«اوپنهایمر» تلاش جدید غرب برای توجیه بمب اتم/ اثر نولان در مورد آخرین حد توحش تمدن ابزاروار

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو - محمد رضا رضایی، هنگامیکه نام نولان را بر زبان می‌آوریم واژگانی همچون رؤیا، جادو، شگفتی، خواب، زمان و حافظه در ذهن طرفداران او تداعی می‌شود. یادآوری این واژه‌ها غیرطبیعی نیست و همانطور که می‌دانیم کریستوفر نولان با سابقه ساختن فیلم‌های زیادی درباره فرضیات علمی و موضوعات چالش برانگیز طرفداران زیادی در ایران و سراسر جهان جذب کرده و این بار به سراغ موضوعی رفته که به اندازه کافی برای او حساس‌ و چالش برانگیز است یعنی بمب اتم! 

اوپنهایمر دوازدهمین ساخته بلند کریستوفر نولان است که تولید آن بواسطه شرکت Universal  با هزینه‌ای بالغ بر 100 میلیون دلار انجام گرفته است، برخلاف 9 ساخته قبلی او که توسط شرکت برادران وارنر انجام گرفته بود. گفته می‌شود اختلاف او با شرکت برادران وارنر به اکران نامناسب فیلم Tenet و ضرر مالی او در دوران کرونا بازمی‌گردد که به قطع همکاری او با شرکت مذکور منجر شده است. 

اوپنهایمر جدیدترین ساخته نولان است و زندگی سازنده نخستین بمب اتم یعنی جی. رابرت اوپنهایمر، فیزیک‌دان آمریکایی، را روایت می‌کند. جالب است بدانید همکاری کیلین مورفی با کریستوفر نولان همچنان ادامه‌دار است ولی برای نخستین بار است که پس از شش همکاری نقش اصلی را برعهده گرفته است. هم‌چنین علاوه بر او بازیگران سرشناس دیگری همچون رابرت داونی جونیور، مت دیمون و امیلی بلانت در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند. 

کریستوفر نولان مثل همیشه با انتخاب تیم بازیگران قوی و استفاده از تکنولوژی آیمکس در فیلمبرداری، همچون فیلم‌های قبلی خود مثل میان‌ستاره‌ای و شوالیه تاریکی، بر جذابیت‌های بصری و تکنیکی فیلم اضافه کرده است. 

همانطور که از خلاصه فیلم مشخص است اثر نولان درباره یکی از مهمترین وقایع تاریخ یعنی ساختن بمب اتم است، بمبی به اندازه یک توپ فوتبال(نقل قول از آلبر کامو)، و همچنین وقایعی که به انفجار بزرگ هیروشیما و ناکازاکی و به مرگ چندین هزار ژاپنی بی‌گناه و غیرنظامی منتهی شد. مشاهده تیزر فیلم و دیالوگ‌هایی که از زبان شخصیت‌های اصلی فیلم بیان می‌شود، رویکرد نولان درباره بمب اتم را برای ما روشن می‌کند و تذکر می‌دهد هالیوود یک رسانه خنثی نیست و نسبت به وقایع مهم تاریخی رویکردی محافظه‌کارانه اتخاذ نمی‌کند.  حتی بسیاری از اندیشمندان غربی مثل آلبر کامو نظر مثبتی درباره این اختراع بشری ندارند و  آنرا یک انحراف علمی می‌دانند. کارگردان فیلم با نمایش دادن بمب اتم بعنوان یک ضرورت استراتژیک و سلاحی که برای مقابله با  «نازی‌ها» از اختراع آن گریزی نداشتند، آنرا تنها گزینه موجود برای پایان دادن به جنگ جهانی دوم قلمداد می‌کند و ملت آمریکا را متمدن‌تر و در نتیجه قهرمان منازعه جنگ معرفی می‌کند. بر این اساس برای ما روشن است آنچه در کشورهای غربی تعیین کننده است مناسبات قدرت است و هر کشوری که سلاح قوی‌تری داشته باشد برنده منازعه جنگ لقب می‌گیرد؛ بین آنها تفاوتی وجود ندارد و همگی از یک آخور تغذیه می‌کنند. به قول آلبر کامو در کتاب تعهد اهل قلم: «تمدن ابزاروار به آخرین حد توحش خود رسیده است.» یا در جایی دیگر می‌نویسد: «این اختراع قراردادهای بین‌المللی را بی‌ اثر می‌کند یا حتی تصمیمات کنفرانس پتسدام را از کار می‌اندازد و دیگر مهم نیست که روس‌ها در کونیگسبرگ باشند یا ترکها در داردانل.» 

ناگفته نماند درونمایه برخی آثار نولان مثل پرستیژ، ممنتو یا Inception شائبه دفاع از مؤلفه‌های فکری و فلسفی تمدن غربی همچون ابزارگرایی و نسبی گرایی اخلاقی را تقویت می‌کند و در جهت انکار واقعیت مطلق گام برمی‌دارد. او مشخصا با ساختن اوپنهایمر و دانکرک از رسانه سینما جهت تطهیر آمریکا و متحدانش و ویرانی‌های برجامانده از آنها در جنگ جهانی دوم استفاده می‌کند. 

در مجموع ساخته جدید نولان با توجه به هزینه و تبلیغاتی که برای آن صورت گرفته می‌تواند یک انتخاب مناسب برای فهم دقیق‌تر رسانه هالیوود و فیلمسازان پیشرویی همچون کریستوفر نولان باشد که در پی تثبیت هژمونی آمریکا و متحدانش هستند.