قالب نثر ادبی برای موضوعات دینی مناسب است

ضرورت شناختن و شناساندن ژانرها و قطعه‌های ادبی

 در این نشست حجت‌الاسلام محمدرضا زائری با اشاره به نحوه نوشتن کتاب‌های «خیمه‌گاه» و «ضامن آهو» گفت: نوشته‌هایی که در قالب نثر ادبی و به مناسبت‌های مذهبی به صورت حرفه‌ای در رسانه‌ها به شکل منظم منتشر می‌شد در قالب کتاب منتشر شد. این نوشته‌ها بیشتر جنس مجالس و محافل مذهبی داشتند. اولین مجموعه این نوشته برای حضرت صاحب‌الزمان(عج) با عنوان سلام نامه چاپ شد و سپس کتاب‌های «خیمه‌گاه»، «ذوالفقار»، «ضامن آهو»، «بیت‌الاحزان» و... منتشر شد. در نهایت در قالب «ده سلام» به این کتاب‌ها سروسامان دادیم. کتاب‌های «خیمه‌گاه» و «ضامن آهو» در ایام محرم و صفر به چاپ رسید.
زائری ادامه داد: نوشتن این آثار از دهه ۶۰ و در محافل بزرگداشت شهدا و سایر مجالس مذهبی در مساجد و حسینیه‌ها آغاز شد. ‌برای نوشتن از طیف آثاری از جنس نوشته‌های علی موسوی گرمارودی، سید‌مهدی شجاعی، جواد محدثی و پرویز خرسند متاثر بودم. این نوشته‌ها به مرور شکل و سروسامان گرفت.  
وی با تاکید بر این‌که قالب نثر ادبی به دلیل ویژگی‌ها، ظرفیت بکر و کمتر شناخته شده‌اش برای موضوعات دینی و اعتقادی بسیار مناسب است، گفت: این نثر در مجالس و محافل قابل اجرا و برای انتقال معارف قابل استفاده است. از جهت دیگر این نثر، یک چیزی بین روایت داستانی و شعر سپید تلقی می‌شود و می‌تواند با مخاطب ارتباط زیادی برقرار کند. ممکن است یک نوحه با زبان خاص خود، ساده، شکسته و نزدیک به زبان مردم در محرم اجرا شود و یک کارکرد داشته باشد و قطعه ادبی هم با دایره واژگان گسترده‌تر و نثر سنگین‌تر هم جایگاه و کارکرد خود را پیدا کند. متاسفانه دایره واژگان مخاطبان روز به روز کاهش پیدا می‌کند. کسانی که درباره زبان کار پژوهشی می‌کنند معتقدند دایره واژگان مخاطبان به دلایل مختلف از جمله فضای مجازی یا کاهش مطالعه کاهش پیدا کرده است. ‌در قطعه ادبی ضرورت آن است که در متن از واژگان سنگین، پیراسته و گاهی ناآشنا با ذهن و گوش مخاطب استفاده شود. نوحه‌ای که در محافل مذهبی خوانده می‌شود نیز جایگاه خود را دارد. در اواخر دهه ۶۰ و هفتاد که به طور جدی به کار معلمی می‌پرداختم یکی از قالب‌هایی که بیشتر از سایر قالب‌ها به شاگردان خود توصیه می‌کردم قطعه ادبی بود.

قطعه‌های ادبی یکی از موفق‌ترین ژانرهای ادبی هستند

محمدرضا سنگری نیز در این نشست بیان کرد: ما در برخورد با حجت‌الاسلام محمدرضا زائری با یک چهره همه‌سو نگر و جامع‌الاطراف در حوزه معارف دینی به اعتبار لباس و پیشینه ارزشمند و درخشان آن مواجهه هستیم. او عرصه را می‌شناسد و بایسته‌های نسلی را که با آن ارتباط دارد، می‌داند. کسانی که با این نسل ارتباط نزدیک داشته باشند نادر هستند. زبان او زبان بیگانه با مخاطبان نیست و در حوزه‌های گوناگونی که قدم و قلم زدند موفق بودند. همه این حوزه‌ها مانند رودهای کوچکی هستند که یکدیگر را پیدا کردند و به رود بسیار بزرگی تبدیل شدند. این هم‌یابی و پیوند، اثری قابل اعتنا و قابل توجه خلق می‌کند.
وی بیان کرد: نیاز جامعه و مجالس از دیگر موضوعات مهم در این حوزه است. اما متاسفانه ما با فقر مطالعاتی در بین تعدادی از شاعران رو‌به‌رو هستیم. نظامی عروضی معتقد بود کسی حق ندارد ۱۲ هزار بیت شعر به حافظه نسپرده باشد و بعد شعر بگوید. 
سنگری افزود: ارزش کار آقای زائری در اینجا روشن می‌شود که با مطالعه وارد این حوزه شده است. او به هویت مستقلی در حوزه نثر ادبی نزدیک شده و به این سمت حرکت می‌کند. به آقای زائری پیشنهاد می‌کنم کارها و آثار بعدی را با ذکر تاریخ منتشر کند. با وجود تاریخ، آثار چینش زمانی پیدا می‌کند و مخاطب متوجه می‌شود نویسنده از کجا شروع کرده و به کجا رسیده است. 
نثر و قطعه ادبی این حسن را دارد که با جذابیت مخاطب را تا انتها نگه می‌دارد. کسی که متن و ساختار روایی خلق می‌کند باید از شروع تا پایان نوعی پیوستگی داشته باشد و گسست بین متن و روایت وجود نداشته باشد. در نثر ادبی، ضرباهنگ آغاز، موضوع بسیار مهمی است. سینما و سایر رسانه‌های بصری اگر در ‌شش ثانیه اول نتوانند مخاطب را جذب کنند مخاطب خود را از دست می‌دهند. این بیت از محتشم کاشانی «باز اين چه شورش است که در خلق عالم است / باز اين چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است» به این دلیل ماندگار شد که خواننده را با یک پرسش مواجه می‌کند و خواننده به دنبال پاسخ به آن پرسش است. غزل‎هایی از حافظ در ذهن ماندگارتر هستند که ضرباهنگ قوی‌تری دارند.  وی در پایان با بیان این‌که پایان‌بندی اثر موضوع مهمی است، گفت: نثر موفق ادبی باید خواننده را به پایان باز برساند و مجال اندیشیدن و تکمیل کردن به مخاطب بدهد.

منبع خبر: جام جم

اخبار مرتبط: قالب نثر ادبی برای موضوعات دینی مناسب است