بازتاب گسترده نحوه دسترسی ایران به پول‌های آزادشده پس از توافق با آمریکا؛ «ذلیلانه‌تر از برنامه نفت در برابر غذا»

فاش شدن جزئیات توافق میان آمریکا و ایران درباره آزاد شدن بخشی از پول‌های مسدود شده ایران در کره جنوبی در قبال آزادی چند شهروند ایرانی-آمریکایی از زندان‌های جمهوری اسلامی، با واکنش‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی مواجه شده است.

در حالی که در ساعت‌های اولیه انتشار این خبر، رسانه‌های نزدیک به حکومت جمهوری اسلامی کوشیدند که این توافق را نشانه «موفقیت» دیپلماسی دولت ابراهیم رئیسی نشان دهند، اما با مشخص شدن شیوه دسترسی ایران به «شش میلیارد دلار» از پول‌های آزادشده خود نزد کره جنوبی، باعث شد که روزنامه‌نگاران، فعالان سیاسی و کاربران زیادی این معامله را «ذلیلانه» توصیف کنند.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، درباره آزاد شدن این مبلغ اعلام کرد که «پول‌های ایران به حساب‌های بانکی محدودی منتقل می‌شود که از آن فقط می‌توان برای مصارف بشردوستانه استفاده کرد.»

بیشتر در این باره:

بلینکن: بابت آزادی زندانیان آمریکایی، تحریم‌ها علیه ایران را کاهش نمی‌دهیم

برخی رسانه‌ها نوشته‌اند که پول‌های مسدود شده ایران در کره جنوبی بعد از آزادسازی، به حساب‌های بانکی در قطر منتقل می‌شود و تنها برای خرید کالاهای مورد تایید آمریکا قابل استفاده است و جمهوری اسلامی به این مبلغ دسترسی مستقیم ندارد.

محمد مهاجری، روزنامه‌نگار اصولگرا، با انتشار یادداشتی با تیتر «واقعا تا این حد ضعف و ذلت؟» با اشاره به این که طلب ایران از کره جنوبی «هفت میلیارد دلار» بوده است، نوشت از این مبلغ «یک میلیاردش آب رفته» و در ادامه نوشته که «این مبلغ به یک بانک قطری پرداخت می‌شود و... مدیریت هزینه آن به‌طور کامل با ایران نیست و با آن صرفا می توان کالاهای غیرتحریمی خرید.»

او با اشاره به مذاکرات خرداد۱۴۰۰، در اواخر دولت حسن روحانی، مدعی شده که در آن زمان «علاوه بر آزادی زندانیان و رهاسازی هفت میلیارد دلار مطالبات از کره، پول‌های مسدود شده در ژاپن هم می‌توانست آزاد شود» و همه پول‌ها «نقداٌ» وصول می‌شد و هزینه شدنش «به دلخواه دولت جمهوری اسلامی» بود.

عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران در دولت دوم حسن روحانی، با انتشار رشته‌توئیتی خبر داده است: این که منابع ارزی ایران در کره جنوبی فقط برای «خرید کالاهای اساسی و دارو» صرف شود، در دولت قبل هم پذیرفته شده بود، چون به گفته او «هرگونه توافقی خارج از برجام، همراه با ادامه تحریم‌هاست.»

او ایراد وارد به این توافق را طولانی شدن روند رسیدن به توافق دانسته و نوشته که چرا «بعد از سه سال تحمیل هزینه، به همان نقطه اول رسیدید؟ چرا اروپا را دور زدید و متوسل به کشورهای منطقه شدید؟ مهمتر این که چرا به رغم ادعای یک دولت مقتدر، نتوانستید برجام را اجرا کرده و یا به توافق بهتری جهت رفع تحریم‌ها دست یابید؟»

بیژن اشتری، مترجم، در صفحه اینستاگرام خود با اشاره به «گروگانگیری» جمهوری اسلامی و آزاد شدن مجموعا «هشت میلیارد دلار» از پول‌های ایران در کره جنوبی و عراق، این اتفاق را با برنامه «نفت در برابر غذا» در دوران صدام حسین و بعد از حمله نظامی به کویت مقایسه کرده است.

او با مخاطب قرار دادن مقام‌های جمهوری اسلامی و با اشاره به تحریم‌ها نوشته است: «حداقل می‌توانید طوری مقابله کنید که باعث انزجار جامعه جهانی و موجب خجالت جامعه ایرانی نشوید.»

اشتری این شکل «تجارت» جمهوری اسلامی شامل به‌دست آوردن پول در برابر آزادی زندانیان غربی را «مایه آبروریزی» و باعث «حقارت و خجالت» دانسته است.

محمدحسین کریمی‌پور، فعال سیاسی، هم در صفحه توئیتر خود نوشته که این شکل آزادسازی پول ایران، از برنامه «نفت در برابر غذا» در دوران صدام حسین «ذلیلانه‌تر» است و در ادامه نوشته که «پول ایران توسط بانک قطری و فقط برای غذا و دارویی که آمریکا تایید کند و شرکت‌های قطری تامین کنند، قابل آزادسازی‌ست؟ با نابالغ و سفیه، این جور رفتار می‌شود!»

پدرام سلطانی، عضو سابق اتاق بازرگانی ایران، هم با انتقاد از آزادسازی پول‌های جمهوری اسلامی در برابر آزادی ایرانیان دوتابعیتی نوشته که از این توافق چنین تصوری دارد: «پدری تنگدست فرزندانش را محبوس می‌کند، سپس با عموی ناتنی آنها مذاکره می‌کند، برای این‌که پول‌های خودش را از او بگیرد، و در ازای آن فرزندان خودش را آزاد کند.»

محمدرضا مهاجر، روزنامه‌نگار، نیز با طعنه به مفهوم «دیپلماسی عزت» که طرفداران دولت رئیسی به کار می‌برند، در توئیتی نوشت: «زین پس می‌توان به جای "پول‌های بلوکه شده در کره" گفت "پول‌های بلوکه شده در قطر"!»

او در توئیت دیگری درباره مبلغ آزاد شده نوشت: «تازه این وسط، یک‌میلیارد دلار هم سر "زا" رفت و هفت میلیارد، شد شش میلیارد.»

برخی کاربران توئیتر هم در واکنش به نحوه دسترسی به جمهوری اسلامی به پول‌های آزادشده،‌ از طنز و شوخی استفاده کرده‌اند. یکی از آنها در این باره نوشته است: «ای مگس! بیا اجازه بده سیمرغ با پول خودش یه مقدار غذا و دارو بخره»، که اشاره‌ای است به ضرب‌المثل «ای مگس، عرصه سیمرغ نه جولانگه توست».

ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور اسلامی ایران، در چند نوبت در پاسخ به «دشمنان» جمهوری اسلامی از این ضرب‌المثل استفاده کرده بود.

مریم جمشیدی، روزنامه‌نگار و مدیرعامل خبرگزاری آنا، درباره کم شدن مبلغ آزاد شده در توئیتر توضیح داده است: «پول‌های بلوکه‌شده‌ای که آقایان گفته بودند هفت میلیارد دلاره، آب رفت و شش میلیارد دلار شد! چرا؟ چون طلب ما از کره، به وون بوده و نه دلار و حالا به‌خاطر کاهش ارزش پول کره جنوبی کم شده. دیپلماسی عزت در دولت فشل ، یعنی تعلل دوساله تا ضرر یک میلیارد دلاری از فقط یک فقره معامله به ملت تحمیل شود.»

خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، در نخستین ساعت‌های بعد از انتشار خبر توافق ایران و آمریکا در حساب توئیتر خود نوشته بود در فرایند این توافق قرار است «ابتدا پول‌های ایران در کره از واحد وون (واحد پول کره جنوبی) به یورو تبدیل شود که این مهم انجام شده و در ادامه بناست که به حسابی در قطر واریز شود تا در اختیار ایران قرار گیرد.»

همچنین وزارت خارجه ایران درباره دسترسی به مبلغ آزاده شد ادعا کرد: «نحوه بهره‌برداری از منابع و دارایی‌های مالی رفع توقیف شده در اختیار جمهوری اسلامی ایران بوده و این منابع برای نیازهای مختلف کشور حسب تشخیص مراجع ذیصلاح هزینه خواهد شد».

مقام‌های آمریکایی و نزدیک به مذاکرات بین تهران و واشینگتن این ادعا را رد کرده‌اند.

با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و رادیو فردا/ع.م/ ک.ر