با وجود هیاهوها در قم، آشنایی با فلسفه هوش مصنوعی نزدیک به صفر است!

«مبلغ» نوشت: دکتر مهدی همازاده دانش آموخته حوزه علمیه قم است و دکتری فلسفه ذهن از IPM یا همان مرکز تحقیقات ریاضیات و فیزیک نظری در ایران دارد. وی چند سال پیش با حضور در آمریکا فرصت مطالعاتی را در حوزه فلسفه ذهن پشت سر گداشته است و در حال حاضر به عنوان پژوهشگر موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران فعالیت می نماید. انجمن دانشجویی فلسفه در دانشگاه ادیان و مذاهب اخیرا نشستی را با عنوان آشنایی با فلسفه هوش مصنوعی برگزار کرده است گزارش آن در ادامه می آید:

همازاده در این نشست با بیان اینکه در حوزه هوش مصنوعی در ۲ سال اخیر مباحث زیادی با پروپاگاندای بالا در حوزه علمیه قم و جامعه علمی کشور شکل گرفته است، گفت: این حوزه در ده سال آینده احتمالاً یکی از بخشهای پرچالش برای مدیران و جامعه علمی کشور باشد. وی در ادامه با دو بخش کردن موضوعات مطرح در حوزه فلسفه هوش مصنوعی اظهار کرد: موضوعاتی هست که مربوط به اخلاق هوش مصنوعی است مانند اینکه مسئولیت تصمیمات هوش مصنوعی به عهده کیست و یا اینکه مالکیت آثار ادبی و هنری یا اکتشافات علمی که انجام میدهد، متعلق به کیست؟ و اینکه آیا در دوره آموزش (training) تنبیه یا خاموش کردن هوش مصنوعی جایز هست یا خیر؟و سوالات مشابه دیگر زیر مجموعه فلسفه اخلاق است. بخش دوم پرسش های متافیزیکی و وجودشناختی است که ذیل رشته فلسفه ذهن قرار میگیرد. اینکه ماشین ها امکان آگاهی و احساسات و عواطف داردند یا خیر، از این دست هستند. به گفته ایشان برخی از پرسش های نوع اول به پرسش های نوع دوم بستگی دارد و برعکس.
این پژوهشگر فلسفه ذهن در ادامه با بیان اینکه اگر در بررسی سوالات اخلاقی و متافیزیکی در حوزه هوش مصنوعی تاخیر کنیم باید پاسخهایی که از فرهنگ سایر کشورها برخواسته است را بپذیریم که چالش برانگیز خواهد شد.
معمولاً مهندسان و فعالان هوش مصنوعی بیشتر به سوالات نوع اول علاقه دارند چون بسیار کاربردی تر هستند. پرسش های نوع دوم بنیادی تر و چالشی تر هستند و معمولاً مهندسان به خصوص در داخل ایران، علاقه ای به این سوال ها ندارند. به گفته وی پروژه های بین رشته ای در هوش مصنوعی در داخل کشور بسیار سخت تعریف میشود در حالی که در خارج از کشور اینطور نیست. وی میگوید اگر به هندبوک کمبریج در حوزه هوش مصنوعی مراجعه کنید که در سال ۲۰۱۴ منتشر شده است می بینید که ۴ فصل دارد و در فصل اول به مباحث فلسفی میپردازد و در ۳ فصل دیگر به فصل اول به طور مرتب ارجاع میدهد. وی تاکید میکند که باید پروژه هایی تعریف شود که هم پژوهشگران فلسفه و هم مهندسان درگیر آن باشند که در خارج از کشور بسیار مرسوم است ولی در ایران کمتر به چشم میخورد.
وی با اظهار تاسف از اینکه با وجود هیاهوی بسیار زیاد در قم در مورد فلسفه هوش مصنوعی، آشنایی با ادبیات این بحث با تقریب خوبی، صفر است و سخنانی که مطرح می شود بسیار ابتدایی است و بر پایه نکات خیالی است. دکتر همازاده میگوید اگر بخواهیم فلسفه هوش مصنوعی داشته باشیم در ابتدا باید ببینیم که ادبیات موجود در این بحث چیست و در ادامه میتوان انتقادات را هم مطرح کرد و مطالب بیشتری به آن اضافه کرد ولی اساس و اصل بحث موجود را باید دانست. ضمن اینکه مباحث فلسفه هوش مصنوعی که در غرب مطرح هست قابل اعتناست و خیلی از مباحث آن به وجودشناسی برمیگردد و وابسته به هیچ حوزه فرهنگی هم نیست. اگر با این خط موازی پرت پیش برویم و چیزی به اسم فلسفه هوش مصنوعی شکل بدهیم مایه ریشخند خواهد شد. بوعلی سینا هم اگر شیخ الرئیس ماست میگوید که ۴۰ دفعه مابعدالطبیعه ارسطو را خوانده است تا بفهمد و البته بعداً هم نقد کرده و مطالبی را به آن اضافه کرده است.

رویکرد ایمرجنتیسم و نظریه حدوث جسمانی روح ملاصدرا

وی در ادامه این نشست سه رویکرد محاسباتی، پیوندگرایی و بدن مندی را به عنوان رویکردهای مطرح در رسیدن به هوش مصنوعی دانست که رویکرد محاسباتی رویکرد کلاسیک در هوش مصنوعی می باشد که از بعد از دهه ۸۰ میلادی که زمستان هوش مصنوعی است، تقریبا افول کرد و محصولات و تحولاتی که در حال حاضر در هوش مصنوعی می بینیم نتیجه دو رویکرد دیگر است. وی گرایش ایمرجنتیسم (Emergentism) را که اشتراکات زیادی را با نظریه حدوث جوهری ملاصدرا دارد، جدی ترین رویکرد هوش مصنوعی در حال حاضر در جهان دانست که امیدها برای تولید آگاهی واقعی در ماشین را تقویت کرده است. علاقمندان برای آشنایی بیشتر با فلسفه هوش مصنوعی می توانند صوت کامل این نشست را که به مباحث تخصصی تر می پردازد گوش دهند و یا متن کامل آن را از اینجا مشاهده نمایید.