واکنش‌های جهانی به مرگ احتمالی فرمانده مزدوران واگنر در سقوط هواپیما؛ زلنسکی: ما هیچ ارتباطی با این حادثه نداریم

یک روز پس از سقوط هواپیمایی که بر اساس برخی گزارش‌ها یوگنی پریگوژین، فرمانده و رئیس شبه‌نظامیان گروه واگنر نیز در بین سرنشینان آن بود، ارزیابی شده که او احتمالاً در این سانحه کشته شده است.

وزارت حوادث غیرمترقبه روسیه تأیید کرد که در سقوط جت شخصی متعلق به گروه «واگنر»، از نوع امبرائرلگاسی ۶۰۰ در غروب روز چهارشنبه اول شهریور در مسیر پرواز هواپیما از مسکو به سن‌پترزبورگ، همه ۱۰ سرنشین، شامل هفت مسافر و سه خدمه، کشته شده‌اند.

هواپیمای خصوصی در منطقه بلاگوسکی در استان تور در شمال مسکو سقوط کرد.

سازمان هواپیمایی روسیه فهرست اسامی سرنشینان هواپیما را منتشر کرد که نام یوگنی پریگوژین و معاون او در گروه واگنر، دیمیتری اوتکین، را نیز شامل می‌شود.

کانال تلگرامی «منطقه خاکستری» که مرتبط با گروه «واگنر» است، مرگ یوگنی پریگوژین را تأیید کرد. این کانال نوشت که «خائنان به روسیه» عامل این اقدام بودند.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و کرملین هنوز در این باره اظهار نظر نکرده‌‌اند و سکوت در مسکو در این باره شکسته نشده است. کمیته تحقیقات وابسته به سازمان هوانوردی روسیه اعلام کرده که مأمور بررسی این رویداد است.

رئیس‌جمهور اوکراین روز پنجشنبه گفت که این کشور «هیچ ارتباطی» به مرگ احتمالی یوگنی پریگوژین در سانحه هوایی روز چهارشنبه ندارد.

ولودیمیر زلنسکی در یک کنفرانس مطبوعاتی در پاسخ به سوالی در این زمینه گفت: «مسلم است که ما هیچ ارتباطی به این وضعیت نداریم».

او در اظهاراتی کنایه‌آمیز که به نظر می‌رسد به مقام‌های روسیه اشاره دارد، افزود: «فکر می‌کنم همه متوجه می‌شوند که این کار چه کسی بوده است».

یوگنی پریگوژین ۶۲ ساله که نیروهایش در نبردهای چند ماهه و پرتلفات در جبهه جنگ باخموت علیه نظامیان اوکراین مشارکت داشتند، از مدتی پیش از شورش روز سوم تیر، از وزیر دفاع، رئیس ستاد ارتش و شماری از مقامات بلندپایه نظامی مسکو شدیدا انتقاد کرده و آن‌ها را به اهمال در هدایت جنگ در اوکراین و سپس تلاش برای کشتن نیروهای گروه واگنر متهم کرد.

او روز سوم تیر با برگرداندن شبه‎‌نظامیانش از جبهه‌های اوکراین درصدد راه‌پیمایی اعتراضی از مرز اوکراین تا مسکو بود. ولادیمیر پوتین این اقدام و وقایع پس از آن را «خنجر زدن از پشت» نامید.

بیشتر در این باره:

سقوط «جت شخصی حامل پریگوژین» در شمال مسکو؛ «هر ۱۰ سرنشین کشته شدند»

اما آن شورش شامگاه همان روز با میانجی‌گری الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس و متحد ولادیمیر پوتین خاتمه یافت. با وجود زمان کوتاهی که شورش طول کشید، آن رویداد بزرگ‌ترین چالش در ۲۳ سال حکومت ولادیمیر پوتین تعبیر شد.

رئیس‌جمهور روسیه بعداً تأیید کرد که پنج روز پس از آن رویداد با یوگنی پریگوژین و شماری از فرماندهان واگنر دیدار و پیشنهاد کرد که به صورت متحد در کنار ارتش روسیه به فعالیت خود ادامه دهند اما به گفته ولادیمیر پوتین، پریگوژین پیشنهاد را «درجا رد کرد».

در میانه سکوت کرملین، گزارش‌ها در خصوص احتمال مرگ فرمانده واگنر واکنش‌هایی را از سوی متحدان اوکراین در پی آورده است.

الیویه وران، سخنگوی دولت فرانسه، روز دوم شهریور به یک شبکه تلویزیونی در پاریس گفت در مورد علت سقوط هواپیما «تردیدهای منطقی وجود دارد».

این سخنگو در همین حال گفت پریگوژین کسی بود که کارهای کثیف پوتین را انجام می‌داد... هرجا قدم می‌گذاشت، گورهای دسته‌جمعی بر جای می‌ماند. در بخش‌های زیادی از کره زمین، آفریقا، اوکراین و خود روسیه آشفتگی ایجاد کرد.

میخائیلو پودولیاک، مشاور رئیس‌جمهور اوکراین، در شبکه‌های اجتماعی نوشت سقوط هواپیما هشداری از طرف کرملین به کسانی است که عدم وفاداری خود را نشان دهند و پوتین خواسته به نخبگان روسیه در آستانه انتخابات سال ۲۰۲۴ هشدار دهد که عدم وفاداری مساوی با مرگ است.

نیک گیب، یک وزیر دولت بریتانیا گفت باید از نتیجه‌گیری شتاب‌زده خودداری کرد. آنالنا بائربوک، وزیر خارجه آلمان، نیز نسبت به گمانه‌زنی‌ زودهنگام هشدار داد ولی گفت این رویداد نشان می‌دهد سیستمی که بر خشونت بنا شده، تنها با تکیه بر خشونت عمل می‌کند. همچنین وزیر خارجه سوئد گفت هنوز اثرات این رویداد بر روسیه معلوم نیست.

اما وزیر خارجه لهستان روز پنج‌شنبه گفت که مخالفان پوتین به مرگ طبیعی نمی‌میرند. نخست‌وزیر استونی نیز گفت که پوتین مخالفان خود را حذف می‌کند.

پیش از مقامات اروپایی در دولت‌های متحد واشینگتن و کی‌یف، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، چهارشنبه‌شب گفت از شنیدن خبر احتمالی مرگ پریگوژین «تعجب نکرده» و «تقریباً هیچ اتفاقی در روسیه نمی‌افتد که پوتین پشت آن نباشد».

روایت روستاییان: اول صدای انفجار شنیده شد

در این میان، روستاییان محلی که هواپیمای منتسب به گروه واگنر در آن سقوط کرد گفتند که ابتدا صدای یک انفجار شنیدند.

به گزارش رویترز در روز دوم شهریور، شاهدان در دهکده کوژنکینو در استان تور روسیه که در مسیر مسکو به سن‌پترزبورگ واقع است، افزودند پس از شنیدن صدای انفجار دیدند که جت به زمین سقوط می‌کند.

ویتالی استپنوک، یک مرد ۷۲ ساله از اهالی دهکده کوژنکینو به گزارشگر خبرگزاری رویترز که در محل حضور یافته، گفت اگر انفجار روی زمین رخ داده بود، طنین می‌انداخت اما صدای انفجار از بالا بود و وقتی به آسمان نگاه کردم دود سفید را دیدیم.

این شاهد توضیح داد که چگونه هواپیما به زمین سقوط کرد و او نگران افتادن قطعات آن به روی خانه ساکنان روستا بود.

آناتولی، یک شاهد دیگر در این روستا، گفت رعد و برق نبود، انگار چیزی فلزی منفجر شد.

به گزارش رویترز، برخی منابع ناشناس به رسانه‌های روسی گفتند که معتقدند هواپیما با یک یا چند موشک زمین به هوا ساقط شد.

برخی گزارش‌های تأییدنشده دیگر مدعی است که یک هواپیمای دیگر در آسمان منطقه حضور داشته که به سوی مسکو بازگشته است.

مقامات روسیه به شهادت روستاییان در دهکده کوژنکینو واکنش نشان ندادند. اما ولادیمیر سولویویف، یک طرفدار جدی کرملین، در کانال تلگرامی خود گزارش‌های مربوط به مرگ پریگوژین را «زودهنگام» نامید و مدعی شد که اوکراینی‌ها و متحدان کی‌یف «گزارش‌های جعلی» در باره مرگ این الیگارش روس منتشر کرده‌اند.

به گزارش شبکه سی‌ان‌ان، سقوط این هواپیما اگر بر اساس احتمالات برخی از افراد، اقدامی طراحی شده برای از بین بردن پریگوژین بوده، خاطرات دهه ۱۹۹۰ میلادی را تداعی می‌کند، سال‌هایی که روسیه در گذار پس از فروپاشی شوروی به سوی اقتصاد بازار آزاد، با موجی از ترورهای سیاسی روبه‌رو بود.

با استفاده از رادیو اروپای آزاد، رویترز، الجزیره، سی‌ان‌ان؛ ف. ر./ ب. ب./م.ا.