پس از ماه، هند به سراغ خورشید می‌رود!

هند تنها ۱۰ روز پس از نشاندن موفقیت‌آمیز فضاپیمای چاندرایان ۳ روی قطب جنوب ماه، با فضاپیمایی دیگر به سراغ کاوش خورشید رفته است. این کاوشگر ۱٫۵ تنی به نام «آدیتیا-ال ۱» امروز صبح در ساعت ۰۹:۵۰ به وقت ایران برفراز موشک پی‌اس‌ال‌وی از پایگاه فضایی ساتیش داوان به فضا فرستاده شد. پرتاب آدیتیا-ال ۱ نقطه عطف بزرگی دیگر برای صنعت فضایی هند محسوب می‌شود.

آدیتیا-ال ۱ برای رسیدن به مقصد خود، مسافتی به‌طول نزدیک به ۱٫۵ میلیون کیلومتر را ظرف مدت ۱۲۵ روز (یا بیش از چهار ماه آینده) می‌پیماید. اولین رصدخانه خورشیدی هند قصد دارد در مداری هاله‌ای دور یکی از پنج نقطه لاگرانژی میان خورشید و زمین (لاگرانژی ۱) بچرخد تا از آن موقعیت بتواند بدون مواجهه با پدیده‌هایی نظیر اختفا و کسوف،‌ فعالیت‌های خورشیدی را به‌طور مداوم ردیابی کند.

پرتاب آدیتیا-ال ۱ نقطه عطف بزرگی دیگر برای صنعت فضایی هند محسوب می‌شود

سازمان پژوهش‌های فضایی هند (ایسرو) هفت محموله را روی فضاپیمای آدیتیا-ال ۱ نصب کرده است. از این میان، چهار محموله برای سنجش از دور و سه محموله برای آزمایش‌های درمحل به‌کار خواهند رفت. ابزارهای فضاپیما عبارت‌اند از تاج‌نگار خط انتشار مرئی، تلسکوپ تصویربرداری فرابنفش خورشیدی، طیف‌سنج پرتو ایکس، تحلیل‌گر ذرات باد خورشیدی، محموله تحلیل‌گر پلاسما و مغناطیس‌سنج‌های دیجیتال سه‌محوره‌ی پروضوح. هدف کلی مأموریت، مشاهده فعالیت‌های خورشیدی و تاثیر آن‌ها بر آب‌وهوای فضا به‌طور آنی است.

موشک پی‌اس‌ال‌وی تقریباً یک ساعت پس از برخاست، فضاپیمای آدیتیا-ال ۱ را به مداری بیضوی تزریق کرد. این اولین بار بود که مرحله‌ی فوقانی این پرتابگر دو سوزش متوالی انجام داد تا فضاپیما در مدار مد نظر خود قرار گیرد. سریدهارا سومانات، مدیر ایسرو درحالی‌که در مرکز کنترل مأموریت صحبت می‌کرد، ضمن تقدیر از عملکرد موشک PSLV، گفت «اجازه دهید بهترین‌ها را برای فضاپیمای آدیتیا در سفر طولانی‌اش آرزو کنیم.»

محموله‌های نصب‌شده روی فضاپیمای هندی سه بخش مهم خورشید را مطالعه خواهند کرد: فتوسفر (سطح خورشید) و کروموسفر و تاج (لایه‌های جو خورشید). علاوه‌براین، سه ابزار برای انجام آزمایش‌ها در محل و بررسی ذرات و میدان‌های مغناطیسی محیط پیرامون رصدخانه خورشیدی در نقطه لاگرانژی ۱ به‌کار خواهند رفت.

به‌گفته‌ی مقام‌های ایسرو، آدیتیا-ال ۱ به دانشمندان کمک می‌کند تا فعالیت‌های خورشیدی، ازجمله پویایی شراره‌های خورشیدی و رویدادهای خروج جرم از تاج خورشید (CME) را بهتر درک کنند. هردو این پدیده‌ها می‌توانند ما را در اینجا روی زمین تحت تاثیر قرار دهند. برای مثال CME-های شدید برخوردی به سیاره ما، طوفان‌های ژئومغناطیسی ایجاد می‌کنند و می‌توانند ناوبری ماهواره‌ای و شبکه‌های برق را مختل کنند.

رصدخانه خورشیدی آدیتیا-ال ۱ در نقطه لاگرانژی ۱ مستقر خواهد شد.

آدیتیا-ال ۱ همچنین تلاش می‌کند تا «مسئله گرمایش کرونا» را که یکی از بزرگ‌ترین اسرار هلیوفیزیک است، حل کند. کرونا یا لایه‌ی بیرونی جو خورشید فوق‌العاده داغ است و دمای آن به‌نقل از ناسا، به ۱٫۱ میلیون درجه سانتی‌گراد می‌رسد. این میزان تقریبا ۲۰۰ برابر داغ‌تر از سطح خورشید با دمای فقط ۵۵۰۰ درجه سانتی‌گراد است. هنوز معلوم نیست چه عاملی مسئول این اختلاف دمای شگفت‌انگیز و غیرمعمول است. درواقع پرسش این است که چرا دور از هسته خورشید، یعنی جایی که واکنش‌های همجوشی درحال تولید انرژی هستند، دما باید این‌قدر بالاتر باشد؟

آدیتیا-ال ۱ برچسب قیمت بسیار ارزان ۴۶ میلیون دلار را دارد

آدیتیا-ال ۱ تمام وظایف یادشده را با برچسب قیمت بسیار ارزان ۴۶ میلیون دلار انجام خواهد داد. برای مقایسه، تازه‌ترین فضاپیمای خورشیدی ناسا به نام کاوشگر پارکر، تقریبا ۱٫۵ میلیارد هزینه داشته است. این اختلاف قیمت عمدتا ناشی از هزینه‌های بسیار بیشتر نیروی کار در آمریکا نسبت به هند و سایر تفاوت‌ها بین اقتصاد دو کشور است.

هند ابتدای ماه جاری با فرودآوردن چاندرایان ۳ روی ماه و تبدیل‌شدن به چهارمین کشور فاتح قمر زمین، توجه و تحسین جهانیان را به خود جلب کرد. ایسرو در کنار مأموریت‌های رباتیک چاندرایان و آدیتیا-ال ۱، از مدت‌ها پیش درحال کار روی یک مأموریت انسانی بلندمدت به نام گاگانیان نیز بوده است. این سازمان همچنین قصد دارد مأموریتی بدون‌سرنشین را به سیاره زهره پرتاب کند.

در ماه ژوئن، هند برای شرکت در آزمایش‌های فضایی مشترک با کشورهای همکار آمریکا، پیمان آرتمیس ناسا را امضا کرد. سازمان فضایی آمریکا همچنین متعهد به آموزش فضانوردان هندی در مرکز فضایی جانسون در هیوستون است و درنظر دارد تا آن‌ها را سال آینده به ایستگاه فضایی بین‌المللی اعزام کند. علاوه‌براین، ایسرو و ناسا به‌طور مشترک درحال کار روی یک ماهواره‌ی دیدبانی زمین برای پرتاب در سال ۲۰۲۴ هستند.

هند اوایل سال جاری سیاست فضایی خود را برای افزایش مشارکت بخش خصوصی در مأموریت‌های فضایی‌اش منتشر کرد. این کشور جنوب آسیا درحال‌حاضر بیش از ۱۵۰ استارتاپ فناوری فضایی دارد که وسایل پرتاب، ماهواره و امکانات دیدبانی زمین را می‌سازند.

227227