آیا دولت سومالی موفق به شکست الشباب می‌شود؟

به گزارش خبرآنلاین، منابع خبری طی چند روز گذشته از کشته شدن ۳۳ عضو گروه تروریستی الشباب در عملیات ارتش سومالی خبر دادند. این تروریست‌های در جریان عملیات هوایی و زمینی ارتش سومالی در استان جوبا سفلی در جنوب این کشور کشته شدند. یک افسر ارتش سومالی که خواست نامش فاش نشود، گفت که این عملیات را یگان‌هایی از نیروهای ویژه سومالی با همکاری متحدان بین المللی انجام دادند.

نیروهای دولتی ارتش سومالی از اگوست ۲۰۲۲ با همکاری قبایل مسلح این کشور دست به عملیات نظامی علیه گروه الشباب زده اند. پیش از این حسن شیخ محمد رئیس جمهور سومالی در مورد این عملیات گفته است که عملیات نظامی علیه الشباب تا رسیدن به پیروزی نهایی متوقف نخواهد شد. او همچنین افزود: «چه یک میدان جنگ از دست برود یا کسی اطلاعات نادرست پخش کند، جنگ ادامه خواهد داشت. متوقف نخواهد شد، ما از جایی که هستیم بر نمی گردیم. ما به پیروزی نهایی که به دنبال آن هستیم دست خواهیم یافت. مهم دستیابی به یک پیروزی نهایی است. پیروزی نهایی نزدیک است».

الشباب چیست؟

الشباب نام یک گروه تروریستی اسلام گرا است که در سال ۱۹۹۱ در سومالی شکل گرفت. این گروه ریشه های فکری خود را از وهابیت عربستان گرفته است. الشباب در اواخر دهه ۲۰۰۰ بر پایتخت سومالی تسلط داشت، اما یک کمپین نظامی در سال ۲۰۱۱ به رهبری اتحادیه آفریقا و با حمایت ایالات متحده و دیگر شرکای غربی، به کنترل این گروه بر موگادیشو پایان داد . این عقب نشینی به معنای پایان کار الشباب نبود. این گروه از آن زمان چالش اصلی امنیتی در سومالی باقی مانده است. الشباب اینک ۲۰ درصد از خاک سومالی را که شامل بخش بزرگی از مرکز و جنوب این کشور می شود را تحت کنترل دارد و در سال‌های اخیر، حضور خود را در شمال سومالی نیز افزایش داده است. در سال ۲۰۱۹، تعداد اعضای این گروه بین ۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ جنگجو تخمین زده شد.

الشباب که در سال ۲۰۱۲ با القاعده بیعت کرد در فهرست سازمان‌های تروریستی ایالات متحده، بریتانیا، کانادا، استرالیا و امارات قرار دارد. این گروه به طور گسترده به دنبال سرنگونی دولت مرکزی سومالی، اخراج نیروهای خارجی از این کشور و در نهایت ایجاد یک دولت اسلامی مطابق با تفسیر خود از شریعت است. الشباب در مناطقی که تحت کنترل دارد تفسیر خشن خود از شریعت را اعمال می کند و انواع سرگرمی ها مانند فیلم و موسیقی را ممنوع کرده است.

احمد دیریه، معروف به احمد عمر ابوعبیده، رهبر فعلی الشباب است. او در سال ۲۰۱۴ و پس از کشته شدن سلفش، احمد عبدی گودان، در حمله پهپاد آمریکایی، رهبری این گروه را به عهده گرفت.

کارشناسان مبارزه با تروریسم می گویند که الشباب در طول سال ها از چندین منبع درآمد، از جمله کمک سایر گروه های تروریستی، بهره برده است. دزدی دریایی، آدم ربایی، اخاذی از مشاغل محلی، کشاورزان و گروه های امدادگر، از جمله دیگر منابع درآمد این گروه است. به گفته وزارت خزانه داری ایالات متحده، در مجموع، این گروه سالانه حدود ۱۰۰ میلیون دلار از طریق این کانال ها درآمد دارد. اعتقاد بر این است که این گروه حدود یک چهارم درآمد خود را صرف خرید سلاح و مواد منفجره می کند.

تهدیدات منطقه ای الشباب

الشباب برای اولین بار در سال ۲۰۱۰ به خارج از سومالی حمله کرد. در این عملیات که شامل چندین بمب گذاری انتحاری در کامپالا، پایتخت اوگاندا بود هفتاد و چهار نفر کشته شدند.

در سال ۲۰۱۳، جنگجویان الشباب مسئولیت حمله به یک مرکز خرید در نایروبی را بر عهده گرفتند. در این حمله ۶۷ نفر کشته شدند . این گروه در سال ۲۰۱۵ در حمله به دانشگاهی در شهر گاریسا واقع در کشور کنیا ، ۱۴۸ نفر را به قتل رساند. این حمله مرگبارترین حمله در کنیا از زمان بمب گذاری سفارت ایالات متحده در نایروبی در سال ۱۹۹۸ توسط القاعده بود که در آن بیش از دویست نفر کشته شدند.

اخیراً، جنگجویان الشباب از درگیری های داخلی در اتیوپی استفاده کرده و در اواسط سال ۲۰۲۲ حمله ای را در شرق این کشور آغاز کردند. این گروه مدعی شد که ده‌ها سرباز اتیوپیایی را در درگیری‌های روزهای بعد کشته است.

عملیات نظامی دولت سومالی علیه الشباب موفق خواهد بود؟

تجربه سال های قبل نشان می دهد که گروه الشباب گروهی نیست که بتوان با یک عملیات نظامی ساده آن را به زانو در آورد. حرکت الشباب در طول سال های گذشته تمام پیش بینی ها در مورد نابودی خود را به چالش کشیده است. امروز، الشباب از نظر عددی قوی‌ترین گروه وابسته در شبکه القاعده است، هنوز بخش‌های زیادی از قلمرو سومالی را کنترل می‌کند و احتمالاً قوی‌ترین سازمان جهادی آفریقا نیز هست. بی دلیل نیست که وزارت دفاع ایالات متحده این سازمان را بزرگترین، ثروتمندترین و مرگبارترین شاخه وابسته به القاعده در جهان ارزیابی کرده است. قدرت الشباب و رهبری آن این روزها به قدری است که برخی کارشناسان از احمد دیریه، رهبر الشباب به عنوان جانشین احتمالی رهبر القاعده یاد می کنند.

ذکر این نکته حائز اهمیت است که الشباب قبلاً نیز با چالش هایی روبرو بوده اما از همه آنها به گونه ای گریخته است . این گروه زمانی توسط نیروهای اتیوپیایی که از دسامبر ۲۰۰۶ تا آغاز سال ۲۰۰۹ در سومالی مداخله می کردند، به شدت تحت فشار قرار گرفت. با این حال قوی تر از همیشه ظاهر شد. الشباب در سال ۲۰۱۱ تا حد زیادی از موگادیشو رانده شد، اما هنوز هم توانسته به حملات تروریستی شدید در پایتخت ادامه دهد. این گروه شبه نظامی در دوره ۲۰۱۲-۲۰۱۷ مناطق وسیعی را از دست داد، اما توانست زنده بماند و فعالیت های درآمدزای خود را افزایش دهد. بنابر این به نظر نمی رسد که دولت سومالی با یک عملیات نظامی محدود موفق به شکست این گروه شود. شکست این گروه که اینک امنیت کشورهای همسایه سومالی را نیز در معرض خطر قرار داده است نیاز به یک ابتکار جمعی قوی و یکپارچه از سوی همه کشورهای منطقه دارد.

۳۱۱۳۱۱