غول خاکی در دیار سبز هیرکان / رزمایش ریزگرد‌ها در گلستان همه را شوکه کرد

 گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، علی قاسمعلی، اهالی استان گلستان به سبب برخی شرایط جغرافیایی و بهره‌مندی از مناطق جنگلی کوهستانی و همجواری با دریای خزر و خلیج گرگان به طور معمول از هوای پاک و مطبوع برخوردار بوده و با برخی از چالش‌ها مانند ریزگرد و طوفان گرد و غبار غریبه بودند.

اما در یکی دو سال اخیر بروز برخی رخداد‌های جوی و تغییرات اقلیمی در کنار تعدد دست‌اندازی‌های بشری سبب شد تا هراز چند گاهی گرد و خاک میزبان اهالی گلستان شود که اوج این رخداد روز گذشته، چهارم شهریور، حادث شود.

شعاع دید ۳۰۰ متری در تاریخ اقلیمی گلستان بی سابقه است

بیش از نیمی از شهرستان‌های استان گلستان حتی مناطق کوهپایه‌ای و کوهستانی گرفتار ریزگرد شوند تا جایی که بنا به گزارش اداره کل هواشناسی گلستان شعاع دید در برخی شهر‌ها به حدود ۳۰۰ متر کاهش یافت موضوعی که در تاریخ اقلیمی گلستان بی‌سابقه است. بسیاری از کارشناسان براین موضوع اتفاق نظر دارند که ریزگرد‌ها در گلستان ۲ منشا داخلی و خارجی دارند که از مهم‌ترین دلیل‌های داخلی می‌توان به تخریب مراتع و تبدیل آن به اراضی زراعی، کشت در اراضی زراعی کم بازده، خشک شدن تالاب‌ها و خلیج گرگان و چرای بیش از حد دام در مراتع به ویژه در مناطق شمالی گلستان اشاره کرد؛ ریزگرد‌های وارداتی به سبب وجود صحرای «قره قوم» کشور ترکمنستان واقع در شمال استان گلستان و البته در برخی موارد ورود گردو غبار از برخی استان‌های همجوار (سمنان و خراسان شمالی) از مهمترین دلایل خارجی وقوع رخداد طوفان گرد و خاک در گلستان است.

بیابان‌زدایی در گلستان ۳۰۰ میلیارد تومان می‌طلبد

حمید سلامتی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در گفتگو با خبرنگار دانشجو اظهار کرد: برای مقابله و پیشگیری با پدیده ریزگرد و طوفان گرد و غبار در استان اقدامات مختلفی در سال‌های گذشته آغاز شده که گرفتن ردیف اعتباری ملی سالانه و اجرای طرح‌های مقابله‌ای در اراضی درگیر و در شمال استان و نیز امضای تفاهم نامه همکاری با مراکز آکادمیک و تحقیقاتی از جمله این اقدامات است.

سلامتی تاکید کرد: منشا بخشی از ریزگرد‌های گلستان به صحرای قره قوم ترکمنستان مربوط است که کنترل و مهار آن به تحرکات و فعالیت‌های دیپلماتیک بین دو کشور همسایه بستگی دارد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: در سفر اسفندماه ۱۴۰۰ آیت الله رئیسی به گلستان هزار و ۱۵۰ میلیارد ریال اعتبار برای اجرای طرح‌های مرتع‌داری و بیابان‌زدایی از عرصه‌های ملی شمال استان از گمیشان تا قازانقایه مراوه‌تپه مصوب شد که تاکنون ۳۵۰ میلیارد ریال آن تخصیص یافت.

وی افزود: حدود ۳۰۶ هزار هکتار از مراتع گلستان مستعد تبدیل به بیابان هستند که ۱۳۰ هزار هکتار در شرایط بحرانی بیابان‌زایی و تولید ریزگرد قرار دارند.

سلامتی با تاکید بر شتاب در اجرای طرح‌های علاج بخشی در پیشگیری و مقابله با بیابان‌زایی در مراتع گلستان گفت: اعتبار فعلی اجرای طرح‌های احیا، اصلاح و بیابان‌زایی ناکافی است و با روند روبه پیشرفت بیابان‌زایی همخوانی ندارد.

وی گفت: کاهش بارندگی، کم‌شدن حق آبه رودخانه اترک، اجرا نشدن طرح‌های منابع طبیعی و تغییر اقلیم از دلایل تبدیل مراتع گلستان به بیابان است که راه حل جلوگیری از گسترش آن، اجرای طرح‌های مقابله‌ای و پیشگیرانه است.

بیابان‌های قره قوم (شن سیاه) از بزرگترین کویر‌های شنی جهان بوده که حدود ۷۰ درصد از مساحت کشور ترکمنستان (۳۵۰ هزار کیلومتر مربع) را شامل می‌شود و در همسایگی استان‌های گلستان و خراسان به ویژه شمالی واقع است. به گفته کارشناسان ریزدانه‌های بیابان قره قوم ترکمنستان در صورت وزش باد‌های شمالی - جنوبی می‌توانند خود را به استان مرکز گلستان (گرگان) برسانند.

احیای خلیج گرگان مانع شکل‌گیری کانون ریزگرد در آینده 

محمدرضا کنعانی، مدیر کل حفاظت محیط زیست گلستان در گفتگو با خبرنگار دانشجو گفت: در کنار وجود صحرای قره قوم ترکمنستان و مراتع مستعد بیابانی شمال گلستان، خلیج گرگان هم یک تهدید پنهان برای وقوع ریزگرد و گرد و غبار در گلستان تلقی می‌شود که اقدامات مداخله‌ای برای نجات این زیستگاه‌های ارزشمند آغاز شده است

کنعانی افزود: بسته کاملی برای نجات و احیا خلیج گرگان تدوین شده که بر اساس آن به ۶ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست گلستان گفت: انتقال آب بین حوزه‌ای از رودخانه‌های تجن و نکارود، لایروبی کانال‌های آبرسان آشور، خوزینی و چپاقلی، پمپاژ آب از دریا به خلیج گرگان، اجرای طرح‌های آبخوان‌داری و آبخیزداری و از جمله راهکار‌های عملیاتی پیش بینی شده برای احیا خلیج گرگان است که مطالعات آن تهیه شده است.

سعید گل فیروزی، رییس دانشگاه علوم پزشکی گلستان روز گذشته در گفتگو با خبرنگاران با توصیه به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی گفت: با توجه به افزایش غلظت گرد و غبار و ورود ریزگرد از صحرای ترکمنستان به استان و با توجه به وجود خطر برای بیماران تنفسی و افراد مسن و همچنین کودکان، از هم استانی‌های عزیز می‌خواهیم که از تردد‌های غیر ضروری در سطح شهر خودداری نموده و در صورت ضرورت حتما از ماسک استفاده نمایند.

امان محمد کمالی؛ مدیر کل هواشناسی گلستان هم گفت: منشا ریزگرد‌های روز گذشته در استان گلستان منشا خارجی بود و احتمالا از بیابان قره قوم ترکمنستان شکل گرفته است.

وی گفت: ریزگرد‌های روز گذشته در گلستان تعداد زیادی از مناطق غربی و مرکزی استان گلستان را تحت تاثیر قرار داد مناطقی که تاکنون چنین حوادثی را تجربه نکرده بودند.

به گفته کمالی شعاع دید در برخی از مناطق گلستان به ۳۰۰ متر کاهش یافت موضوعی که تاکنون در این استان شمالی بی‌سابقه بوده است

به گزارش خبرنگار دانشجو؛ مقابله با ریزگرد‌ها در استان گلستان راهی دشوار است چراکه از پیچیدگی چند وجهی از جمله وجود صحرای قره قوم ترکمنستان، تغییرات اقلیمی، نبود فرماندهی واحدی، هماهنگ نبودن دستگاه‌های مرتبط در اجرای طرح ها، اراضی خشک، خشکسالی، کاهش بارش ها، بارش‌های رگباری و زودگذر و کم شدن حق آب تالاب‌ها در حوزه زیست محیطی برخوردار است و با اقدامات ساده نمی‌توان وارد پیشگیری از گسترش ریزگرد‌ها در منطقه شد بلکه باید به دلیل حساسیت موضوع، به برنامه ضربتی تمرین شده و زمان دار نیاز دارد و نیز سهم هر کدام از دستگاه‌های متولی مشخص و با فرماندهی واحد، پیگیری و اجرایی شود.