکا نیز نسبت به پلمب ساختمان اداری دیجی کالا واکنش نشان داد! «متیو میلر» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا می‌گوید پلمب ساختمان شرکت دیجی‌کالا حامل این پیام  است که حکومت این کشور از هیچ اقدامی برای کنترل زنان و دختران، حتی «بستن راه تنفس» شرکت‌های استارتاپی محلی رویگردان نیست.

چرا واشنگتن باید به وقایع یک شرکت در ایران واکنش نشان دهد؟ «مهدی محمدی» مشاور رئیس فعلی مجلس در امور راهبردی سال ۱۳۹۴ عبارات قابل تاملی پیرامون سکوها بیان کرد. این کارشناس امور بین‌الملل- امنیتی معتقد است: «نقش خانواده نمازی را در تاسیس نایاک می‌بینیم. خانواده نمازی در حزب دموکرات آمریکا به شدت منتفذ هستند. نایاک در حوزه سیاست خارجی و حوزه لابی بین بخش خصوصی و دولتی ایران و آمریکا درگیر است. وقتی جلوتر می‌رویم، شاهد آن هستیم که همین افراد در حوزه محیط زیست تعدادی NGO زدند و ظاهرا در موضوع محیط زیست فعال هستند. همین حلقه در مذاکرات هسته‌ای وجود دارند. چرا باید یک تعداد معدود این حجم از فعالیت را انجام دهند؟»

این کارشناس امور امنیتی و بین‌المللی در سال ۱۳۹۴ گفت قدرتمندترین شبکه آمریکا در ایران مربوط به شبکه نایاک، نمازی و ترتیتا پارسی است و از شبکه اطلاعاتی آمریکا در ایران مهم‌تر هستند. محمدی در ادامه افزود: حجم فعالیت‌هایی که این شبکه انجام می‌دهد، حجم داده‌ای که جمع آوری می‌کند، شبکه سازی که در ایران کرده است، ارتباطاتی که با دستگاه‌های حاکمیتی برقرار کرده‌ است را هیچوقت یک شبکه اطلاعاتی محض که ماهیت آن امنیتی-جاسوسی است، نمی‌تواند انجام دهد. شما یکی از این افراد را دستگیر کنید، صدای مجامع حقوق بشری بلند می‌شود که یک کارآفرین بازداشت شد. دیگر نام عامل امنیتی را نمی‌آورند.

به نظر می‌رسد عواملی در شبکه استارت‌آپی مستقر در ایران، سکوها را وارد بازی جربزه مرغ (Chicken Game) با نظام کرده‌اند. این مدل از منازعه در تئوری بازی‌ها شبیه به دوئل‌های هالیوودی است. دو طرف سوار بر ماشین با سرعت به سمت هم می‌آیند تا در انتها مشخص شود چه کسی تسلیم می‌شود. غفلت برخی مسئولین و ایجاد شرایط انحصار برای این پلتفرمها و عدم نظارت، با ادبیاتی مثل دفاع از کسب و کار و ایجاد اشتغال و نظایر آن تقلیل ماجرا و ساده اندیشی است که هر چقدر بیشتر تعلل شود خسارات آن جبران ناپذیرتر خواهد شد.

منبع: فارس

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی