از وضعیت زنان یهودی ایرانی چه می‌دانید؟

«مبلغ» نوشت: گزارشی مفصل از وضعیت زنان یهودی ایرانی تقدیم حضور مخاطبین فرهیخته می گردد: جامعه یهودی ایران را می‌توان از قدیمی‌ترین جوامع یهودی جهان به‌حساب آورد. قدمت آن به حدود ۲۵۰۰ سال پیش و زمانی می‌رسد که کوروش یهودیان را بعد از سقوط معبد اول به دست نبوکدنصر از اسارت بابل نجات داد و به‌عنوان شهروند عادی به ایران آورد و یهودیان در نقاط مختلف سرزمین ایران ساکن شدند. نخستین کانون‌های سکنی یهودیان هفت قرن پیش از میلاد برمی‌گردد.

استقرار یهودیان در اصفهان و شمال ری و بخش‌های غربی ایران را بایستی به دوران کوروش بزرگ یا داریوش اول نسبت داد، بدین ترتیب که آن عده از اسرای یهودی که به جنوب کلده کوچانیده شده بودند پس از آزادی به دست هخامنشیان از طریق بصره کنونی مهاجرت کرده و در نقاط مختلف ایران پیش رفتند. (۱) نام کوروش بارها به‌عنوان ناجی قوم یهود در کتب مقدس یهودی ذکرشده است. (۲) از آن زمان یهودیان در ایران زندگی می‌کنند و اگرچه در طول تاریخ در بعضی ادوار مورد هجوم و تجاوز قرارگرفته‌اند ولی این تضییقات هرگز در حد نسل‌کشی و ریشه‌کنی این دین از ایران نبوده است. به‌رغم اینکه منابع تاریخی فراوانی مبنی بر اعمال محدودیت بر یهودیان در ایران بخصوص در عصر صفویه موجود است در خاطره تاریخی یهودیان ایرانی پدیده‌ی مانند کشتار یهودیان در قرون‌وسطی در اروپا و کشتار یهودیان در زمان جنگ جهانی دوم در آلمان نازی وجود ندارد.

یهودیان به لحاظ اجرای بعضی فرمان‌ها و سنت‌های مذهبی به دودسته سفارادی و اشکنازی تقسیم می‌شوند. گروه سفارادی های اسلاف یهودیانی هستند که از دوران قدیم تا قرن پانزدهم در اسپانیا می‌زیسته‌اند و پس از اخراجشان از اسپانیا در قرون‌وسطی در کشورهای مختلف و عمدتاً در قلمرو کشورهای اسلامی ازجمله ایران مستقر شدند. گروه اشکنازی‌ها یهودیانی هستند که عمدتاً در قلمرو کشورهای اروپایی مخصوصاً آلمان و لهستان زندگی می‌کردند واژه اشکناز به مردم حوالی کوه آرارات و ارمنستان اطلاق می‌شود. (۳)

ازآنجایی‌که محققین این منابع دانشگاهی غالباً غربی هستند از بررسی یک بخش دیگر یهودیان غفلت شده است. که به‌طورمعمول به یهودیان سفارادی تعلق‌خاطر دارند، یهودیان میرزائی هستند که بازماندگان نسل بردگان بابل تلقی می‌شوند. از این گروه تنها اجتماع نسبتاً دست‌نخورده یهودیان ایرانی هستند که سنت‌ها و برداشت‌هایی کم‌وبیش متفاوت از یهودیان سفارادی و اشکنازی دارند.

جامعه یهودیان ایرانی امروزه به ۲۰۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ نفر می‌رسد. (۴) مطابق اعلام نظرسنجی جمعیت ملی یهود National Jewish Population Survey (NJPS) در ایالات‌متحده آمریکا، ۹۵% یهودیانی که در دیاسپورا (کشورهایی که به‌جز کشور اسرائیل) زندگی می‌کنند در ۱۴ کشور مجتمع هستند و ۳۸ کشور نیز داری جمعیت یهودی کمتر از ۵۰۰۰ نفر است. (۵) از این نظر جامعه یهودیان ایران جزو جوامع نسبتاً بزرگ یهودیان دیاسپورا محسوب می‌شود و تنها اجتماع یهودیان در کشورهای اسلامی است که با حفظ هویت یهودی خود دارای کنیسه‌ها، مقابر، مدارس و سازمان‌های خدماتی مربوط به خود است و همچنین دارای نهادهایی است که به‌وسیله یهودیان ایرانی اداره می‌شود و خدمات همگانی خیریه به عموم هم‌وطنان می‌دهد ازجمله بیمارستان مجهز ۱۲۰ تخت خوابی در جنوب شهر تهران.

بررسی جامعه ایرانیان یهودی به دو لحاظ واجد اهمیت است:

– اول: در اکثر کشورهای عربی در عصر حاضر با وقوع انقلابات و یا تحولات اجتماعی جوامع یهودی در کشورهایی مانند عراق، سوریه و افغانستان دفع یا ریشه‌کن شده‌اند و یا به تعداد قلیلی بدون تشکیلات خاص باقی‌مانده‌اند. ایران تنها کشوری است که باوجود انقلاب اسلامی که تمام ابعاد زندگی ایرانی را زیرورو کرد، جامعه یهودی و بقیه اقلیت‌های دینی در آن به رسمیت شناخته شدند و علیرغم وجود برخی محدودیت‌ها، در انجام احوال شخصیِ خود آزادی عمل کامل دارند. (۷) سازوکار ارتباط شهروندان ایرانی – یهودی با هم‌وطنان مسلمان خود و همزیستی مسالمت‌آمیز آنان در کشوری که امروزه از دید جهانیان دولت بنیادگری اسلامی دارد قابل‌توجه است.

یهودیان ایرانی به علت زندگی در کشوری مذهبی و سنتی، بافت سنتی جامعه خود را کم‌وبیش حفظ کرده‌اند. اگرچه در مواردی که بعداً اشاره خواهد شد حفظ این نگرش سنتی همیشه مثبت نبوده است.

به‌جرئت می‌توان گفت که جامعه یهودیان ایرانی تنها مورد قابل‌اتکا و بررسی در موردتعامل بین جهان اسلام و یهودیت است و نمایندگان ایرانیان یهودی که در کنفرانس‌های جهانی یهود شرکت می‌کنند همواره سعی در انتقال تجربیات بروز خود در مورد زندگی در یک کشور اسلامی دارند.

– دوم: یهودیان ایرانی به علت زندگی در کشوری مذهبی و سنتی، بافت سنتی جامعه خود را کم‌وبیش حفظ کرده‌اند. اگرچه در مواردی که بعداً اشاره خواهد شد حفظ این نگرش سنتی همیشه مثبت نبوده است. یکی از متغیرهای پیشرفت فرهنگی در جوامع امروزی پلورالیسم دینی یا نگرش‌های مختلف به اصول، اعتقادات و فریض دینی است. یهودیت به لحاظ فلسفی بنیان‌گذار نگرش‌های متفاوت از دین و نسبت عقل و وحی و فلسفه و دین می‌باشد. (۸)

دستورات شرعی دین یهود و الگوهای ازدواج یهودیان

ولی از این نوع تنوع فکری در جامعه یهودی ایرانی خبری نیست. در بین اکثر ایرانیان یهودی هلاخا یا همان دستورات شرعی دین یهود یا مطابق سنت (مینحاق) یا بر اساس سلیقه فردی جریان دارد و یهودیت حاخامی (فقهی) تسلط کامل دارد. درصورتی‌که بر اساس آمار (NJPS) در ایالات‌متحده از اجتماع ۵ میلیون و ۵۰۰ هزارنفری یهودیان، ۴۱% خود را رفرمیست، ۳۸% کنسرواتیو، ۷% ارتدکس، ۵% تنها یهودی، ۱% تجدیدنظر کنندگان خوانده‌اند که ازنظر دیدگاه‌های فلسفی و انجام فرایض مذهبی واجد تفاوت‌هایی هستند. ازآنجاکه جوامع بزرگ یهودی در جهان غرب مثل فرانسه یا امریکا بشدت در حال تحول و رها کردن میثاق‌های سنتی خود هستند، جامعه ایرانی را می‌توان از معدود جوامع یهودی دانست که هنوز الگوهای سنتی بخصوص درزمینهٔ خانواده در آن قوی و ریشه‌دار هستند.

به‌طورکلی ویژگی مهم جامعه یهودی ایران دور ماندن از تحولات فکری و اجتماعی صورت گرفته در جامعه ایرانی و نیز جوامع یهودی دیگر کشورهای دنیا است و در ضمن تلاش برای حفظ هویت محافظه‌کارانه آن است به‌طوری‌که هنوز هم گرایش غالب در روابط اجتماعی و فردی، گرایش سنتی و کنسرواتیو (نه به معنی دیدگاه‌های فلسفی مذهبی بلکه در معنی اجتماعی آن) است. حتی در مهاجرت به امریکا و اسرائیل، ایرانیان یهودی بار سنگین سنت‌های قدیمی را با خود جابجا می‌کنند، پیش از آنکه بقای این روابط را حاصل تأثیرات خارج از جامعه یهودی بدانیم. درواقع نفوذ باورها و سنت‌های گذشته و میل افراد داخل جامعه به حفظ این وضع، مهم‌ترین علت کند بودن تحولات اجتماع و فرهنگی است. تحول فکری به علت پیامدهای نامعلوم و تأثیرات ناشناخته‌ای که بر بافت سنتی جامعه دارد، معمولاً سرکوب‌شده و به از بین بردن یهودیت و خانواده‌های یهودی متهم می‌شود و حاصل که افزایش فشار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر رنان در جوامع کوچک سنتی مثل جامعه یهودی ایران است.

مقاله حاضر نگاهی است کوتاه به وضعیت رنان یهودی ایرانی که در مراحل مختلف زندگی بررسی می‌شود.

شاید نتوان اختلافی ورای تبعیض‌های جاری و معمول کشور ایران بین جنسیت دختر و پسر تا زمان ازدواج ذکر کرد. نگرش یهودی ایرانی مانند هم‌وطنان مسلمان خودنگرشی مردسالارانه است که داشتن فرزند پسر را تشخصی برای خانواده و پشتوانه محکمی برای دوام و سربلندی آن می‌داند. ولی در زمان ازدواج است که سنت‌های یهودی قوی‌تر می‌شوند و مرد یا زن بودن فرد بشدت معنی‌دار می‌شود. در آشنایی و روابط دختران و پسران جوان یهودی ایرانی در سال‌های اخیر نه‌تنها تحولی دیده نمی‌شود، بلکه براثر موج مهاجرت پس‌ازآنقلاب اسلامی و طبعاً کوچک شدن جامعه یهودی، شاهد نوعی بازگشت به سنت‌ها بوده‌ایم که شدیداً آزادی روابط دختر و پسر (حتی در حد معاشرت) را زیر سؤال می‌برد. ازدواج پس از رفت‌وآمد مختصر و توافق سران خانواده‌ها برای جهیزیه (که بسیار سنگین‌تر از عرف جامعه ایرانی است) و مهریه و اکثراً در شرایط نامعلوم ازنظر شناخت طرفین انجام می‌گیرد.

با توجه به اینکه رهبری مذهبی یهودی در ایران کاملاً محافظه‌کارانه عمل می‌کند و همان‌طور که قبلاً اشاره شد از تنوع فکری و عقیدتی جوامع یهودی غربی در ایران خبری نیست. این محدودیت‌ها گاه به‌عنوان روش و فریضه دینی از تریبون کنیسه‌ها تبلیغ می‌شود، حرکت اجتماعی که میل به ایجاد تحولی در جامعه است خود را در برابر باورهایی می‌بیند که قرن‌ها بدون تغییر از نسلی به نسل دیگر منتقل و درنتیجه کند می‌شود و صراحت و قاطعیت خود را به‌اجبار به کنار می‌گذارد و به دلیل اینکه نمی‌تواند الگوی به‌روز مذهبی در جامعه پیدا کند با انگ بی‌دینی و سست کردن پایه‌های خانواده یهودی روبه‌رو می‌شود. بسیاری از دختران و پسرانی که میل به ایجاد رابطه دوستی با جنس مخالف خود هستند، با سخت‌گیری‌های بی‌مورد سنت گریانه که آبرو و شخصیت و آینده اجتماعی آنان را نشانه رفته است، مواجه می‌شوند. لذا برخی از آنان سعی می‌کنند این روابط را خارج از جامعه یهودی پیدا کنند و یا با ازدواج زودهنگام در سنین پایین جلوی بدگویی‌های افراد مختلف را بگیرند.

گزارش دفترخانه ثبت ازدواج های اقلیت یهودی ایران

بنابر اعلام دفترخانه خاص ثبت ازدواج‌های اقلیت یهودی در تهران، تعداد متوسط ازدواج یهودیان ایران را ۴۰ تا ۷۰ مورد در سال گزارش کرده است. از سال ۱۳۸۰ تا پایان ۱۳۸۳ به‌طور متوسط حدود ۷۵% دختران یهودی که ازدواج‌کرده‌اند، سنی کمتر از ۲۳ سال داشته‌اند و بیش از ۷۴% مردان یهودی قبل از رسیدن به سن ۳۱ سالگی ازدواج‌کرده‌اند. (۹) اگر نگاهی به سالنامه آماری کشور (نتایج نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵ یعنی حدود ۹ سال پیش) بی اندازیم و سیر صعودی سن ازدواج در جامعه شهری ایرانی برای دختران را از ۱۹ سالگی در آبان ۱۳۴۵ تا ۲۲ سالگی در آبان ۱۳۷۵ بررسی کنیم، (۱۰) به این نتیجه می‌رسیم که سن متوسط ازدواج در جامعه یهودی ایران کمتر از سن ازدواج در جامعه اکثریت ایرانی یا حداقل برابر با آن است. درحالی‌که بنابر آمار اعلام‌شده (NJPS) به علت بالا رفتن سن ازدواج یهودیان در کشورهای اروپا غربی و امریکا، جوامع یهودی به‌تدریج در حال پیر شدن هستند. (۱۱)

ازدواج زودهنگام علاوه بر تحمیل بار اقتصادی بر زوج جوان، فرصت‌های ادامه تحصیل و پیشرفت‌های فردی را به خطر می‌اندازد. با توجه به اینکه سازوکارهای سنتی کارایی سابق را ازدست‌داده است و نقش ریش‌سفیدی و شیوخیت که بازیگر شماره ۱ معضلات اجتماعی جامعه یهودی ایران بوده است، به علت تأثیرات اجتناب‌ناپذیر روند مدرنیزاسیون در جامعه ایرانی وبی ثباتی مدیریت مذهبی جامعه که در اثر مهاجرت کارایی سابق خود را ازدست‌داده است، پایین بودن سن ازدواج و بی‌تجربگی در مدیریت روابط خانوادگی باعث بروز مشکلاتی می‌شود که نهایتاً احساس افسردگی و سرخوردگی از انتخاب عجولانه و تحت‌فشار را برای تمام عمر و طول زندگی مشترک در ذهن هر دو طرف باقی می‌گذارد. درصد بالایی از ازدواج‌ها از طریق کاملاً سنتی و معرفی خانواده و مراسم خواستگاری صورت می‌گیرد که تنوع روابط اجتماعی را محدود کرده، امکان انتخاب فرد را کاهش می‌دهد و احتمالاً طرفین را به قبول و ادامه یک زندگی مشترک ناخواسته مجبور می‌سازد.

احوالات شخصی اقلیت های دینی و مذهبی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

طبق اصل سیزدهم قانون جمهوری اسلامی ایران، اقلیت‌های دینی در احوال شخصیِ خود (ازدواج – طلاق – وصیت – ارث) ملزم به تبعیت از قوانین دینی خود هستند. در خیلی از موارد اظهارنظرهای مذهبی یهودیت در ایران سخت‌گیرانه‌تر از قوانین جاری مملکت است و این تبعیض حتی ورای قوانینی عمل می‌کند که تا حدودی حقوق رنان را در جامعه اکثریت پیش‌بینی کرده است. به‌عنوان‌مثال در قانون کشوری در صورت قبول طرفین در هنگام ازدواج زن در شرایط محدود و تعریف‌شده‌ی می‌تواند حق طلاق داشته باشد که به آن شروط ضمن عقد میگویند. طبق شریعت دین یهود، شروط ضمن عقد مردود است و حق درخواست طلاق برای رنان در صورت فرار یا مهجوریت یا عدم حضور شوهر اصلاً موضوعیت ندارد. تنها گروه‌هایی رفرمیست یهودی تحولی در این حقوق انجام داده‌اند که مورد تائید و رهبری مذهبی یهودی جهانی نیست، ولی تحولات رفرمیست ها در قوانین مذهبی که مهم‌ترین جنبه آن اعاده حقوق رنان است به آستانه درب جامعه یهودی ایران هم نرسیده است.

طبق مقررات جاری ایران زن در هر موقع می‌تواند مهریه خود را تقاضا کند، اگرچه که مراحل پیچیده به اجرا گذاشتن مهریه و دریافت آن‌ها بسیار مشکل می‌کند. در شرع یهود مهریه مبلغی است که تنها به شکل داوطلبانه پس از جاری شدن طلاق از طرف مرد به زن داده می‌شود. احتیاج به توضیح نیست که کمتر مردی داوطلب این امر می‌شود. مگر در صورت اجرای مراسم بسیار دست‌وپا گیر که معمولاً منجر به گذشت زن از طلب مهریه خود می‌گردد.

سن متوسط ازدواج در جامعه یهودی ایران کمتر از سن ازدواج در جامعه اکثریت ایرانی یا حداقل برابر با آن است. درحالی‌که بنابر آمار اعلام‌شده (NJPS) به علت بالا رفتن سن ازدواج یهودیان در کشورهای اروپا غربی و امریکا، جوامع یهودی به‌تدریج در حال پیر شدن هستند.

در دوران ازدواج وزندگی مشترک، سلطه بی‌چون‌وچرای مرد در حوزه اقتصادی و مدیریتی خانواده و تربیت فرزندان که متأثر از محیط سنتی و مردسالارانه جامعه ایرانی نیز هست و به‌موجب قوانین جاری مملکتی و بعضی اصول اعتقادی دین ما هم موردحمایت اجتماعی قرار می‌گیرد، زن یهودی ایرانی را با هر سطح تحصیلات و اشتغال به شکل شریکدست‌دوم و تابع مطلق مرد خانواده درآورده است و نقش رنان در محدوده خانه تنها اداره آن و بزرگ کردن فرزندان زیر نظر مرد خانه است. اظهارنظر و هر نوع اعمال سلیقه و نقشی در سیاست‌های اقتصادی خانواده ازجمله هزینه‌های جاری چه جزئی و چه کلی، مناطق ممنوعه‌ی بشمار می‌روند که ورود زن خانه به آن‌ها تنها با اشکال و زحمت زیاد انجام می‌گیرد و تازه پس‌ازآن هم نقش زن بازهم غیرعادلانه است.

متأسفانه به علت اینکه زنان یهودی ایرانی حاضر به بازگو کردن مسائل خود در بیرون از منزل نیستند، هیچ آمار روشنی از خشونت‌های خانگی و فیزیکی یا روحی و روانی وجود ندارد. تعداد رنان یهودی که در سال‌های اخیر به علت ضرب و شتم شدید و وارد آوردن صدمات جسمی از طرف شوهران خود به مقامات قضایی مراجعه کرده‌اند شاید از تعداد انگشتان یکدست فراتر نرود. تنها مسئولانی که در تماس مستقیم با رنان خصوصاً رنان ازدواج‌کرده هستند مانند مدیران مهدهای کودک یهودی یا مددکاران اجتماعی و مراکز مشاوره خانواده سازمان بانوان کلیمی ایران، از روی نشانه‌های ناپیدا و نامحسوس ازجمله صدمات فیزیکی و یا افسردگی و ناراحتی‌های روحی پیشرفته مادران و کودکان می‌توانند پی به این خشونت‌ها ببرند.

مراحل بسیار مشکل طلاق باعث تثبیت سلطه مردانه و ترویج اعمال خشونت‌های خانگی شده است. طلاق در جامعه یهودی ایران امری بسیار ناپسند است و براثر این ذهنیت امکان ازدواج مجدد طرفین جداشده در مردان بسیار پایین و در رنان تقریباً محال است. زنانی که بهر علت با شرایط بسیار دشوار امکان جدایی از همسر خود را پیدا می‌کنند، می‌دانند در هر سن و سالی که باشند امید چندانی به تشکیل مجدد زندگی خانوادگی وجود ندارد. مگر جدایی از پدر و مادر و ترک زادگاه خود و قبول روند پیچیده مهاجرت و یا ازدواج با مرد غیر یهودی که معمولاً با عدم موفقیت همراه است. مطابق اعلام دفترخانه ثبت ازدواج و طلاق کلیمیان در تهران حتی یک نفر از زنانی که در سال‌های اخیر از شوهران خود جداشده‌اند باوجوداینکه فرزندی نداشته‌اند، در ایران ازدواج‌نکرده‌اند. کشور ایران در حال گذار از نظام فکری سنتی به دوران آشنایی و قبول شرایط و مقتضیات عصر مدرنیته است.

فرهنگ مدرنیته و باورهای مذهبی و سنتی در میان یهودیان

تحول فکری به معنی فاصله گرفتن از تفکر سنتی و نزدیک شدن تدریجی به سمت باورهایی است که نگاه مدرنیسم و آینده دارد. اگرچه این راه از مسیری پرپیچ‌وخم و طولانی می‌گذرد و روشنفکران ایرانی سعی در حفظ فرهنگ بومی خوددارند، روند این تحولات اجتناب‌ناپذیر است. جامعه یهودی ایرانی به‌عنوان نمونه جوامع کوچک کشورهای شرقی اگرچه به شکل دیرهنگام و محدود از این تحولات مصون نمانده است. طرح این مسائل به معنی نگاه مطلقاً بدبینانه به روابط اجتماعی نیست ولی تأثیر شدیدی که این روابط به‌خصوص در حوزه جوانان از جو سنتی می‌پذیرد برداشتن هر قدمی ر برای امروزی کردن آن‌ها بسیار مشکل کرده است. درواقع فعالیت‌های ما در نهادهای رنان یهودی ایران نه در جهت تحول و دگرگونی اساسی در کیفیت این روابط بلکه به‌منظور تعدیل آن‌ها در همان چارچوب سنتی است.

آخرین اقدامی که به‌طور ریشه‌ی وضعیت رنان را موردتوجه قرار داده، اصلاح قانون ارث بود که به‌طور هماهنگ و هم‌زمان در جوامع یهودی همه کشورها جهان صورت گرفت. طبق قانون ارث قبلی دخترانی که ازدواج می‌کنند سهم خود را از ماترک اولیا خود به‌صورت جهیزیه دریافت داشته بوده‌اند و دختر حقی بر مابقی ارث نداشت، در قانون جدید هر دختر برابر نصف هر پسر از ماترک اولیا خود سهم‌الارث می‌برد و درصورتی‌که ازدواج‌کرده باشد مبلغ جهیزیه از سهم دختر کسر می‌شود و بقیه پرداخت می‌گردد.۱۲

تعداد دختران یهودی که در مقاطع دانشگاهی تحصیل می‌کنند قابل‌توجه است. ۱۳ ولی اشتغال زن به‌خصوص بعد از ازدواج در هر رده تحصیلات با توجه به نگرش سنتی در جامعه یهودی ایران، امری است که ندرتاً دیده می‌شود.

ایجاد دگرگونی در این مجموعه کاری طولانی‌مدت است که نیاز به تغییر برگ خریده‌ی اجتماعی متعدد دارد. ازجمله مهم‌ترین کارهایی که بدین‌صورت بگیرد، ایجاد باورها و اعتقاد به لزوم تحول در جوامع سنتی است. ابتدا بید مدیران جامعه، نهادهای وابسته و به‌خصوص نسل جوان یهودی ایران به این نقطه‌نظر برسند که روابط اجتماعی که به شکل دست‌نخورده از چندین نسل قبل به آن‌ها رسیده است، در دنیای امروزی تغییر کند و مطابق با مقتضیات عصر ارتباطات روابط اجتماعی هم‌اکنون تطبیق وضعیت موجود خود را با شرایط جدید داشته باشند.

در مرحله بعد نسل جوان بید باور داشته باشد که قدرت تأثیرگذاری روی این روابط را دارد. امروزه باوجوداینکه تشکیلات متعدد جوانان یهودی در ایران فعال هستند و پیشینه نسبتاً طولانی دارند به‌عنوان‌مثال سازمان دانشجویان یهود ایران بیش از چهل سال پیش تأسیس‌شده است و تا امروز هم یکی از سازمان‌های فعال دانشجویی است، کار بنیادین در امور اجتماعی از حوزه فعالیت این سازمان‌ها کنار گذاشته‌شده و یا به خاطر تداخل پیدا نکردن با سنت‌ها دور زده می‌شود و ترتیب دادن برنامه‌های تفریحی و حداکثر، برگزاری سخنرانی‌های مختلف اولویت اول را اشغال کرده است.

مشکل دیگر جامعه سنتی از نوع جامعه یهودی ایران، محدودیت‌های ارتباط این جامعه با سیر یهودیان جهان و دور ماندن از تحولات به وقوع پیوسته به‌خصوص در جوامع یهودیان غربی است.

اگرچه جامعه یهودی ایران در طول حیات ۲۵۰۰ ساله خود همواره در مقابل تغییرات بنیادی به‌سختی مقاومت کرده است، ولی وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و ۸ سال جنگ تحمیلی این ارتباطات را به حد صفر رسانده بود تا این‌که با شروع فعالیت‌های بین‌المللی سازمان‌های غیردولتی ایرانی و حضور در کنفرانس هزاره سوم سازمان ملل باز دیگر این ارتباطات آغاز شد.

وجود رابطه با جوامع یهودیانی که نگرش‌های امروزی را به‌تدریج جایگزین رویکردهای سنتی می‌کنند برای گذار از شرایط کنونی و شروع یک تحول به یک نیاز فوری مبدل شده است.

تبادل آراء، عقیده، تجربیات و آشنایی نزدیک با آنچه در جهان امروز یهودیت می‌گذرد یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های هیئت‌های نمایندگی ایران برای شرکت در کنفرانس‌های جهانی است که با شرکت نمایندگان یهودی سیر کشورها در سطح بین‌المللی تشکیل می‌شود. ادامه ارتباط ایرانیان کلیمی با سیر هم‌وطنان خود و همچنین با یهودیان جهان موجب شناسایی بیشتر فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی به هم‌وطنان و سیر مردم جهان خواهد شد.

تحلیل مختصری بود از جامعه یهودیان ایرانی و وضعیت حقوق رنان در آن. برای مطالعه بیشتر نظر علاقه‌مندان را به مطالعه شماره‌های مختلف نشریه افق بینا (ارگان انجمن کلیمیان تهران) جلب می‌کنم.

منابع و مآخذ:

۱- یهودیان اصفهان، تحقیق و تنظیم: اکبر شیرانی، افق بینا (ارگان انجمن کلیمیان تهران)، شماره ۲۰ ، سال پنجم، فروردین ۱۳۸۲.

۲- کتاب پادشاهان از مجموعه کتب مقدس یهودیان (تَنَخْ).

۳- کسلر، آرتور، قبیله سیزدهم، انتشارات آلفا، ۱۳۶۱، ترجمه: جمشید ستاری، صفحه ۱۸۲.

۴- این آمار تقریبی با توجه به تعداد دانش آموزان، دانشجویان، ازدواج و فوت‌شدگان از منابع انجمن کلیمیان تهران استخراج‌شده است.

۵- کنفرانس جهانی ناحوم گلدمن، سوئد، آگوست ۲۰۰۳.

National jewish population survey

۱- http://www.jewishvertuallibrary. org/jsource/us-ISRAEL/ ujcpop.html

۲- http://judaism.about.com. Lilbrary/2-americanyewry/bi-njps 2000 .htm

۳- http://www.ujc.org/content-display.html? Article 83910

۶- افق بینا، سال هفتم، شماره ۲۶، مرداد ماه ۸۴، بخشی از گزارش فعالیت های انجام شده هیئت مدیره انجمن کلیمیان تهران برای طرح در مجمع عمومی انجمن.

۷- اصل سیزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی یران.

۸- سید محمد خاتمی، رئیس جمهور در جمع کلیمیان تهران، افق بینا، سال پنجم، شماره ۲۶.

۹- دفترخانه اسناد رسمی شماره ۴۴۶ ویژه ثبت ازدواج هی اقلیت کلیمی در تهران.

۱۰- www.SCI.org.IR

۱۱- http.www.answers.com/topic/jewish-american

۱۲- مصوبه سال ۱۹۷۸ مجمع فقهی یهود (ریشون لتصیون)

۱۳- به‌عنوان‌مثال بنابر اعلام مرکز آزمون دانشگاه آزاد اسلامی از مجموع ۲۳۶ نفر پذیرفته شدگان کلیمی این دانشگاه در سال ۱۳۸۳، ۱۰۲ نفر دختر بوده‌اند.