آرامگاه ایلخانی شکاف برداشت/ عکس

محمدرضا نسب‌عبداللهی گفت: این آرامگاه در بدنه، ایوان و گنبدخانه مدت‌هاست دچار شکاف شده است، اما تاکنون اقدامی برای جلوگیری از گسترش این شکاف‌ها انجام نشده و بیم آن می‌رود که آسیب‌ها، استواری بنا را به‌ویژه در گنبدخانه از بین ببرد.

او افزود: گنبد این آرامگاه ایلخانی دارای معماری خاصی است و باید پیش از فروریختن، از سوی میراث‌فرهنگی و اوقاف برای مرمت آن اقدامات فوری انجام شود.

این باستان‌شناس گفت: پنجره‌های مشبک آجری در پوسته خارجی گنبد و پنجره‌های مشبک گچی در پوسته داخلی، نقاشی موجود روی پوسته داخلی گنبد، گچ‌بری، طاقچه‌ها و طاق‌نماهای موجود در بدنه ایوان و گنبد خانه از جمله تزئینات این آرامگاه هستند.

آرامگاه ایلخانی قبل از تعرض و دست‌اندازی، دهه ۱۳۷۰ شمسی

به گفته نسب‌عبداللهی، ساخت‌وساز غیراصولی در آرامگاه، تغییرات در کف‌سازی فضاهای داخلی و خارجی، مسدود شدن طاقچه‌های رواق‌های شرقی و غربی، از بین رفتن بخش زیادی از نقاشی‌های گنبدخانه بر اثر گچ‌کاری، تغییر ورودی مجموعه از جبهه غربی به جنوبی، تخریب بعضی از فضاهای اصلی بنا، تغییرات در ابعاد و اندازه‌های ورودی‌های فضاهای داخلی بنا، مسدودشدن روزنه‌های زیرگنبد، تخریب مقرنس‌های زیر گوشه‌سازی‌های گنبد، تغییر اعیان مجموعه و گسترش آن در جبهه جنوبی، تخریب دیوار اصلی جهت شرقی، تخریب سقف اتاق‌های طبقه اول برای ایجاد پلکان، اجرای اندود گچ روی تزئینات داخلی بنا، اجرای اندود گچ و خاک روی بدنه‌های داخلی رواق‌های شرقی و غربی و اجرای اندود سیمان بر روی کف‌پوش‌های داخلی و خارجی بنا» از جمله آسیب‌های انسانی است که در طول سالیان گذشته به این آرامگاه ایلخانی وارد شده است.

او گفت: مصالح اصلی این آرامگاه ایلخانی خشت و گل بوده است، اما حدود دهه قبل ساخت و سازهایی در آن انجام شد که بنا را از شکل و شمایل اصلی خارج کرد و منظر آن را از بین برد.

همان آرامگاه در اوایل دهه ۱۳۸۰

این باستان‌شناس بیان کرد: این آرامگاه به نام «بشر حافی» شناخته می‌شود و به نظر می‌آید فردی که در این آرامگاه به خاک سپرده شده از مریدان بشر بن حارث، یکی از عارفان و صوفیان سرشناس قرن سوم هجری باشد.

البته بنا بر تصریح کتاب تاریخ بغداد از آثار قرن پنجم هجری، بشر بن حارث مشهور به بشر حافی که از عارفان و صوفیان زمان خود بود در سال ۲۲۷ هجری در بغداد درگذشت و در مزارستان باب حرب بغداد به خاک سپرده شد.

نسب‌عبداللهی اظهار کرد: در ایران چندین آرامگاه به نام بشر حافی وجود دارد که هیچکدام بشر بن حارث نیستند، چون همان‌طور که اشاره شد بر اساس تصریح منابع متعدد مانند کتاب «تاریخ بغداد» این عارف در بغداد به خاک سپرده شده و آرامگاه‌هایی که به نام بشر حافی در ایران وجود دارد، از صوفیان زمان خود بوده‌اند که عنوان «بشر حافی» را که لقب بشر بن حارث بوده، برای خود انتخاب کرده‌اند.

این باستان‌شناس گفت: ما نمی‌دانیم فردی که در آرامگاه ایلخانی شهرستان انار دفن است، نامش چیست، اما می‌دانیم از صوفیان و عارفان زمان خود بوده است.

ساخت و ساز غیراصولی در آرامگاه، اواخر دهه ۱۳۸۰ ترک و شکاف عمیق در بدنه آرامگاه، تاریخ عکس مرداد ۱۴۰۲

233233