هلسینکی ۱٩۵۲: المپیک در اوج جنگ سرد

تبلیغ بازرگانی

ابتدا قرار بود هلسینکی میزبان المپیک سال ۱٩۴٠ باشد، اما این دوره به دلیل بروز جنگ برگزار نشد. بعد از پایان جنگ دوم، کمیته بین‌المللی المپیک فصل تازه‌ای از فعالیت خود را با بازی‌های تابستانی لندن، در سال ۱٩۴٨ آغاز کرد. پایتخت بریتانیا مثل سایر شهرهای اروپایی هنوز دشواری‌ها و مضایق جنگ را از سرنگذرانده و به همین دلیل المپیک لندن یکی از ساده‌ترین و بی‌تجمل‌ترین دوره‌های المپیک بود. ورزشگاه‌ها و دهکدۀ المپیک بسیار ساده و  مختصر تدارک دیده شده بود. در آن سال، مجموعاً بیش از چهارهزار ورزشکار از ۵٩ کشور، در هفده رشته شرکت کردند. کشورهایی که مسبب و بازندۀ جنگ شناخته می‌شدند، یعنی آلمان و ژاپن به بازی‌ها دعوت نشدند. شوروی اگرچه دعوت شده بود اما به دلیل عدم آمادگی و ارزیابی منفی از بازی‌های المپیک، هیچ ورزشکاری به لندن نفرستاد.

هلسینکی ۱٩۵۲ و دو بلوک

در بازی‌های هلسینکی شمار کشورهای شرکت‌کننده به ۶٩، و شمار ورزشکاران به پنج‌هزار نفر افزایش یافت. نه تنها ژاپن و آلمان به المپیک بازگشتند، بلکه ۱۳ کشور برای نخستین بار در بازی‌ها حضور یافتند: از جمله اتحاد جماهیر شوروی، اسرائیل که موجودیتش از سوی سازمان ملل در سال ۱٩۴٨ به رسمیت شناخته شده بود و ویتنام که به لحاظ سیاسی در وضعیتی مبهم و بلاتکلیف قرار داشت.

این اولین بار بود که شوروی در بازی‌های المپیک حضور می‌یافت، هرچند چهل سال پیش از آن، روسیه در بازی‌ها شرکت کرده بود. تا سالها بعد از انقلاب بلشویکی سال ۱٩۱۷، مسکو همچنان اعتقاد داشت که بازی‌های المپیک نمایش بورژوازی و سرمایه‌داری است و علاقه‌ای به شرکت در آن نشان نمی‌داد.

اما در سال ۱٩۵۲، با شکل‌گیری جنگ سرد، بلوک غرب به رهبری ایالات متحده و بلوک شرق با رهبری شوروی در مقابل یکدیگر قرار گرفته و مسابقۀ تسلیحاتی سرسام‌آوری را آغاز کرده بودند. هر دو بلوک تلاش می‌کردند به هر وسیله برتری خود را نشان دهند: علم، تسخیر فضا، فرهنگ، قدرت نظامی و البته ورزش از حوزه‌های مهمی بودند که به ابزار و جایگاه این رقابت سخت تبدیل شدند. به گفتۀ تیری تِره، مورخ ورزشی و کارشناس المپیک، «چالش سیاسی» در المپیک هلسینکی بسیار اهمیت داشت و «رقابت در میدان‌های ورزشی، وسیله‌ای برای قدرت‌نمایی و زورآزمایی» دو طرف بود که در نهایت در المپیک سال ۱٩۵۲ به نفع آمریکا تمام شد.

رویارویی دو بلوک حتی در مورد دهکدۀ المپیک هلسینکی بروز کرد. تیری تِره می‌گوید: «ساخت دهکدۀ المپیک از بازی‌های پاریس در سال ۱٩۲۴ رواج یافت. هم‌زیستی ورزشکاران نمادی از صلح و اتحاد میان ورزشکاران تمام کشورها بود. اما در سال ۱٩۵۲، شوروی زیر بار نرفت و خواستار یک دهکدۀ جداگانه شد. سرانجام ساختمان‌هایی که برای دانشگاه فنی هلسینکی ساخته شده بود در اختیار شوروی و پنج کشور اقماری آن قرار گرفت. در این محل، تصویری از استالین جایگزین پرچم المپیک شد!»

نخستین حضور ویتنام، در بلاتکلیفی سیاسی

ژاپن که از سال ۱٩۴٠ هندوچین فرانسه را تحت اشغال خود داشت، در جنگ دوم شکست خورد. این وضعیت به «ویت‌مین» - حرکت ملی و استقلال‌طلبانۀ ویتنامی‌ها – که رهبری آن در دست حزب کمونیست و شخص هوشی‌مین بود امکان داد تا در روز ۲ سپتامبر ۱٩۴۵ استقلال کشور  و موجودیت جمهوری دموکراتیک ویتنام را اعلام کند. اما فرانسه که از هندوچین دست‌بردار نبود برای بازگشت به مستعمرات قدیمی‌اش تلاش کرد و بدین ترتیبآنچه که از سوی برخی مورخان «جنگ اول هندوچین» نام گرفته آغاز شد. در اواخر سال ۱٩۴۶، هوشی‌مین و یارانش در مناطق کوهستانی شمال ویتنام (موسوم به ویت‌باک) پناه گرفتند و جنگی سخت و طولانی را علیه نیروهای فرانسوی دنبال کردند تا اینکه در سال ۱٩۵۴، در نبرد تاریخی «دین بین فو» به پیروزی کامل دست یافتند.

بدین ترتیب فرانسه استقلال ویتنام را در سرزمین‌هایی که مستعمرات سابقش بود، پذیرفت. این سرزمین‌ها  با آنچه که بعداً ویتنام جنوبی خوانده شد مطابقت می‌کند. شمال کشور همچنان در دست کمونیست‌ها باقی ماند.

چنین بود که دولت ویتنام (جنوب) توانست نخستین هیئت ورزشی خود را به المپیک هلسینکی اعزام کند. برای اولین بار پرچم زردرنگ ویتنام که به سه نوار سرخ مزین بود در کنار پرچم‌های سایر کشورهای شرکت‌کننده افراشته شد.

هیئت ویتنامی شامل ٨ ورزشکار می‌شد که در پنج رشتۀ دو و میدانی، بوکس، شمشیربازی، شنا و دوچرخه‌سواری به رقابت پرداختند.

چهار سال بعد، در المپیک ملبورن، و همچنین در المپیک‌های ۱٩۶٠ رم، ۱٩۶۴ توکیو، ۱٩۶٨مکزیک  و ۱٩۷۲مونیخ، ورزشکاران ویتنامی زیر پرچم جمهوری ویتنام (جنوبی) در مسابقات شرکت کردند. طی این مدت، دولت کمونیست ویتنام شمالی اجازۀ شرکت در المپیک را نداشت.

سرانجام در سال ۱٩٨٠، یعنی پنج سال بعد از اتحاد دو ویتنام،کمیتۀ بین‌المللی المپیک عضویت کشور یگانۀ ویتنام را رسمیت بخشید و از این پس ورزشکاران تمامی سرزمین‌های ویتنامی توانستند در بازی‌های المپیک و سایر مسابقات بین‌المللی شرکت کنند. برای این ورزشکاران، المپیک مسکو در سال ۱٩٨٠، نخستین فرصت بزرگ جهانی بود. اما این بازی‌ها هم از تحولات سیاسی در امان نماند: بیش از پنجاه کشور، المپیک مسکو را برای اعتراض به اشغال افغانستان توسط نیروهای شوروی، تحریم کردند...

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

آبونه شوید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید