از مسمومیت تا پرتاب از پنجره؛ مخالفان پوتین چگونه یکی پس از دیگری از صحنه روزگار حذف شدند؟

جاسوس‌های دوجانبه، روزنامه‌نگار‌های تحقیقی و سیاستمداران از جمله قربانیان این حوادث بودند. کشته شدن یوگنی پریگوژین، رهبر گروه واگنر در جریان سقوط یک هواپیمای خصوصی بار دیگر موضوع جان باختن مخالفان ولادیمیر پوتین را در کانون توجه‌ها قرار داده است. 

زندگی یوگنی پریگوژین تنها دو ماه پس از شورش مسلحانه شبه‌نظامیان واگنر علیه تصمیم‌های مسکو به پایان رسید. 

کشته شدن منتقدان ولادیمیر پوتین اغلب واکنش‌های بین‌المللی را نیز به دنبال داشته است. رابطه مسکو با لندن پس از مسمومیت سرگئی اسکریپال، جاسوس سابق روس در بریتانیا تحت تاثیر این حادثه قرار گرفته بود. 

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

بسیاری از کشورهای غربی اکنون نیز در واکنش به کشته شدن یوگنی پریگوژین به طور تلویحی کاخ کرملین را مسئول معرفی می‌کنند. کاترین کولونا، وزیر خارجه فرانسه در همین راستا در مورد پایان عمر یوگنی پریگوژین گفت: «آمار مرگ و میر در میان اطرافیان پوتین به طور خاص بالا است. این یک فعالیت پرخطر محسوب می‌شود.»

نزدیکان و خانواده آن دسته از مخالفان ولادیمیر پوتین که به طور مشکوک کشته شدند همواره انگشت اتهام را به سوی کرملین نشانه رفته‌اند. این در حالی است که مقام‌های روسیه تاکنون هرگونه دخالت در این حوادث را رد کرده‌اند. 

کاخ کرملین روز جمعه درباره اتهام دخالت در سقوط هواپیمای حامل یوگنی پریگوژین تاکید کرد که چنین اتهامی «کاملا دروغ» است. 

پیش از این گزارش‌هایی مبنی بر جان باختن مقام‌های اجرایی ارشد روس در حوادث مشکوک مانند پرتاب از پنجره نیز منتشر شده بود. این در حالی است که تعیین اینکه مرگ آنها قتل عمد یا خودکشی بوده است کار آسانی نیست. 

• اطلاعات پرواز جت فرمانده گروه واگنر؛ ۳۰ ثانیه‌ای که پریگوژین را به کام مرگ کشید

رقبای سیاسی

رقبای سیاسی رئیس‌جمهوری روسیه که از سال ۲۰۰۰ تاکنون قدرت را در این کشور در دست دارد، هدف حملات مشکوک بسیاری بوده‌اند. یکی از معروف‌ترین موارد ماجرای مسمومیت الکسی ناوالنی، منتقد سرشناس ولادیمیر پوتین در ماه اوت سال ۲۰۲۰ است. 

او در پروازی که قرار بود با آن از سیبری به مسکو برود به شدت بیمار شد. الکسی ناوالنی دو روز بعد در حالی که به کما رفته بود به برلین، پایتخت آلمان منتقل شد. او در نهایت از این حادثه جان به در برد.

چند آزمایشگاه در آلمان، فرانسه و سوئد تائید کردند که او با نوویچوک، یک ماده عصبی معروف در دوران اتحاد جماهیر شوروی مسموم شده بود. الکسی ناوالنی در نهایت به روسیه بازگشت و اکنون در زندان به سر می‌برد. 

پیوتر ورزیلوف، بنیانگذار گروه «پوسی رایوت» یکی دیگر از رقبای سیاسی کرملین است که در سال ۲۰۱۸ به شدت بیمار شد. پزشکان مسمومیت او را محتمل دانستند. او هم مانند الکسی ناوالنی در نهایت نجات یافت. 

ولادیمیر کارامورزا، از مخالفان سرشناس ولادیمیر پوتین نیز مدعی است که در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ از دو مورد سوءقصد از طریق مسمومیت جان به در برده است. او اکنون به ۲۵ سال زندان محکوم شده است.

یکی از سرشناس‌ترین قربانیان ترورهای سیاسی در روسیه بوریس نمتسوف، معاون پیشین نخست‌وزیر این کشور در دوره بوریس یلتسین بود. او از منتقدان جدی ولادیمیر پوتین محسوب می‌شد و محبوبیت زیادی نیز داشت. بوریس نمتسوف در سال ۲۰۱۵ در نزدیکی کاخ کرملین به ضرب گلوله کشته شد. 

• پزشک درمانگر الکسی ناوالنی در روسیه ناپدید شد

ماموران اطلاعاتی سابق

ماموران اطلاعاتی و جاسوس‌های سابق یکی دیگر از هدف‌های حملات مشکوک علیه منتقدان ولادیمیر پوتین بوده‌اند. 

الکساندر لیتوینینکو، مامور پیشین «کا گ ب» در سال ۲۰۰۶ به شدت در لندن بیمار شد. او با نوشیدن چای که به ماده رادیواکتیو «پولونیوم-۲۱۰» آلوده شده بود مسموم شد. الکساندر لیتوینینکو سه هفته بعد در بیمارستان درگذشت. او پیش از مرگ به خبرنگاران گفت که سازمان امنیت داخلی روسیه همچنان از آزمایشگاهی که از دوران اتحاد جماهیر شوروی برای تولید مواد سمی به جای مانده است استفاده می‌کند. 

نتیجه تحقیق‌ها در بریتانیا نشان داد که ماموران روس در قتل الکساندر لیتوینینکو نقش داشته‌اند. کرملین هرگونه دخالت در مرگ این مامور پیشین «کا گ ب» را رد کرده است. 

سرگئی اسکریپال و دخترش نیز در سال ۲۰۱۸ در بریتانیا مسموم شدند. هر دو نفر برخلاف الکساندر لیتوینینکو زنده ماندند اما حال آنها تا چند هفته وخیم توصیف می‌شد. یک زن بریتانیایی در ماجرای تلاش برای قتل سرگئی اسکریپال به دلیل مسمومیت کشته شد. 

مقام‌های بریتانیا گفته‌اند که برای ترور سرگئی اسکریپال از عامل عصبی نوویچوک استفاده شده بود. روسیه نقش‌آفرینی در این حادثه را رد کرده است.

روزنامه‌نگاران

شماری از روزنامه‌نگاران روس طی بیش از دو دهه گذشته به طور مشکوک جان باخته و یا کشته شده‌اند. آنا پولیتکوفسکایا، خبرنگار روزنامه «نوایا گازتا» از جمله این روزنامه‌نگاران بود. او در روز هفتم اکتبر سال ۲۰۰۶ که مصادف با سالروز تولد ولادیمیر پوتین بود در ساختمان محل زندگی خود کشته شد. 

آنا پولیتکوفسکایا درباره موارد نقض حقوق بشر در چچن تحقیق کرده بود. 

یوری ششکوچیخین، یکی دیگر از روزنامه‌نگاران «نوایا گازتا» پیش از آن در سال ۲۰۰۳ به طور ناگهانی جان باخته بود. او در حال تحقیق درباره فساد در معاملات تجاری و نقش احتمالی نیروهای امنیتی روسیه در انفجاری در سال ۱۹۹۹ بود که مسکو جنگجویان چچن را مسئول آن معرفی کرد. همکاران یوری ششکوچیخین مدعی هستند که او مسموم شده بود و مقام‌های روسیه به عمد در تحقیق درباره مرگ او کارشکنی کردند. 

• «فرماندهی در قامت مرده‌ای‌ متحرک»؛ تفاوت پریگوژین با همه مخالفان پوتین که سر به نیست شدند چه بود؟

یوگنی پریگوژین و دیگر مقام‌های ارشد واگنر

سقوط اخیر هواپیمای حامل رهبر واگنر تنها دو ماه پس از تلاش نافرجام شبه‌نظامیان واگنر برای ورود به مسکو روی داد. ولادیمیر پوتین شورش مسلحانه گروه واگنر را «خنجر از پشت» و «خیانت» خوانده بود. 

یوگنی پریگوژین به طور مستقیم از ولادیمیر پوتین انتقاد نکرده بود اما رهبری نظامی روسیه در جنگ اوکراین را زیر سوال برده بود. او همچنین دلایلی را که برای آغاز تهاجم نظامی به اوکراین مطرح می‌شد رد کرده بود. 

بخشی از یکی از مصاحبه‌های رئیس‌جمهوری روسیه در سال ۲۰۱۸ که در آن درباره «بخشش» و «خیانت» صحبت می‌کند اکنون در پی کشته شدن یوگنی پریگوژین مورد توجه قرار گرفته است. 

ولادیمیر پوتین در پاسخ به این پرسش که آیا توانایی بخشیدن دیگران را دارد می‌گوید: «بله». او البته بعد اضافه می‌کند که هر رفتاری را نمی‌تواند ببخشد. رئیس‌جمهوری روسیه سپس در پاسخ به این سوال که چه اقدامی برایش قابل بخشش نیست پاسخ می‌دهد: «خیانت». 

ارزیابی اطلاعاتی آمریکا از سقوط هواپیمای حامل پریگوژین از بمب‌گذاری در این هواپیما حکایت دارد.