ویراست جدید کتاب «واژه‌نامه‌ای از گویش شوشتری» منتشر شد

ایسنا/خوزستان ویراست جدید کتاب «واژه‌نامه‌ای از گویش شوشتری» گردآورده محمدباقر نیرومند چاپ و منتشر شد.

به گزارش ایسنا، در ویراست جدید علاوه بر تایپ و ویرایش نسخه دست‌نویس، با طرح مفهوم «نگارش آوایی» در برابر «نگارش معیار» برای خوانش آسان‌تر گویش‌های ایرانی که برای همه گویش‌ها قابل استفاده است و تهیه نرم‌افزار اختصاصی برای تبدیل نگارش آوایی به آوانگاری (فونتیک) بر اساس جداول فرهنگستان زبان و ادب فارسی (برای نخستین بار در ایران) همه عبارت‌های شوشتری واژه‌نامه با استفاده از این نرم‌افزار آوانگاری شده‌اند. هم چنین اشعار، ضرب‌المثل‌ها، فهرست بازی‌ها و اوزان قدیم محلی موجود در متن واژه‌نامه در قالب سه پیوست به انتهای کتاب افزوده شده‌اند.

ویراست جدید شامل شرح معنای فارسی ۵۱۲۷ سرواژه شوشتری به همراه سه پیوست پیش‌گفته در ۶۳۱ صفحه در قطع وزیری چاپ شده و قیمت آن با جلد شومیز برابر ۶۵۰ هزار تومان و با جلد گالینگور برابر ۷۵۰ هزار تومان تعیین شده است.

کتاب «واژه‌نامه‌ای از گویش شوشتری»، گردآورده استاد محمدباقر نیرومند، ویراست جدید کتابی است که نسخه دست‌نویس آن را فرهنگستان زبان ایران در سال ۱۳۵۵ به خط مولف و به روش افست منتشر کرد. واژه‌ها و عبارت‌های فراوانی در آن از گویش شوشتری به فارسی معنی شده‌اند. برخی افعال صرف شده‌اند؛ از اشعار، ضرب‌المثل‌ها و جملات روزمره شوشتری به ‌عنوان شاهد یا نمونه بسیاری از مدخل‌ها استفاده شده است. هم چنین تعداد زیادی از آداب و رسوم، باورها، جشن‌ها، ترانه‌ها، بازی‌ها، رقص‌ها، خوراک‌ها، لباس‌ها، صنایع و مشاغل، اوزان قدیم، دعاها، نفرین‌ها، کنایه‌ها، اسامی خاص، گیاهان، پرندگان، مکان‌ها و محله‌های شهر باستانی شوشتر معرفی شده‌اند.

گستره وسیع واژه‌ها و ترکیب‌های موجود در واژه‌نامه که پیشتر به عناوینی از آنها اشاره شد، حفظ اصالت و دقت در ضبط واژه‌ها با مراجعه مولف به کهن‌سالان ترجیحا بی‌سواد شوشتری در بیش از ۵۰ سال پیش که از استانداردهای امروزی گویش‌پژوهی است، بیان روان و ادیبانه در شرح معنای فارسی واژه‌ها، تایپ با دقت بالا و رعایت اصول نگارشی، آوانگاری دقیق و استاندارد همه عبارت‌های بومی، استفاده از اشعار، ضرب‌المثل‌ها و جملات روزمره شوشتری به ‌عنوان شاهد یا نمونه سرواژه‌ها که بار آموزشی واژه‌نامه را افزایش داده است، یادآوری نام چند شاعر بومی قدیمی که نسل جوان به دلیل چاپ نشدن یا نایابی دیوان اشعارشان آشنایی چندانی با آثارشان ندارد، معرفی دقیق و کامل چندین بازی محلی که مولف در کودکی در انجامشان مشارکت داشته است و افزایش سرعت و آسانی یافتن سرواژه‌ها از طریق برجسته‌نویسی (برجسته‌سازی فونت‌ها)، استفاده از فونت‌های متفاوت و بهره‌گیری از روش سرصفحه‌گذاری در صفحه‌آرایی (ذکر سرواژه‌های اول و آخر هر صفحه در سمت‌های راست و چپ بالای آن) از ویژگی‌های این کتاب است.

کتاب با نمونه خوشنویسی مولف در نگارش «بسم‌الله الرحمن الرحیم» آغاز می‌شود. پس از فهرست مطالب، مقدمه دکتر صادق کیا، رییس وقت فرهنگستان زبان ایران، بر چاپ قدیم و مقدمه دکتر عباس امام، نویسنده، مترجم و خوزستان‌پژوه، بر چاپ جدید کتاب ذکر شده‌اند. نمونه خط مولف در نگارش چاپ اول کتاب در ادامه آمده است. یادآوری‌های مولف درباره شیوه نگارش چاپ اول و مقدمه خانواده نیرومند بر چاپ دوم کتاب، بخش‌های بعدی هستند. پس از آن، در دو بخش «آوانگاری (فونتیک)» و «نگارش معیار و نگارش آوایی» مفهوم و شیوه آوانگاریِ به کار رفته در این واژه‌نامه بر اساس جداول فرهنگستان زبان و ادب فارسی ارایه شده‌اند. در ادامه، اطلاعات ارایه شده برای هر مدخل و ساختار ارایه این اطلاعات ذکر شده‌اند. سپس متن واژه‌نامه به ترتیب حروف الفبا آمده است. مولف تاریخ پایان نگارش واژه‌نامه را با سرودن شعری مشخص کرده است.

در پایان کتاب سه پیوست وجود دارد؛ در پیوست اول، اشعار و ضرب‌المثل‌های بومی مورد استفاده در متن واژه‌نامه با آوانگاری و معنای فارسی ارایه شده‌اند. این اشعار شامل ۴۲۴ نمونه از سروده‌های هفت شاعر بومی هستند و به تفکیک نام شاعر ذکر شده‌اند. تعداد ضرب‌المثل‌های شوشتری در این بخش ۱۲۶ مورد است. فهرست بازی‌های محلی معرفی شده در واژه‌نامه (۲۳ بازی) و اوزان قدیم شوشتر (۱۰ واحد وزن) به همراه جدول ضرایب تبدیل آنها به یکدیگر در پیوست‌های دوم و سوم آمده‌اند.حسن ختام کتاب شرح آثار نیرومند است که در سه بخش تالیف (سه اثر)، ترجمه (۲ اثر) و تحریر (بیش از ۱۰ اثر) دسته‌بندی شده‌اند.

محمدباقر نیرومند (زاده ۱۲۷۸ در شوشتر ـ درگذشته ۱۳۶۹ در شیراز) فرزند آقاشیخ اسماعیل جعفرزاده و نوه واعظ برجسته و محبوب دوره ناصری، حاج شیخ جعفر شوشتری بود. او از پایه‌گذاران آموزش و پرورش نوین در استان خوزستان به شمار می‌رود. بیش از ۵۰ سال در عرصه‌های مختلف آموزشی (آموزگاری مدارس شوشتر و اهواز تا بازنشستگی و پس از آن، مدیریت دبستان و دبیرستان ملی جعفری اهواز)، هنری (شعر، خوشنویسی و عکاسی)، پژوهشی (تاریخچه و فرهنگ شوشتر) و زبان‌شناسی (تهیه نصاب و واژه‌نامه برای گویش شوشتری و ترجمه چند کتاب از عربی به فارسی) به فرهنگ این مرز و بوم خدمت کرد که حاصل آن تربیت شاگردان بسیار و تالیف، ترجمه و تحریر آثار فراوان بوده است. فهرست آثار وی در پایان کتاب ذکر شده است.

دکتر عبدالکریم بهنیا، استاد بازنشسته دانشگاه جندی شاپور اهواز و از همکاران نیرومند در مقاله‌ای در بزرگداشت آن زنده‌یاد، وی را «پیر فرهنگ خوزستان» نامیدند. دکتر عباس امام، نویسنده، مترجم و خوزستان‌پژوه، نیز در مقدمه‌ای که بر ویراست جدید واژه‌نامه نوشته‌ نیرومند را پیشگام فرهنگ‌نگاری گویش شوشتری دانسته‌ است.

انتهای پیام