کیانوش گلزار راغب: حوزه هنری حقوق مادی مرا پرداخت نکرده است/ سریال «سوران» به کتاب «عصر‌های کریسکان» وفادار بود

کیانوش گلزار راغب در گفت‌وگو با میزان در مورد سریال «سوران» گفت: مجموعه تلویزیونی «سوران» اقتباسی آزاد از کتاب «عصر‌های کریسکان» است که من آن را تالیف کردم. داستان به طور کلی زندگی مردمان کردستان، حماسه‌های آنان در اواخر دهه ۵۰ و جنایات کومله در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب را روایت می‌کند که در سریال «سوران» به کارگردانی سروش محمدزاده و تهیه‌کنندگی مجتبی فرآورده در سازمان سینمایی سوره ساخته شد و از ۱۷ خردادماه روانه آنتن شبکه یک سیما رفت.

وی در مورد شیوه اقتباس سریال «سوران» از کتاب «عصر‌های کریسکان» بیان کرد: سریال «سوران» وفادارانه به کتاب «عصر‌های کریسکان» پرداخته است، این در حالیست که در این زمینه توافقی انجام نشده بود و من بر این باور بودم که فضای هنر با فضای ادبیات تفاوت‌هایی دارد. به همین دلیل امکان پیاده کردن فیلمنامه دقیقا بر اساس کتاب وجود ندارد، اما در سریال «سوران» اقتباس به خوبی و دقیق انجام شده بود و شخصیت‌ها و افراد نیز طبق کتاب «عصر‌های کریسکان» جایگذاری و فضاسازی شده بود.

گلزار راغب در مورد همکاری با سریال «سوران» تاکید کرد: در زمان تهیه سریال «سوران» دو جلسه در جمع گروه سازنده سریال برگزار شد که من در آن حضور داشتم و در آن به تبادل نظر و دیدگاه پرداختیم و نکاتی نیز یادآوری شد. در ادامه، کار را به خود هنرمندان سپردم، با این حال فضای سینمایی در سریال «سوران» تا حدود زیادی به حوزه نویسندگی نزدیک شده بود، از این رو جذاب و در عین حال ارزشمند محسوب می‌شد.

این نویسنده کتاب، نگاه خود درباره انعکاس ادبیات دفاع مقدس در تولید آثار هنری خصوصا فیلم و سریال‌ها را مهم و اثرگذار برجامعه جوان دانست و تصریح کرد: دفاع مقدس اقیانوسی ژرف از سوژه‌های ناب و حقیقی است و توان به تصویر کشیدن زیباترین و اثرگذارترین آثار هنری و ادبی وجود دارد. مقام معظم رهبری نیز بر این مهم تاکید ویژه‌ای داشتند، از این رو هر گونه اقتباس در جهت تولید فیلم و سریال با حمایت و اقبال نویسندگان عرصه دفاع مقدس روبه‌رو خواهد شد. نویسندگان عرصه ادبیات دفاع مقدس بدون چشمداشت کتاب‌ها و آثار خود را در اختیار هنر و سینما قرار می‌دهند تا حقیقت رخ‌داده در هشت سال دفاع مقدس برای دنیا خصوصا برای نسل آینده مطرح شود.
وی در مورد سریال «سوران» تاکید کرد: سریال «سوران» به نوعی مکمل کتاب «عصر‌های کریسکان» بود، زیرا این سریال توانست بخش‌هایی از ناگفته‌های کتاب را که در زمان نگارش شرایط انعکاس برخی از اطلاعات برایش فراهم نبود، به تصویر بکشد، البته سریال تنها یک سوم ابتدایی کتاب را به نمایش می‌گذارد. از این رو این سریال به نوعی تبلیغ برای مطالعه ادامه کتاب «عصر‌های کریسکان» نیز محسوب می‌شود.

ناگفته‌های کتاب «عصر‌های کریسکان» از زبان سریال «سوران»
گلزار راغب در مورد بخش‌های ناگفته کتاب «عصر‌های کریسکان» اظهار کرد: شیوه اختلاف‌افکنی دشمنان خصوصا نیرو‌های کومله بین شیعه و سنی از جمله نکاتی بود که در آن زمان امکان مطرح شدن را نداشت، اما سریال «سوران» آن را با زبان تصویر بیان کرد.

وی به بخش‌هایی از کتاب «عصر‌های کریسکان» پرداخت و بیان کرد: کتاب «عصر‌های کریسکان» قصه عشق، مبارزه و میهن‌دوستی مردم کردستان را روایت می‌کند و واکنش گروهک‌های مختلف را که سال‌هاست درصدد خودمختاری کردستان هستند، در پی داشت. مجموعه تلویزیونی «سوران» در کنار پرداختن به برهه‌های مهمی از تاریخ معاصر ایران، جنبه‌های ارزشمند دیگری از جمله روایت رشادت‌های اقوام ایرانی در دوران دفاع مقدس و اقتباس از داستان‌های حماسی قهرمانان کشور را نیز به تصویر می‌کشد؛ موضوعی که اهمیت پرداختن به ادبیات دفاع مقدس و انقلاب اسلامی را بیش از پیش نشان می‌دهد. همچنین لزوم به تصویر کشیدن رشادت‌ها و دلاوری‌های قهرمانان کمتر شناخته شده کشور از دیگر مسائلی است که در میان آثار نمایشی سینما و تلویزیون چندان مورد توجه واقع نشده است و ظرفیت بالایی برای ساخت آثار تصویری دارد.

این نویسنده در مورد فروش کتاب «عصر‌های کریسکان» خاطرنشان کرد: کتاب «عصر‌های کریسکان» بر اساس آخرین اطلاعات از «سوره مهر» جزو پرفروش‌ترین کتاب‌ها در ماه اخیر شده است؛ این امر تاثیر ارتباط خوب سینما و ادبیات دفاع مقدس را به خوبی منعکس می‌کند. از سوی دیگر به گفته کارشناس سینما کتاب «عصر‌های کریسکان» می‌تواند محتوای دو فیلم سینمایی دیگر را نیز تامین کند.

لزوم توجه به حقوق مادی در کنار حقوق معنوی
وی در مورد توجه به مباحث معنوی تاکید کرد: حق معنوی نویسنده درسریال «سوران» به خوبی دیده شده بود و در بخش تیتراژ و بخش‌های دیگر در مورد محل اقتباس و نام نویسنده اطلاعات خوبی را به مخاطبان ارائه کرده بودند و از این رو قابل توجه بود، اگرچه هنوز سخنی در مورد حقوق مادی اثر به میان نیامده است.

وی نتایج پرداخت به سوژه‌های خوب را مورد بررسی قرار داد و افزود: سوژه‌های خوب آثار ارزشمند را در بر دارد و ما این سوژه‌ها را به واسطه هشت سال دفاع مقدس داریم و این ارزنده است، اما حقوق مولف اثرباید مد نظر قرار گیرد. این در حالیست که در کشور‌هایی که حق اقتباس و قانون کپی رایت به اجرا گذاشته می‌شود، در ابتدای تولید هر اثری بخش زیادی از هزینه خود را برای حق اقتباس در نظر می‌گیرند، سپس به دنبال تولید فیلم و یا سریال می‌روند.

گلزار راغب در مورد توجه و اجرای حق کپی رایت گفت: لازم است که حقوق اولیه نویسندگانی که دو سال از عمر خود را صرف تحقیق و بررسی برای نگارش مستند یک کتاب می‌کنند و در این زمینه هزینه‌های متعدد فراوانی را متحمل می‌شوند، در نظر گرفته شود. قانون این حقوق را برای نویسنده محترم و قابل اجرا دانسته و برای آن حریمی قائل شده است، بنابراین دیگران برای بهره‌برداری از آن موظفند که حق کپی رایت را در مورد اثر رعایت کنند؛ اگرچه متاسفانه این حقوق در جامعه ما در مواردی با بی‌توجهی مواجه شده است.

وی ادامه داد: هرگونه سرقت ادبی و یا قاچاق و تولید و توزیع غیرمجاز کتاب همچنین بهره‌برداری از اثر بدون در نظر گرفتن حق کپی رایت یک امر نکوهیده و غیرقانونی محسوب می‌شود و شاخص‌های اصلی آن باید توسط بخش‌هایی همانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معین و با کمک اهرم‌های اجرایی قوه قضاییه حمایت و اجرایی شود تا نویسنده دغدغه حق کپی رایت را نداشته باشد.

این نویسنده تاکید کرد: دغدغه‌هایی همانند حق اقتباس و توجه به حقوق کپی رایت نکته‌ای مهم در عرصه فرهنگ محسوب می‌شود و مدت‌هاست که نویسندگان به عدم اجرای آن گله‌مند هستند. از سوی دیگر بالا بودن قیمت شکایت و روند دادرسی پرونده‌های حقوقی نویسنده سبب شده است که نویسنده ترجیح دهد از شکایت و پیگیری حقوق به حق خود صرف‌نظر کند.

راه‌اندازی کانون برای نویسندگان
وی فراهم کردن انگیزه برای تولید آثار ارزشمند را نکته‌ای مهم و فرهنگی دانست و تاکید کرد: دلگرمی برای نویسنده یعنی توجه به حقوق اولیه و قانونی آنها، در عین حال فراهم کردن فضای بدون دغدغه برای نگارش و تحقیق اثر که این مهم می‌تواند با کمک دستگاه‌های ذی‌ربط و همکاری قوه قضاییه به اجرا گذاشته شود. نکته‌ای دیگر ایجاد کانون اثرگذار بر روند فعالیت نویسندگان است. از آنجا که فیلمنامه‌نویسان کانونی دارند که به واسطه آن میزان قرارداد‌ها و شاخص‌های مهم تاثیرگذار بر روند کاری آنان را مشخص و اعلام می‌کند، ایجاد چنین کانونی برای نویسندگان نیز ضروری است، زیرا نیاز مبرم عرصه نویسندگی است و می‌تواند حقوق نویسنده را در جامعه فرهنگ‌سازی کند.

انتهای پیام/