مواجهه‌ای بدون قضاوت با «طیب»/نسل امروز پای اسطوره‌هایش می‌ایستد؟

مجید رحمتی کارگردان نمایش «ط» که این روزها در سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه است با اشاره به استقبال مخاطبان از این اثر نمایشی به خبرنگار مهر گفت: خوشبختانه از بازخورد مخاطبان راضی هستم و تقریباً تماشاگر ناراضی نداشته‌ایم مخصوصاً در صحنه‌ای از نمایش که ترنابازی داریم تماشاگران در کار مشارکت می‌کنند و با اجرا همراه می‌شوند.

وی درباره اینکه در این نمایش از چه زاویه‌ای به زندگی و شخصیت طیب حاج رضایی نگاه کرده است، عنوان کرد: این اثر نمایشی به روایت افراد مختلف از مقاطع گوناگون زندگی اجتماعی و سیاسی طیب حاج رضایی می‌پردازد. غیر از اینکه وجه دراماتیک نمایشنامه و سندیت اتفاقات تاریخی که در متن روایت می‌شود، برایم مهم بود درباره نقاط عطف زندگی طیب حاج رضایی با کهبد تاراج نویسنده نمایشنامه بحث و تبادل نظر داشتیم. غیر از مورد توجه قرار دادن این جنبه‌های ساختاری که در اجرا هم به کمک بازیگران و کارگردان نمایش به شیوه بهتری شکل می‌گیرد من به عنوان کارگردان و طراح نمایش قطعاً برای این شخصیت یک ما به ازای جامعه شناسی داشتم چون همیشه برایم این مساله اهمیت دارد که شخصیت‌هایی را که به تصویر می‌کشم خوب یا بد مطلق نباشند بلکه این مساله را مورد توجه قرار می‌دهم که به شخصیت خاکستری این افراد در جامعه امروز نزدیک شوم.

رحمتی ادامه داد: بنابراین اگر قرار است یک قهرمان یا اسطوره را به تصویر بکشم به تمام ابعاد شخصیتی‌اش می‌پردازم و همه نقاط ضعف و قدرتش را موردتوجه قرار می‌دهم. سوال اساسی که در این نمایش مطرح می‌شود این است که آیا نسل امروز پشت سر اسطوره‌هایشان می‌ایستند یا اینکه همراهی‌شان با این شخصیت‌ها محدود به یک حمایت معمولی است؟ در وضعیت حساسی که امروز در جامعه با آن روبرو هستیم باید حواسمان خیلی جمع باشد که پشت سر چه کسی ایستاده‌ایم و از چه مکتب و آئینی دفاع می‌کنیم. این مساله برایم از اهمیت بالایی برخوردار است و پرسشی است که در این نمایش از نسل جوان امروز دارم.

وی افزود: در این نمایش نیز تلاش کردم نتیجه‌گیری نکنم و قضاوت را برعهده تماشاگران گذاشته‌ام. تنها به‌عنوان یک راوی در این نمایش نقاط عطف زندگی طیب به تصویر کشیده می‌شود و اینکه در برهه‌های مختلف تاریخی چه اتفاقاتی برای این شخصیت رخ داده است. در واقع جامعه ایران را از ۶۰ سال پیش تا زمان حال می‌شکافیم و اتفاقات گذشته را تعمیم می‌دهیم به شرایط انسانی و زندگی روزمره آدم‌ها در زمان حاضر.

این هنرمند درباره دیگر دلائل انتخاب این متن برای کارگردانی عنوان کرد: دلائلی که عنوان کردم باعث شد تصمیم به کارگردانی این متن بگیرم. در کنار این عوامل، مساله مهم دیگر این بود که با تمام احترامی که برای تاریخ قائل هستیم برای نوشتن یک شخصیت تاریخی از هیچ‌کس اجازه نمی‌گیریم و خودمان تاریخ را به چالش می‌کشیم. درباره این مساله از همان ابتدا با کهبد تاراج صحبت کردیم و به این نتیجه رسیدیم غیر از توجه به جنبه‌های مختلف شخصیت طیب، ما به‌عنوان یک روشنفکر امروزی باید زاویه دید متفاوت و درستی داشته باشیم تا اینکه کسی نتواند این شخصیت را به نفع خودش مصادره کند.

رحمتی درباره شیوه اجرایی نمایش توضیح داد: این اجرا نیز به فرم اجرایی کارهای پیشین کهبد تاراج مانند «غلامرضا لبخندی» و «سگک» تنه می‌زند اما در این نمایش با شیوه اجرای ترنا بازی که در گذشته در قهوه خانه‌ها انجام می‌شده و در آن آدم‌ها را روی تخت ترنا می‌نشاندند و از آنها می‌خواستند که قصه‌شان را بگویند، مواجه هستیم. از این رو تلاش شده در فرم و محتوا تلاقی صورت گیرد تا با اجرایی خلاق روبرو باشیم از این رو انتخاب شیوه اجرایی تک‌گویی و مستقیم‌گویی کاملاً به دل کار نشسته و مناسب این متن است.

بازیگر «معرکه در معرکه» درباره انتخاب بازیگران «ط» یادآور شد: من قبلاً با جواد یحیوی، امیر عدل پرور و شهاب عباسیان کار کرده بودم اما تجربه اولم با مه‌لقا باقری و شهروز دل‌افکار بود که بسیار هم از آن راضی هستم و برای دلچسب بود. در این نمایش پسرم آبتین رحمتی نیز بازی می‌کند و کهبد تاراج هم علاوه‌بر نویسنده نمایشنامه در نمایش هم در نقش یک نویسنده بازی می‌کند. همه بازیگران با کار خیلی همراه و هم دل بودند و تا اینجای کار نه غر زدند و نه حرفی از قرارداد و در زمان تمرین‌ها هم به من خیلی کمک کردند.

این بازیگر و کارگردان تئاتر در پایان با اشاره به اینکه تاکنون حمایتی از این نمایش صورت نگرفته است، بیان کرد: تا امروز که نیمی از اجراها سپری شده هیچ ارگان و سازمانی پشت گروه ما نایستاده و از نمایش حمایت نکرده است. البته قول‌های حمایتی از طرف اداره کل هنرهای نمایشی داده شده اما تا امروز گروه ما به شکل مستقل کار می‌کند و از جایی حمایت نشده‌ایم. وقتی ارگان‌ها و نهادها و پلتفرم‌های مختلفی داریم که برای تولید و حمایت از کارهای فرهنگی بودجه دریافت می‌کنند و می‌توانند به عنوان متولی پشت تئاتر بایستند چرا افرادی به اسم تهیه‌کننده باید وارد تئاتر شوند که صرفاً به علت اینکه پول دار هستند، وارد این عرصه می‌شوند و نظرشان را به پروژه‌های مختلف اعمال می‌کنند.

نمایش «ط» با بازی (به ترتیب حروف الفبا) مه‌لقا باقری، کهبد تاراج، شهروز دل افکار، آبتین رحمتی، سیدصدرا سبحانیان، شهاب عباسیان، امیر عدل پرور، سیدجواد یحیوی تا ۲۰ مرداد ماه ساعت ۲۰:۳۰ در سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه است.