انتقال بیماری ایدز از طریق زالوی آلوده و ضعف نظارت بر طب سنتی

آفتاب‌‌نیوز :

هیرش سعیدیان: بیمارستان کودکان سیدنی و بیمارستان رویال هال در بریتانیا از جمله مراکز پزشکی هستند که در سایت خود در مورد فوائد استفاده از روش زالودرمانی توضیحاتی ارائه داده‌اند، با این همه هر دو این مراکز بر این مسئله که این روش باید تحت نظر پزشک متخصص و در مراکز بیمارستانی مورد استفاده قرار گیرد تاکید کرده‌اند. مقالات علمی مشابه نیز بر محدود بودن موارد استفاده مانند کمک به تسریع ترمیم محل جراحی و پیوند، انگشت گذاشته‌اند، با این همه در تبلیغات مراکز طب سنتی در ایران، تقریباً هیچ بیماری یا مشکل جسمی و حتی روحی نیست که از طریق زالودرمانی قابل درمان نباشد.

با توجه به گزایش کلی حاکمیت به طب سنتی، وزارت بهداشت تسهیلات گسترده‌ای به این منظور ایجاد کرده است. در این وزارتخانه همچنین یک اداره کل تحت عنوان طب ایرانی و مکمل (عنوان رسمی طب سنتی) ایجاد شد. مدیر این مرکز پیش از این از ابلاغ استاندارد‌ها و حتی تعرفه پزشکی خدمات فصد، حجامت و زالودرمانی خبر داد.

علی‌رغم در دست نبودن یک آمار رسمی دقیق، تخمین زده می‌شود که هزاران مرکز ارائه خدمات طب سنتی مجوزدار و بدون مجوز در حال حاضر در ایران فعال باشند. خدمات زالودرمانی حتی در منازل شخصی و عطاری‌ها نیز انجام می‌گیرد. بسیاری از مراکز ارائه خدمات طب سنتی توسط روحانیون یا افراد مذهبی اداره می‌شوند که به انحاء مختلف از پزشکی مدرن انتقاد و آن را ناکارآمد یا  خطرناک می‌دانند. بهرام عین الهی وزیر فعلی بهداشت خود برای اولین بار کمیته طب سنتی را در وزارت بهداشت ایجاد کرد، حمایت بی‌دریغ او از طب سنتی برخی پزشکان را نگران کرده است که این حمایت‌های بی‌دریغ به سهل‌انگاری در نظارت منتهی شود. فزونی زمزمه‌های تحت پوشش بیمه قرار گرفتن زالودرمانی بر دامنه این نگرانی‌ها افزوده است، این در حالی است که برخی دارو‌های ضروری تحت پوشش بیمه قرار ندارند.

در گفتگو با معصومه ملک، استاد کرسی علوم جانوری در دانشگاه تهران و مجری سابق طرح فناورانه پرورش زالو در این نهاد از او در مورد ریسک‌های زالودرمانی در ایران سوال کردیم. وی که مدیریت یک شرکت دانش‌بنیان در همین حوزه را نیز بر عهده دارد گفت: متاسفانه  برخی ارائه‌دهندگان خدمات زالودرمانی یا پرورش‌دهندگان ادعا می‌کنند که این زالو‌ها اصلاً از خون تغذیه نمی‌شوند، یا مثلاً از جلبک تغذیه می‌کنند، در حالی که زالو تنها می‌تواند از خون تغذیه نمایید. یک زالو در سایز‌های مختلفی عرضه می‌شود، این زالو‌ها تا رسیدن به اندازه مناسب برای درمان بعضاً باید حتماً ۲ یا ۳ بار با خون تغذیه شوند، برای تغذیه باید خون سالم حیوانی طبق دستورالعمل دامپزشکی تهیه شود، البته این نگرانی وجود دارد که مراکز غیرمجاز یا حتی دیگر مراکز به این دستورالعمل‌ها توجه نکنند. بیشتر این افراد هر نوع خونی که به اصطلاح گیرشان بیاید برای تغذیه زالو استفاده می‌کنند.

وی افزود: خیلی از این زالو‌ها از طبیعت جمع‌آوری می‌شوند، به این صورت که شخص شکارچی با استفاده از یک جوراب زنانه خود را طعمه می‌کند، در نتیجه اول زالو خون این فرد را خورده است، چون هضم خون در بدن زالو کند است، آلودگی در بدن زالو می‌ماند و هر بیماری احتمالی درون خون به بیماری که زالو برای او استفاده می‌گردد، منتقل می‌شود. ما یک زالو را آزمایش کردیم و تست ایدز (HIV) آن مثبت بود. بازرسی مراکز زالودرمانی و آزمایش زالو‌ها از نظر سلامت به آموزش و تجهیز بازرسان نیاز دارد، متاسفانه این گونه بازرسی‌های علمی از سمت وزارت بهداشت انجام نمی‌شود و نظارت کافی در این حوزه وجود ندارد. ارگان‌های نظارتی بسیار ضعیف عمل می‌کنند. تغذیه سلامت زالو قبل از استفاده نیازمند هزینه است و ممکن است مراکز فروش زالو چنین هزینه‌ای را متقبل نشوند. البته در اطلاع‌رسانی این موارد باید به گونه‌ای عمل شود که مردم نسبت به این روش درمانی بد بین نشوند، با این همه تشخیص اینکه یک زالو سالم است یا نه یک کار علمی دقیق نیازمند تخصص است و این مراکز به راحتی می‌توانند بازرس غیرمتخصص کلاه بگذرا فریب دهند. ما تلاش کردیم دستورالعمل‌ها و آموزش‌های به این منظور تدوین و ارائه کنیم، ولی متاسفانه توجهی به این مسئله نشد.

گفتنی است در پایگاه داده ncbi (کتابخانه ملی علوم آمریکا) مقالاتی منتشر شده استکه احتمال انتقال بیماری‌های عفونی خطرناک مانند ایدز از طریق زالوی غیر استریل را تایید می‌کند.