«خزر» جا پای «ارومیه» گذاشته است!

غم خشک شدن دریاچه ارومیه و تبعات آن کم بود، ظاهرا باید نگران خزر هم باشیم؛ بزرگترین دریاچه جهان که اوضاع مساعدی ندارد!

به گزارش «تابناک»، در پس انتشار گزارش‌هایی درباره کاهش تراز آبی خزر و نگرانی‌هایی که به دنبال داشت، سازمان فضایی کشورمان بررسی این مساله را در دستور کار قرار داد و حالا خبر می‌رسد که در نتیجه این بررسی، متاسفانه تایید مساله یعنی کاهش تراز آبی این دریاچه است. کاهشی که در سواحل کشورمان کمتر محسوس است و در نتیجه به درک دیرهنگام این مساله منجر شده است.

آن گونه که سخنگوی سازمان فضایی ایران گفته، بخش سنجش از دور این سازمان سطح آب در بخش‌های مختلف دریاچه خزر را با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در بازه زمانی حدودا ۱۰ ساله مورد ارزیابی قرار داده و به این نتیجه رسیده که بخش شمالی دریای خزر در سالیان گذشته به خصوص دو سال اخیر با کاهش سطح آب و پیشروی خط ساحل (نشات‌گرفته از کاهش میزان آب) مواجه شده است.

بر اساس این ارزیابی، در بخش جنوبی و سواحل کشورمان، فعلا تغییرات زیادی حاصل نشده که احتمالا به دلیل شیب یا عمق دریا در این بخش است. موضوعی که موجب شده این خطر بزرگ دیرتر از دیگر کشور‌های همسایه این دریاچه در ایران در کانون توجه عمومی قرار گیرد. خطری بسیار بزرگ که هنوز ابعادش مشخص نیست و احتمالا در آینده نزدیک بیشتر درباره آن خواهیم شنید.

البته وضعیت بحرانی این روز‌های دریاچه ارومیه در کشورمان، حکم آینه تمام نمای بحرانی را دارد که خزر گام‌های نخست را در مسیر آن برمی‌دارد؛ گام‌های نگران کننده در مسیری که دریاچه ارومیه طی کرده و موجب شده پهنه آبی وسیعی که تا دهه پیش عبور از آن مهم‌ترین مساله مردم و حاکمان بود، حالا به رغم هزاران میلیارد تومان هزینه و اجرای پروژه‌های کلان در مسیر احیا، در بخش عمده از مساحتش به شوره زار بدل شده باشد.

دریاچه ارومیه هنوز به طور کامل خشک نشده و در بخش شمالی به دلیل عمق بیشتر، کسری از آن باقی مانده و در بخش کم عمق‌تر که در جنوب واقع شده، تبدیل به نمکزار شده است و با همین مقایسه، ممکن است آثار کاهش تراز آب خزر هم به این زودی‌ها در بخش جنوبی آن محسوس نباشد و تنها همسایگان شمالی این دریاچه شاهد کوچک شدن ابعاد دریاچه باشند، اما بحرانی که آغاز شده، دیر یا زود گریبان ما را هم خواهد گرفت.

مساله‌ای که مورد توجه مسئولان کشورمان قرار گرفته و به تاکید علی سلاجقه، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشورمان پیگیری جدی خواهد شد و از این رو در دستور کار نشست کوپ هفت (cop۷) هم قرار گرفته که پاییز امسال به میزبانی کشورمان برگزار خواهد شد. کنفرانسی که پیش از برگزاری آن، پیش نشستی در ژنو میان کشور‌های ۵ کشور حاشیه خزر برگزار خواهد گردید که سلاجقه ابراز امیدواری می‌کند به همکاری این کشور‌ها و یافتن راه حل برای این مشکل منجر شود.

مشکلی که عوامل متعددی برای رقم خوردن آن بیان می‌شود؛ از کاهش ورودی آب از جمله از رود ولگا، بزرگترین تامین کننده آب این دریاچه در نتیجه احداث سد‌های متعدد و برداشت‌های فراوان تا کاهش بارندگی و افزایش تبخیرها. مسائلی مشابه آنچه برای کاهش شدید تراز آب دریاچه ارومیه بیان می‌شود و به رغم طرح‌های به اجرا در آمده برای احیای این دریاچه، در نهایت به تبدیل عمده وسعت این دریاچه به شوره زار منجر شده است.

فاجعه‌ای که امیدواریم در سایه تدابیر فوری، از سر دریاچه ارومیه هم دور شود، اما برای جلوگیری از رقم خوردن آن در ابعاد وسیع‌تر در خزر، به کار‌های ویژه‌تر نیاز است. آنقدر ویژه که شاید جا دارد با نقد تجارب کشورمان در مسیر احیای دریاچه ارومیه، پروژه‌هایی در دستور کار قرار گیرد که می‌توانند خزر را در زمانی کوتاه از وضعیتی که گرفتارش شده نجات دهند؛ تجربه‌ای تازه که شاید بشود به کمک آن به احیای دریاچه ارومیه نیز امیدوارتر شد.