حقایقی درباره شهر تاریخی راز آلود ماچوپیچو

«ماچوپیچو»‌ یک محوطه اینکایی متعلق به قرن پانزدهم میلادی است که روی خط‌الراس بین کوه‌های «هوآیناپیچو» و «ماچوپیچو» در «پرو» واقع شده است.

سالم باقی ماندن این محوطه، کیفیت معماری آن و چشم‌انداز کوهستانی خیره‌کننده‌ آن، «ماچوپیچو» را به یکی از مشهورترین مکان‌های باستان‌شناسی در جهان امروز تبدیل کرده است. این محوطه ۳۲ هزار و ۵۰۰ هکتار را در برگرفته است.

مزارع پلکانی که در کناره‌های این محوطه قرار دارد، زمانی برای کشت محصولات زراعی، احتمالاً ذرت و سیب‌زمینی استفاده کردند.

در سال ۱۹۱۱ میلادی،‌ «هیرام بینگهام سوم» کاوشگر و استاد دانشگاه «ییل»‌،‌ از این محوطه دیدن کرد و برای نخستین‌بار وجود این محوطه تاریخی را اطلاع‌رسانی کرد. این کاوشگر «ماچوپیچو» را در وضعیتی کشف کرد که با گیاهان پوشیده شده بود.

«بینگهام»‌ زمانی این محوطه را کشف کرد که در حقیقت به دنبال «Vilcabamba» بود که آخرین پایتخت «اینکا»ها قبل از شکست نهایی توسط اسپانیایی‌ها در سال ۱۵۷۲ محسوب می‌شود.

این کاوشگر درحالی «ماچوپیچو» را کشف کرد که محوطه تقریبا دست‌نخورده بود و به نظر می‌رسید کشورگشایان اسپانیایی هرگز به آن نرسیده‌اند. در حقیقت، تنها اشاره به این مکان در اسناد اسپانیایی،‌ ذکر کلمه «پیچو» در یک مدرک متعلق به سال ۱۵۳۸ میلادی است که نشان می‌دهد این محوطه به امپراتوری «اینکا»‌ تعلق داشته است.

 بیشتربخوانید

• قلعه تاریخی باستانی در خوزستان + تصاویر

«ماچوپیچو» یا «هوآیناپیچو»؟

تحقیقاتی که نتایج آن در سال ۲۰۲۱ در ژورنال‌ «Ñawpa Pacha» منتشر شد، این فرضیه را مطرح می‌کند که «اینکا»ها احتمالا این محوطه را به جای «ماچوپیچو»، «هوآیناپیچو» می‌نامیدند. محققان بر اساس تجزیه و تحلیل یادداشت‌های میدانی «بینگهام» و اسامی‌ای که روی نقشه‌های قرن ۱۹ و داده‌های ثبت‌شده در اسناد قرن هفدهم نوشته شده است، این‌طور نتیجه‌گیری کردند.

«امیلی دین»‌ که یک انسان‌شناس است توضیح داد که در زبان بومیِ «کچوایی»، «هوآینا» به معنای «جدید یا جوان‌» است و «پیچو»‌ نیز «قله کوه»‌ معنی می‌شود. «ماچو» را می‌توان «قدیمی» ترجمه کرد و این یعنی در زبان «کچوایی» عبارت «ماچوپیچو» (نامی که از زمان کشف بینگهام در سال ۱۹۱۱ بر آن نهاده شد)، «قله کوه کهن» معنی می‌شود.

چه کسی «ماچوپیچو»‌ را ساخت؟

گمان می‌رود که «ماچوپیچو» توسط «پاچاکوتی اینکا یوپانکوئی»، نهمین امپراتور «اینکا»‌ در اواسط سال ۱۴۰۰ میلادی ساخته شده است.

«پاچاکوتی» مجموعه‌ای از فتوحات را آغاز کرد که در نهایت به گسترش قلمرو اینکاها در آمریکای جنوبی  منجر شد و از اکوادور تا شیلی را دربرگرفت.

بسیاری از باستان‌شناسان معتقدند «ماچوپیچو» به عنوان نوعی ملک سلطنتی ساخته شد و وجود سکونتگاه اشراف‌زادگان در بخش شمال شرقی «ماچوپیچو» به این فرضیه قوت می‌بخشد. احتمالا امپراتور و خانواده‌اش از این مکان به عنوان استراحتگاه موقت استفاده می‌کردند.

نکته قابل توجه این‌جاست که سکونتگاه امپراتور در جنوب غربی این محوطه و دورتر از سکونتگاه سایر اشراف‌زادگان واقع شده است. ساختمانی که امروزه با نام «معبد خورشید» شناخته می‌شود، در مجاورت آن قرار دارد.

پلکانی که در کنار سکونتگاه سلطنتی قرار دارد به نوعی میدان در پایین منتهی می‌شود و برای امپراتور یک باغ، یک حمام خصوصی و حتی یک توالت خصوصی ساخته شده که  تنها توالت خصوصی این محوطه باستان‌شناسی است.

اگرچه «ماچوپیچو» دارای دیوار، یک دروازه ​​و خندق است (احتمالاً برای جمع‌آوری آب باران استفاده می‌شده)، اما به نظر نمی‌رسد که برای اهداف نظامی ساخته شده باشد و هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد نبردی در آن‌جا انجام شده است.

چه کسانی در «ماچوپیچو»‌ زندگی می‌کردند؟‌

بر اساس نتایج تحقیقاتی که در سال ۲۰۲۳ در ژورنال «ساینس ادونسز» منتشر شد، در فاصله ماه «می»‌ تا «اکتبر» حدود ۷۵۰ نفر از جمله امپراتور، سایر اشراف‌زادگان اینکایی،‌ مهمانان و خدمتگزاران در «ماچوپیچو» زندگی می‌کردند. بر اساس بررسی‌های DNA می‌توان نتیجه گرفت که این خدمتگزاران از سرزمین‌های دوری که توسط اینکاها فتح شده بودند، به «ماچوپیچو» آمده بودند.

محققان پس از بررسی بقایای به‌جامانده در بیش از ۳۰ گور واقع در «ماچوپیچو» به این نتیجه رسیدند که خدمتگزاران از ارتفاعات آند و سواحل «پرو» به «ماچوپیچو» رسیده‌اند.

«معبد خورشید» در «ماچوپیچو»

در «ماچوپیچو» چندین بنا وجود دارد که اهمیت معنوی این مکان را افزایش می‌دهد.

یکی از این بناها، «معبد خورشید» یا «Torreón» نام دارد که طراحی بیضی‌شکل آن مشابه با معبد خورشیدی است که در «کوسکو»‌، پایتخت اینکاها کشف شده است.

سنگی که درون این معبد قرار دارد، احتمالا به عنوان محراب مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در طول «انقلابین ماه ژوئن»‌ خورشید در حال طلوع مستقیما داخل یکی از پنجره‌های این معبد می‌تابد و این نشان‌دهنده توازن بین پنجره، سنگ و انقلابین خورشید است.

زیر معبد غاری وجود دارد که به طور طبیعی ایجاد شده است و «بینگهام» از آن به عنوان «مقبره سلطنتی»‌ یاد کرده است، البته شواهد کمی درباره این نوع کاربرد غار وجود دارد.

معبد اصلی و این‌تی‌هوآتانا

مجموعه‌ای از بناهای مذهبی در شمال غربی «ماچوپیچو» و در مجاورت میدان اصلی قرار دارد. داخل یکی از این بناها که با نام «معبد اصلی» شناخته می‌شود، محراب سنگی حکاکی‌شده‌ای قرار دارد. زمانی که «بینگهام‌»‌ این سنگ را کشف کرد، دریافت که لایه‌ای از شن سفید مشابه چیزی که در معبدهای «کوسکو»‌ دیده بود در آن وجود دارد.

ساختمانی که در مجاورت «معبد اصلی» قرار دارد با نام «معبد سه‌پنجره‌ای»‌ شناخته می‌شود و داخل آن تعداد زیادی سفال شکسته وجود دارد.

احتمالا بزرگ‌ترین معمای «ماچوپیچو» سنگ بزرگی است که «بینگهام»‌ نام آن را «این‌تی‌هوآتانا»  معرفی کرد. این سنگ روی سکوی بلندی بر فراز میدان قرار دارد. کاربرد این سنگ بزرگ مشخص نیست.

تخلیه «ماچوپیچو»

«ماچوپیچو» از فروپاشی تمدن «اینکا»ها جان سالم به در نبرد. در قرن شانزدهم میلادی بود که پای اسپانیایی‌ها به آمریکای جنوبی رسید. در سال ۱۵۷۲، با سقوط آخرین پایتخت اینکاها، دودمان پادشاهان آن‌ها به پایان رسید. «ماچوپیچو» سکونتگاه سلطنتی که زمانی محل بازدید امپراتورهای بزرگ بود به ویرانه تبدیل شد.

امروزه «ماچوپیچو»‌ یکی از مکان‌های حاضر در فهرست میراث جهانی یونسکو است.

منبع: ایسنا