دلشده سینما

علی حاتمی که با نام اصلی عباسعلی حاتمی در ۲۳ مرداد ۱۳۲۳ متولد شد، دانش‌آموخته دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر بود و کار هنری‌اش را از سال ۴۴ و با نوشتن نمایشنامه دیب (دیو) آغاز کرد و با نگارش نمایشنامه‌های دیگر برای تئاتر ادامه داد. بعد هم سراغ ساخت فیلم‌های تبلیغاتی رفت که یکی از آنها به مذاق علی عباسی، تهیه‌کننده سینمای ایران خوش آمد و باعث شد تهیه‌کنندگی نخستین فیلم سینمایی حاتمی جوان را به عهده بگیرد. حاتمی با توجه ویژه به فرهنگ عامه و قدرت دیالوگ‌نویسی و خوانش هنرمندانه تاریخ به خصوص دوره‌های قاجار و پهلوی اول، به سبک و سیاق خاصی دست پیدا کرد و به دلیل شعرگونه دیالوگ‌هایش ملقب به سعدی سینمای ایران بود. برخی کارشناسان هم به علت وجود مولفه‌های بومی ایرانی و همان تمرکز بر فولکلور و فرهنگ کوچه و خیابان، حاتمی را نماینده سینمای ملی می‌دانند. با این حال بعضی هم در نقد این فیلمساز فقید، از داستان‌پردازی آثار او به عنوان تحریف تاریخ یاد می‌کنند. نکته دیگر این‌که اگرچه سینمای شاعرانه و هنرمندانه زنده‌یاد علی حاتمی با استقبال مخاطبان بسیار و تعدادی از منتقدان مواجه شد و از دیدگاه آنها قدر دید و بر صدر نشست اما به طرز عجیبی در جشنواره‌های سینمایی چه قبل از انقلاب در جشنواره سپاس و چه در جشنواره فیلم فجر، آن‌طور که باید موردتحسین و تشویق قرار نگرفت. به عنوان مثال «دلشدگان» و «مادر» جایی در میان نامزدهای بهترین فیلم و کارگردانی نداشتند و این دومی تنها در بخش بازیگری فجر درخشید. اسمش را جفای تاریخی داوران و بدنامی جشنواره فجر یا هرچیز دیگر بگذاریم، هیچ خط و خشی به جایگاه و محبوبیت علی حاتمی در سینمای ایران نمی‌افتد.  

اولین فیلم  حسن کچل
اولین تهیه‌کننده   علی عباسی 
آخرین فیلم   جهان‌پهلوان تختی
آخرین تهیه‌کننده   هدایت فیلم 
فیلم ناتمام   جعفرخان از فرنگ برگشته، جهان‌پهلوان تختی
فیلم‌های ناتمام را چه کسانی تمام کردند  محمد متوسلانی (جعفرخان از فرنگ برگشته)  بهروز افخمی (جهان‌پهلوان تختی)
آثار مشتق شده    کمیته مجازات، طهران روزگار نو (نسخه‌های سینمایی هزاردستان) 

۳۶ شخصیت‌های مهم
حسن‌کچل، چهل‌گیس، آسیدمرتضی، آسیدمصطفی، باباشمل، لوطی حیدر، قلندر، آقای خاوری، ستارخان، حیدرخان عمواوغلی، باقرخان، علی موسیو، امیرکبیر، ناصرالدین شاه، ملیجک، مهدعلیا، میرزارضا کرمانی، میرزا آقاخان نوری، حسینقلی‌خان نوری صدرالسلطنه، مجید دوکله، اقدس، حبیب آقا ظروفچی، رضا تفنگچی (رضا خوشنویس)، خان مظفر، ابوالفتح صحاف، مفتش شش‌انگشتی، شعبون استخونی، کمال‌الملک، جعفرخان، حاجی، ترنجبین بانو (مادر)، محمد ابراهیم، ماه منیر، غلامرضا، طاهرخان بحر نور و غلامرضا تختی 

۴ سریال
جنگل و آشپزی، داستان‌های مولوی، سلطان صاحبقران و هزاردستان

۱۰ نمایشنامه
دیب، حسن‌کچل، چهل گیس، حریر، ماهیگیر، جنگل، بیمارستان عشق، فوتبال، شرابسازان، خاتون شهر آفتاب مهتاب، خاتون خورشیدباف، آدم و حوا (برج زهرمار)

۱۳ فیلم
حسن‌ کچل
طوقی
 باباشمل
قلندر
خواستگار
ستارخان
سوته‌دلان
حاجی واشینگتن
کمال‌الملک
جعفرخان از فرنگ برگشته
مادر
دلشدگان 
جهان‌پهلوان تختی

۷ کتاب‌های مرتبط
 مجموعه آثار علی حاتمی 
 صفیر مرغ جیرفتی، حاج غلامعلی حاتمی 
 معرفی و نقد فیلم‌های علی حاتمی 
 حاتمی در امتداد فردوسی
 جلد اول از مجموعه «یاد» 
 فیلمنامه‌های علی حاتمی
 سلطان صاحبقران

۲۰ شخصیت‌های واقعی
ستارخان، باقرخان، حیدرخان عمواوغلی، علی موسیو، امیرکبیر، ناصرالدین شاه (دو بار)، عزت‌الدوله، ملیجک، مهدعلیا، میرزارضا کرمانی، میرزا آقاخان نوری، حسینقلی‌خان صدرالسلطنه، کمال‌الملک، مظفرالدین شاه، رضاشاه، اتابک اعظم، کامران میرزا، عضدالملک، احمدشاه و غلامرضا تختی

۳ مستندهای مرتبط
سوته دل 
فرشاد خلیل‌پور
سه ‌گانه مستند علی حاتمی 
الهام قره‌‌خانی 
مهرتاش مهدوی
آن معلمِ بی‌استاد
سید وحید حسینی 
محدثه گلچین عارفی

بیشترین همکاری با بازیگران
جهانگیر فروهر
عزت‌ا... انتظامی
جمشید مشایخی
محمدعلی کشاورز

بیشترین همکاری با عوامل
ناصر طهماسب
عزیز ساعتی
مرتضی حنانه 
مهرداد فخیمی