گذری به نمایشگاه «طوفان‌البکاء»

ایسنا/اصفهان عزاداری حضرت اباعبدالله(ع) همواره در طول تاریخ تشیع در ایران، با انواع هنرها ازجمله هنر نگارگری به تصویرکشیده شده است. نمایشگاه «طوفان‌البکاء» نیز در پیوند با میراث سنتیِ تصویرگری از واقعه عاشورا به ابداعاتی دست زده که تأثیرگذاری آن را دوچندان کرده است.

ضریح امام حسین (ع) برخلاف دیگر ضریح‌ها ۶ گوشه است و گفته‌اند که علت شش‌گوشه بودنش این است که پایین پای امام (ع) محل دفن پسر ارشد امام حسین(ع)، حضرت علی‌اکبر (ع) است. وقتی من به زیارت حضرت اباعبدالله به کربلا مشرف شدم، این گوشه‌ یا کنج را دنج‌ترین جای جهان یافتم، جایی که مغناطیس حسینی جریان داشت و زمان در آن‌جا متوقف می‌شد. من که همواره دورتر از ضریح ایستاده و زیارت می‌خواندم در طول سفرِ چند روزه‌ام به کربلا چندین بار به این کنج ضریح پناه جستم.

نمایشگاه «طوفان‌البکاء» نیز غرفه‌ای داشت که مانند همان ضلع پرجاذبۀ ضریح، من را به خلسه کشاند و مکث طولانی مدتم با نشستن بر زمین و خیره شدن به این غرفه همراه شد. من به‌قدری مجذوب تماشای این غرفه شدم که دو دفعۀ دیگر برای تماشای آن به سالن اولیاءاللهِ نمایشگاه بازگشتم.

می‌گویند «شَرَف المکانِ بِالمکینِ» و این یعنی ارزش مکان‌ها به کسانی است که در آن مکان سکونت دارند ولی من می‌گویم نگاه اولیاء خدا به دستان پر ظرافت هنرمند، تأثیرگذاری مکان را پررنگ می‌کند. هنرمندی، غرفه‌ای را به‌عنوان نماد علی‌اکبر (ع) طراحی کرده و هنرمندی قرن‌ها پیش، ضریحی با یک تورفتگی ضلع‌دار ساخته، و هر دو جاذبۀ پسر بزرگ امام حسین(ع) را تداعی کرده‌اند.

این نمایشگاه ۴ سالن داشت و با صفحات و نگارگری‌هایی از سرفصل‌های کتاب «طوفان‌البکاء» شروع می‌شد. در سالن دوم، هنر گلدوزی به شکل تأثیرگذاری به تابلوها ابعاد داده بود و سالن سوم، با شاه‌پر بر تابلوهایی از فرشتگانِ ایستاده در مسیری مشابه مسیر استقبال فضاسازی شده بود که بیننده را به سمت اتاق اشک بر جای خالی حضرت اباعبدالله می‌کشاند. سالن چهارم نیز تصویرسازی‌های متعدد خانم هاجر سلیمی نمین از واقعه عاشورا را به نمایش گذاشته بود.

مجتبی مجلسی، مدیر هنرهای تجسمی حوزه هنری اصفهان درباره نمایشگاه «طوفان‌البکاء» به ایسنا گفت: کتاب «طوفان‌البکاء» یکی از کتاب‌های مطرح و مشهور در عرصه ادبیات دینی در دوره قاجار است و نمایشگاه «طوفان‌البکاء» نیز بر پایه همین کتاب برگزارشده است.

او با اشاره به اینکه کتاب «طوفان‌البکاء» کتابی مستند نیست، بلکه قصه است، افزود: در تعزیه و روضه‌ها و عزاداری‌ها به این کتاب بسیار رجوع می‌شده است.

مدیر هنرهای تجسمی حوزه هنری اصفهان، ویژگی حائز اهمیت کتاب «طوفان‌البکاء» را تصویری بودن آن دانست و افزود: همواره تصویرگری در ادبیات دینی، با محدودیت‌های خاصی همراه بوده اما این کتاب حاوی تصاویری است که بیانگر ساختارشکن بودن آن است. هنرمندان می‌توانند از این کتاب الهام گرفته و مشق بصری کنند.

مجلسی با بیان اینکه کتاب «طوفان‌البکاء» به علت پرطرفدار بودن، نزدیک به ۴۰ بار چاپ سنگی شده است، خاطرنشان کرد: این کتاب در واقع ۴۰ نوبت تصویرگری شده و همین تصویرگری‌های متعدد و مقایسه آن‌ها برای محققان و هنرمندان بسیار مهم است.

او با تأکید بر اینکه در پرده‌خوانی‌، نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای به کار می‌رفته و تصویرهای کتاب «طوفان‌البکاء» با نقاشی‌های پرده‌خوانی تفاوت دارد، بیان کرد: این تصاویر برای هنرمندان تجسمی، منبع یادگیری تکنیک‌های متأثر از نگارگری است. در این طرح‌ها بُعد، پرسپکتیو و سایه وجود ندارد. تکنیک این تصویرگری‌ها با تکنیک نگارگری رابطه تنگاتنگی دارد و با هنر ایرانی اسلامی دارای ارتباط است.

مدیر هنرهای تجسمی حوزه هنری اصفهان، در مورد فضاسازی این نمایشگاه تصریح کرد: ما تصاویر کتاب «طوفان‌البکاء» را در قالب تعدادی تابلوی خشک و دوبعدی ارائه نداده‌ایم، بلکه همه تصاویر همراه با نوآوری و ابداعات جدید، فضاسازی و هنر چیدمان ارائه شده و همین فضاسازی‌ها بر مخاطبین نیز، تأثیرگذار بوده‌اند.

مجلسی با بیان اینکه نمایشگاه «طوفان‌البکاء» در ۴ سالن ارائه شده است، اظهار کرد: در سالن اول، توضیحاتی درباره کتاب «طوفان‌البکاء»، همراه با برخی صفحات کتاب، در معرض دید قرار گرفته است. سالن دوم که طبق تقسیم‌بندی‌های خودِ کتاب است سالن «اولیاءالله» نام دارد و در ۳ بخش ارائه شده که در بخش اول به حضرت قمر بنی‌هاشم(ع)، در بخش دوم به امام حسین(ع) و در بخش سوم به حضرت علی‌اکبر(ع) پرداخته‌ایم‌.

مدیر هنرهای تجسمی حوزه هنری اصفهان تصویرگری‌های کتاب «طوفان‌البکاء» را انتزاعی و تا حدود زیادی غیر رئال دانست و در خصوص سالن سوم نمایشگاه گفت: سالن سوم، سالن «فرشتگان» نام‌ دارد. در کتاب «طوفان‌البکاء» از فیگور فرشته مکرر استفاده شده که توجه هنرمندان تجسمی را نیز به خود جلب کرده است. این فیگورهای مختلف که جنسیت خاصی ندارند و کاملاً انتزاعی هستند با چینش‌های مختلف در این بخش ارائه شده‌اند. در قسمت دوم سالن فرشتگان نیز اتاق اشک بر اباعبدالله قرار دارد و در طول نمایشگاه نیز از «اشک» در تصویرگری از اباعبدالله استفاده شده است.

مجلسی ادامه داد: سالن آخر نیز متعلق به تصویرگری‌های خانم هاجر سلیمی نمین است که با الهام‌گیری از کتاب «طوفان‌البکاء» و با همان تکنیک، انجام شده است.

او در خصوص ابعاد و بوم آثار ارائه شده در نمایشگاه، بیان کرد: آثار و تصاویر کتاب «طوفان‌البکاء» را در اندازه‌هایی بزرگ‌تر از حد معمول نمایشگاه‌ها ارائه دادیم تا فضاسازی با گلدوزی و کاموا امکان‌پذیر باشد. همچین اغلب تصویرگری‌ها بر پارچه مخمل و روی بوم چاپ و با نخ و کاموا فضاسازی شده و در ابعادی چندین برابر بزرگ‌تر از ابعاد کتاب نیز ارائه شده است.

مدیر هنرهای تجسمی حوزه هنری خاطرنشان کرد: نمایشگاه «طوفان‌البکاء» حاصل تلاش گروهی حدود ۳۰ نفر از طراحان گرافیست «مجمع طراحان گرافیک انقلاب اسلامی (آیه)» است که در طول ۱۰ شبانه‌روز تلاش گروهی به سرانجام رسید.

به گزارش ایسنا، علاقه‌مندان به بازدید از نمایشگاه «طوفان‌البکاء» می‌توانند تا ۱۵ شهریورماه، از ساعت ۱۶ تا ۲۰ بعدازظهر به حوزه هنری انقلاب اسلامی، واقع در اصفهان، خیابان استانداری، گذر سعدی، مراجعه کنند.

انتهای پیام