یک نماینده مجلس: دریای خزر در برخی مناطق حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ متر عقب‌نشینی داشته است

یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی از استان مازندران می‌گوید حوضه آب‌ریز خزر از سمت ایران تقریبا خشک شده است.

کمال علیپور خنکداری، عضو هیئت نمایندگان استان مازندران در مجلس، به خبرگزاری ایلنا گفت که دریا در برخی مناطق شمالی، حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ متر عقب‌نشینی داشته است.

او این موضوع را یک «فاجعه دریایی و محیط زیستی» نامید.

دریای خزر در یک دهه اخیر، ۱۸۰ سانتی‌متر کاهش تراز آبی داشته که گفته می‌شود ۶۰ سانتی‌متر آن در دو سال اخیر رخ داده است.

مقامات جمهوری اسلامی، عامل اصلی عقب‌نشینی دریای خزر را بستن ورودی آب رودخانه ولگا روسیه به دریای خزر می‌دانند. ولگا حدود ۸۶ درصد حق‌آبه خزر را تأمین می‌کند.

با این حال، عوامل دیگر؛ از تغییرات آب و هوایی گرفته تا عدم مدیریت درست و پایش مستمر وضعیت دریای خزر نیز در این موضوع دخیل بوده‌اند.

پژوهشی بین‌المللی که نتایج آن در ماه مه سال جاری میلادی در مجله «ساینس» منتشر شد، نشان داده است که بیش از نیمی از دریاچه‌ها و مخازن بزرگ جهان از اوایل دهه ۱۹۹۰، عمدتاً به دلیل تغییرات آب و هوایی، تشدید نگرانی‌ها در مورد آب برای کشاورزی، انرژی آبی و مصرف انسان، کوچک شده‌اند.

در سال‌های اخیر، نگرانی‌های زیادی مبنی بر کاهش قابل توجه سطح آب خزر و تغییر خط ساحلی ایران مطرح شده است.

پژوهش انجام شده توسط دانشمندان هلندی و آلمانی که در مجله «نیچر» منتشر شده، پیش‌بینی کرده است که تا پایان قرن بیست و‌ یکم میلادی، ممکن است سطح آب دریای خزر بین ۹ تا ۱۸ متر کاهش پیدا کند.

دریای خزر از نظر مساحت، بزرگترین توده آبی محصور روی زمین است. مساحت این دریا ۶۰۰ هزار و ۳۸۴ کیلومتر مربع و خط ساحلی آن ۷ هزار کیلومتر است.

خزر میزبان ۴۰۰ گونه آب‌زی است و از لحاظ داشتن ذخایر نفت و گاز در زیر بستر خود، پس از خلیج فارس و سیبری، مقام سوم را دارد.

مناطق کم‌عمق‌تر شمال و شرق خزر، منبع اصلی غذا برای ماهی‌ها و پرندگان است که بر اساس پیش‌بینی‌ها، به زمین‌های خشک تبدیل خواهند شد و به نابودی گونه‌های ماهی، فوک خزری و گونه‌های نرم تنان و سخت پوستان منحصر به فرد آنجا خواهد انجامید که طی قرن گذشته از آلودگی و شکار غیرمجاز نیز آسیب دیده‌اند.

رضا شهبازی، مدیرکل دفتر مخاطرات، زیست‌محیطی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی، گفته است که پس‌روی آب دریای خزر، مهمترین تاثیر را بر تالاب میانکاله خواهد گذاشت و خطر عینی آن‌ را در خلیج گرگان می‌توان دید که ممکن است به سرنوشتی مشابه تالاب‌های خوزستان و سیستان و بلوچستان دچار شود.

او همچنین با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه می‌گوید از هم‌اکنون هشدارهای لازم را می‌دهیم که ۲۰ سال بعد، کسی از خشک شدن دریای خزر شگفت زده نشود.

یک کارشناس منابع آب و محیط زیست به روزنامه شرق گفته است که با ازدست‌رفتن خزر، هیرکانی، «مهم‌ترین و دیرینه‌ترین رویشگاه جنگلی جهان» کاملا از بین خواهد رفت و فجایعی خلق می‌شود که «نابودی ارومیه و آرال پیش آن جزئی است.»

دریاچه ارومیه نیز که سال‌ها پیش، خشک شدن آن تنها یک فرضیه بود، امروز نفس‌های آخر خود را می‌کشد. کارشناسان می‌گویند با خشک شدن کامل دریاچه ارومیه، بین ۶ تا ۱۵ میلیون تن تحت‌تاثیر این حادثه با موجی از بیماری‌های تنفسی، مهاجرت اجباری و دیگر معضلات محیط‌زیستی روبرو خواهند شد.

تاکنون ۵ سایت تالابی ایران نیز در آستانه انقراض قرار گرفته‌ است و برخی نیز مانند تالاب‌های هامون، گاو خونی و جازموریان به بدترین وضعیت خود در دهه‌های گذشته گرفتار شده‌اند.

کارشناسان نسبت به احتمال خشک‌شدن تالاب انزلی در پنج سال آینده نیز هشدار داده‌اند.