محرم‌پوشی با جومه و دلک و چارقد/ اینجا جوانان لباس سنتی می‌پسندند

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها_ پژمان امیدی: هویت‌های بصری نمادی از تاریخ ناگسستنی با هر زیست بوم است که نمود آن در فرهنگ‌های پوششی آئینی_ اسلامی نیز دیده می‌شود.

قرار گیری معیارهای دینی_ سنتی در یک منظومه، نقش مؤثری در الگوسازی‌های پایدار و با ثبات داشته و لباس زنان کهگیلویه و بویراحمد نمونه‌ای محسوس از این پیوند دینی و آئینی است.

خاستگاه تاریخی پوشش محلی زنان کهگیلویه و بویراحمد بخش جدانشدنی از تفکرات دینی _ ملی_ سنتی است که در گذر زمان همچنان هویت ساز ظاهر شده است. هویت سازی پوشش با عمیق شدن در حجاب فردی، لباسی محلی را رقم زده که از تغییرات زمانی نیز مصون مانده است.

استفاده از نمادها در نوع پوشش

پوشش از دیرباز پیوندی اولویت دار در جوامع مختلف بوده و خاستگاه اولیه آن به پیدایش جوامع بشری برمی گردد. در کهگیلویه و بویراحمد نیز این مهم از تاریخی کهن برخوردار است و با تعمیم موضوع به اقوام، ترکیبی از نمادهای محلی با باورها، معیار سازی های پوشش و دوخت لباس‌ها را رقم زده شده است.

نمادهایی که هر کدام برخاسته از یک قصه کهن است در چرخه پوشش محلی کهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته تا انسجام بخشی را در تمام ابعاد نگاره‌های پوششی داشته باشیم.

موضوع قابل احصا در این میان نقش محوری حجاب و عفاف در طرح ریزی های کهن ایران و به تبع آن اقوام و ایلات است.

کهگیلویه و بویراحمد بخشی از هویت خود را در نوع پوشش به نمایش گذاشته و با تکیه بر الگوهای زیست عشایری و تولیدات بوم محور، یکی از پوشیده‌ترین و در عین حال زیباترین لباس‌ها را به منصه ظهور گذاشته است

کهگیلویه و بویراحمد بخشی از هویت خود را در نوع پوشش به نمایش گذاشته و با تکیه بر الگوهای زیست عشایری و تولیدات بوم محور، یکی از پوشیده‌ترین و در عین حال زیباترین لباس‌ها را به منصه ظهور گذاشته است.

نکته جالب همگون سازی و فراگیری این پوشش در ایلات و طوایف مختلف کهگیلویه و بویراحمد است.

چرایی ماندگاری این پوشش با گذر زمان به ذات آن برمی گردد که تمام شاخصه‌های بصری و زیبایی شناسی را با تعمیم به حجاب در خود جای داده است.

بازار لباس‌های محلی در کهگیلویه و بویراحمد داغ است

زنان و مردان استان کهگیلویه و بویراحمدی از جمله زنان و مردان ایرانی بوده که هنوز به پوشاک سنتی و محلی خود به عنوان پوششی مناسب پایبند بوده و از آن‌ها در بیشتر اوقات و به‌ویژه در جشن‌ها و مجالس عروسی استفاده می‌کنند.

لباس محلی زنان این دیار هویتی است که سالهاست بر تن دخترکان ایل نقش بسته است و تاریخی ماندگار را روایت می‌کند.

لباس محلی زنان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن زیبایی و تنوع، بسیار پوشیده است و زنان این دیار هنوز به این لباس وفادار مانده‌اند.

اجزای لباس کهن زنان کهگیلویه و بویر احمد

لباس محلی زنانه شامل یک روسری، یک کلاه، چارقد، دامنی بسیار پرچین که در زبان محلی به آن «تومون» می‌گویند، و یک «دلگ» برای فصل زمستان است.

کلاه زنانه در رنگ‌ها و طرح‌های مختلف از پارچه‌ای الوان دوخته می‌شود که از گذشته تاکنون به یک شکل برش داده شده و بر روی آن گلدوزی یا مهره دوزی و پولک‌دوزی انجام شده و نواری زیبا دور تا دور آن دوخته شده که با سکه‌های طلا و یا نقره تزئین می‌شود.

این کلاه‌ها بیشتر از پارچه‌های مخمل رنگارنگ دوخته و با دو نخ زیر گلو بسته می‌شود و روسری محلی که در زبان لری به آن «کهنه» می‌گویند در رنگهای مختلف و بیشتر با پارچه تور دوخته می‌شود.

برای دوخت این روسری پارچه‌ای به طول ۱ متر و ۵٠ سانت را به صورت مثلث برش می‌دهند و دورتادور روسری را مثل کلاه با پولک یا منجوق تزئین کرده و برای بستن آن از سوزن قفلی استفاده می‌کنند.

«دَلگ» نوعی کت زنانه است با آستین‌های بلند که این تن پوش در رنگ‌های مختلف و به اقتضای سن زنان با تزئینات زیبایی در فصول سرما و مراسم عروسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دلگ معمولاً با پارچه مخمل دوخته شده و با یک پارچه نخی آستر دوزی شده و با نواری دور تا دور آن را تزئین می‌کنند.

در زمان‌های گذشته این تن پوش با سکه‌های طلا و یا نقره تزئین می‌شد.

امروزه بیشتر زنان مسن به جای کت از این تن پوش در فصل سرما استفاده می‌کنند.

«چارقد» از دیگر سرپوش‌های زنانه استان است که شبیه روسری‌های زنان ترکمن است، با این تفاوت که این چارقد طول و عرض بیشتری داشته و برای پوشیدن باید تا شده و به شکل نواری به پهنای ۱۰ سانتیمتر در آورده شده و سپس بر روی کلاه و تور و به صورت آویخته از پشت سر بسته می‌شود.

زنان میانسال معمولاً از رنگهای تیره و زنان جوان از رنگهای سفید و الوان استفاده می‌کنند.

جز دیگر لباس محلی زنان در کهگیلویه و بویراحمد جامه یا در اصطلاح ملی «جومه» است.

«جومه» تن‌پوشی است بلند که تا نوک پا می‌رسد و شبیه یک مانتوی بلند بدون دکمه است که در دو طرف آن چاک وجود دارد و برای دوخت این جامه زنانه دو متر پارچه استفاده می‌شود.

امروزه دختران و زنان جوان با پولک دوزی و هنرهای دیگر بر بروی پارچه‌های ساده طرح‌های مختلف و زیبایی برای این جامه محلی خلق می‌کنند.

امروزه دختران و زنان جوان با پولک دوزی و هنرهای دیگر بر بروی پارچه‌های ساده طرح‌های مختلف و زیبایی برای این جامه محلی خلق می‌کنند

آخرین جز لباس محلی زنانه در این استان دامنی بلند و چین دار است که تا نوک پا می‌رسد و در اصطلاح محلی به آن «تومون» می‌گویند.

این دامن معمولاً با هفت متر پارچه یا بیشتر و به دو حالت «تومون دمه ای» و «تومون چینی» دوخته می‌شود.

در حالت چینی علاوه بر این هفت متر، پارچه‌ای دیگر به طول هفت متر یا بیشتر را به تکه‌هایی با عرض ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر برش داده و سپس چین پلیسه می‌زنند.

این چین در آخر دوخت تومون به انتهای آن و در طول پارچه اضافه شده و شکل زیبایی دارد.

در حالت دمه ای نواری زیبا که در اصطلاح محلی به آن «پرچوک» می‌گویند در انتهای تومون و در طول آن دوخته می‌شود.

لباس محلی زنان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن زیبایی از وقار خاصی نیز برخوردار است و لباسی بسیار پوشیده برای زنان محسوب می‌شود که در همه مراسم‌ها قابل استفاده و زیباست.

محرم پوشی در کهگیلویه و بویر احمد

ساختار لباس محلی زنان کهگیلویه و بویراحمد روی هم رفته واژه «مرهم یا محرم» پوشی را به تصویر می‌کشد.

لباس‌های محرم پوش به نوعی اشاره به پوشش کامل در خاستگاه لباس‌های محلی استان داشته و قرابت این مسئله با مسئله حجاب به همین دلیل کامل بودن آن است.

در مرهم پوشی یا محرم پوشی اجرای یک تن پوش شامل اجزای پنج تکه لباس محلی دیده می‌شود.

گرایش بالای دختران به لباس‌های سنتی

یک تولید کننده لباس محلی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: گرایش به لباس محلی نه تنها رو به افول نبوده، بلکه در بین دختران جوان نیز سفارشات بالایی داریم.

فاطمه تقوی افزود: ۲۵ سال مشغول به تولید لباس محلی هستیم و در این مدت ذائقه مخاطب همچنان سوق به سمت این لباس‌ها دارد.

وی با بیان اینکه اجزای لباس محلی زنان استان مکمل یکدیگر است، عنوان کرد: چارقد یا همان روسری مدور شده در کنار به اصطلاح محلی «جومه و تومون» سه بخش اصلی لباس محلی زنان استان است.

تقوی به ظرفیت استفاده از این پوشش‌ها اشاره کرد و گفت: از این لباس برای انواع مراسم استفاده شده و همخوانی مطلوبی با مراسم «شادی و عزا» یا همان «شیون و شایی» دارد.

این فعال تولید لباس محلی از تولید ماهانه بیش از ۲٠ دست لباس کامل برای جامعه هدف توسط هر دوزنده خبر داد و گفت: مخاطبین نگاره‌های سنتی و نمادهای محلی را در دوخت این لباس‌ها مورد استقبال قرار داده و این پوشش سال هاست لباس اصلی زنان محلی را تشکیل می‌دهد.

تقوی «مخمل دوزی» را از جمله بیشترین درخواست‌های دوخت دانست و گفت: این لباس به عنوان پوششی برای اغلب مناسبت‌ها کاربرد دارد.

لباس محلی زنان کهگیلویه و بویراحمد میراث کهنی است با پیوند ناگسستنی با حجاب فردی، نسل به نسل گسترش یافته است.

ثبت ملی لباس محلی کهگیلویه و بویراحمد

لباس محلی کهگیلویه و بویراحمد ثبت ملی شده است. سعید طالبی پور مدیر کل میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد توضیح داده است که این استان سه نوع لباس دارد. لباس محلی زنان در فهرست آثار ملی کشور به شماره ۳۵۶ و لباس محلی مردان به شماره ۳۵۷ ثبت ملی شده است.

بیش از ۳۰ کارگاه تولیدی در زمینه تولید لباس محلی زنانه و مردانه استان در حال فعالیت هستند که اکثراً از تسهیلات اشتغالزایی دولت استفاده کرده‌اند

طالبی پور گفت: بیش از ۳۰ کارگاه تولیدی در زمینه تولید لباس محلی زنانه و مردانه استان در حال فعالیت هستند که اکثراً از تسهیلات اشتغالزایی دولت استفاده کرده‌اند.

طالبی پور تصریح کرد: سومین لباس محلی کهگیلویه و بویراحمد لباس محلی ایل بهمئی است که آن نیز به همت کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مدیر کل میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد گفت: برای حفظ و نگهداری این پوشش محلی هر ساله بیش از پنج جشنواره بومی و محلی به همت تشکل‌های مردم نهاد این اداره کل برگزار می‌شود که نقش مهمی در معرفی پوشش محلی مردم این دیار دارند.