آفریقا و فرصت طلایی بازار‌های جدید تجاری برای ایران

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، یک‌صد و سی و ششمین نشست علمی - تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری با عنوان" نقش روابـط بین‌الملل در مهار تورّم و رشد تولید " با حضور مهدی صفری؛ معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امـور خارجه و سفیر اسبق ایران در چین به‌عنوان سخنران برگزار شد.

در ابتدای این نشست سیّد محمد شفیعی؛ مشاور رئیس مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در آخرین دیدار هیئت دولت با معظم له، گفت: مقام معظم رهبری در سالروز شهادت شهیدان رجائی و باهنر و به مناسبت هفته دولت، در دیدار رئیس‌جمهور و اعضاء هیئت دولت سیزدهم موارد مهمی را درخصوص روابط بین¬الملل مطرح فرمودند که شایسته است در سرآغاز این نشست مورد تاکید واقع شود.

سیّدمحمّدشفیعی در همین خصوص ادامه داد: مقام معظّم رهبری در این دیدار بر اصل توسعه دیپلماسی با هدف توسعه اقتصادی تأکید فرمودند و ارتباط با همسایگان و نیز سایر کشور‌ها و همچنین عضویت ایران در دو پیمان بین‌المللی بریکس و شانگ‌های را از موارد مهمی دانستند که از دستاورد‌های خوب دولت مردمی سیزدهم است.
شفیعی در ادامه ضمن اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب در این دیدار ادامه داد: ایشان در همین دیدار بر اصل تجارت و صادرات کالای ایرانی تأکید کردند و اصل تجارت را به عنوان پشتیبان تولید دانستند، همچنین تأکید داشتند پیگیری این روند علاوه بر رعایت اصل تراز تجاری باید به ورود سرمایه و صادرات کالا منجر شود.

در ادامه این نشست مهدی صفری؛ معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امـور خارجه با اشاره به سیاست‌های وزارت خارجه در هماهنگی با سیاست‌های دولت سیزدهم، گفت: توسعه روابط با همسایگان در این دولت به عنوان اولویتی مهم مدنظر است، در عین حال و به صورت موازی توسعه روابط با آفریقا، آمریکای لاتین و کشور‌های شرق آسیا پیگیری می‌شود.
وی با اشاره به اصل ارزآوری و ایجاد شغل به عنوان دو هدف اصلی این سیاست‌ها، خاطرنشان کرد: در چند سال قبل از این دولت، در روند تجاری با برخی از همسایگان از عدد ۶ میلیارد دلار تجارت به ۱۲۰ میلیون تجارت رسیده بودیم که خوشبختانه این روند در همین اندک‌زمان معکوس شده است و به سمت توسعه میل کرده است. البته باید تأکید کنیم این عدد و ارقام گمرکی است و بسیاری از روابط تجاری ما مثل خدمات فنی مهندسی کشور، خارج از چارچوب‌های گمرکی است.

سفیر اسبق ایران در چین، با اشاره به اینکه تولیدات باید به سمت صادرات محور شدن حرکت کند ادامه داد: تولید باید به سمتی برود که علاوه بر تأمین نیاز داخلی به صادرات برسد. در همین ارتباط تلاش هم می‌کنیم برخی از کارخانه‌ها صرفاً صادرات محور باشد و این واحد‌ها تابعی از سیاست‌های داخلی نباشند. به‌عنوان مثال تا پیاز کم می‌شود نباید جلوی صادرات آن گرفته شود. وقتی کشور میزبان شلف‌های خود را برای ما خالی می‌کند باید به اصل تعهدات خودمان پایبند باشیم.

این دیپلمات ارشد کشور با بیان سه مفهوم تثبیت، رشد و خلق بازار‌های جدید افزود: در پاسخ به اینکه بازار جدید کجاست؟ باید به فرصت‌های آفریقا اشاره کرد. حتّی بازار چین بسیاری از محصولات ما را به عنوان کالای تجاری نمی‌شناسد محصولات لبنیات، میوه، زعفران به عنوان کالای خوراکی، همگی برای چین ناشناخته است و جالب است بدانید در سال گذشته برای نخستین بار مرکبات ما وارد بازار چین شد که مورد توجه رسانه‌های این کشور نیز واقع شد.

مهدی صفری در همین خصوص گفت: به‌عنوان مثال بازار میگو در چین بسیار مهم است، حتی برخی از کشور‌های آمریکای لاتین در سال گذشته تا هشت میلیارد دلار صادرات میگو به چین داشت¬اند.

وی با بیان اهمیت توجه به صادرات کالا‌های دانش‌بنیان، افزود: با تلاش‌های صورت گرفته خانه‌های دانش‌بنیان به عنوان نمایشگاه‌های دائمی در کشور‌های هدف شکل گرفته است که سفارتخانه‌ها مکلف شده‌اند برای کالا‌های عرضه شده در این خانه‌ها بازاریابی کنند. این خانه‌ها برای صادرات کالا‌های دانش‌بنیان طراحی شده است.
صفری با اشاره به دستاورد‌های دانش‌بنیانی و بازار‌های جدید، گفت: ما به سمت ارزآوری در صادرات و تنوع و ارزان کردن واردات حرکت می‌کنیم. در بخش واردات با توسعه و چند بازاری کردن خریدها، به سمت ارزان‌تر کردن واردات حرکت کرده‌ایم. همچنین انتقال تکنولوژی و بومی کردن برخی کالا‌ها در کشور در حال پیگیری است؛ لذا در بسیاری از موارد به دلایل مانیتورینگ رقبا، امکان بیان دستاورد‌ها در انتقال تکنولوژی‌های خودکفامحور را نداریم.
وی با بیان سختی‌های جذب سرمایه‌گذاری خارجی، گفت: در نمایشگاه ۲۰۲۳ که در کشور برگزار شد نزدیک به ۷۱ کشور به ایران آمدند و به گمانم عددی نزدیک به ۶.۷ میلیارد دلار سرمایه جذب شد که آمار دقیق این قرارداد‌ها را باید از مسئولین ذیربط استعلام گرفت. اما بدانید با کمک همه دستگاه‌ها این عدد‌ها باید روند صعودی داشته باشد.
این دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه با اشاره به مبحث کریدورها، گفت: متأسفانه در گذشته به دلایل مختلف توسعه کریدور‌ها پیگیری نشده است؛ اما تکمیل ریل آستارا به رشت و همچنین توسعه ناوگان کشتیرانی در خزر مورد توجه قرار گرفته است و متوجه هستیم که صادرات شمال به جنوب را صرفاً در انحصار خط ریلی آستارا و رشت قرار ندهیم. همچنین ایجاد پل‌های جدید بر روی سرخس به‌منظور صادرات صیفی‌جات شرایط را به سمتی برده است که امسال زیر بار خواهد رفت و جالب است بدانید هم اکنون ظرفیت این خطوط تا ۱۵ میلیون تن وجود دارد، این عدد ظرفیت دو برابر شدن را دارد؛ لذا ترانزیت شمال به جنوب در این دولت مورد توجه قرار گرفته است.
وی همچنین با اشاره به اهمیت مقوله ترانزیت شرق به غرب و دور زده شدن ایران در این مسیر تجاری در سال‌های اخیر، گفت: در سفر اخیر رئیس جمهور به چین تفاهم شد که این مسیر احیا شود؛ اما باید بدانیم تحقق این تفاهم نیازمند تعرفه یکسان و هماهنگی بین پنج کشور است که کار زیادی را می‌طلبد و این موضوع با جدیت در حال پیگیری است.

صفری به حرکت شانه‌به‌شانه وزارت خارجه با وزارتخانه‌های دیگر اشاره کرد و گفت: ما هم اکنون ادعای ۳۰ میلیون ترانزیت شمال به جنوب و ۶۰ میلیون تن شرق به غرب را نداریم؛ اما تلاش جمعی به سمتی است که به سمت تحقق این مهم حرکت کنیم. درآمد بالغ بر صد میلیارد دلار پیش‌بینی تحقق این برنامه‌ها است.

وی به اهمیت بندر چابهار برای کشور هند تأکید کرد و گفت: علاوه بر افغانستان که مورد توجه هند است باید بدانیم آسیای مرکزی مورد توجه هندی‌ها است؛ لذا باید تلاش کنیم کریدور بندر چابهار را فعال کنیم و باید بدانیم که هم اکنون کامیون زودتر از قطار کالا را از جنوب به شمال می‌رساند که در همین خصوص وزیرمحترم راه و شهرسازی دستورات لازم را در جهت اصلاح روند موانع مسیر ریلی صادر کرده‌اند.

این مقام وزارت خارجه در همین ارتباط افزود: زمان کوتاه و هزینه کم در ترانزیت بین‌المللی امری بسیار حائز اهمیت است و در همین راستا تلاش‌های گسترده¬ای شکل گرفته تا موانع موجود برای تحقق این هدف برداشته شود. کریدور شلمچه-بصره نیز بسیار مهم است. درست است که این مسیر مسافری تعریف شده است؛ اما از همین مسیر به بهترین شکل می‌شود استفاده تجاری نیز صورت گیرد. اتصال به دریاچه وان نیز مورد توجه است که در برنامه‌های آتی با کشور ترکیه پیگیری خواهد شد. همچنین انتقال و ترانزیت برق می‌تواند به کشور‌های همسایه مورد توجه قرار گیرد.

وی به اهمیت گردشگری در بحث ارزآوری تأکید کرد و گفت: مقوله گردشگری و تأکید بر گردشگری سلامت با هماهنگی سه‌جانبه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت امور خارجه همواره مورد توجه بوده است. با توجه به گسترش روابط ایران با کشور‌های حوزه جنوب خلیج فارس در بخش گردشگری زیارتی، اقدامات توسعه‌ای حائز اهمیتی انجام خواهد شد. در این میان باید از خود بپرسم اگر ایران سالانه میزبان ۴۰۰ الی ۵۰۰ هزار چینی باشد آیا ظرفیت پذیرش این حجم از مسافر را داریم؟ مطلع هستم که هم اکنون شرکت‌های گردشگری ایرانی و چینی در حال طراحی تور‌های مسافری هستند لذا ضرورت دارد ما زیرساخت‌های خود را مهیّا کنیم. لازم به ذکر است که اکنون شاهد حضور دانشجویانی در رشته پزشکی از هند و دیگر کشور‌ها هستیم. دارو و تجهیزات پزشکی تولید ایران بویژه محصولات و دارو‌های ضدسرطان ایرانی مورد توجه کشور‌های مختلف بویژه کشور‌های آمریکای لاتین قرار گرفته است و خوشبختانه در اکثر مناقصه‌ها در بخش دارویی و تجهیزات پزشکی موفق عمل کرده‌ایم.

وی خاطرنشان کرد: ما در هفده الی هجده محور توسعه تجاری مشغول فعالیت هستیم. سرمایه‌گذاری در معادن آفریقا مورد توجه همه کشور‌ها است ما نیز می‌توانیم به این سمت حرکت کنیم. در این بین صدور خدمات فنی مهندسی نیز مهم است و برای این منظور باید از ظرفیت تفاهم‌نامه‌های متعدد با کشور‌های مختلف استفاده حداکثری داشته باشیم.

وی با انتقاد به نگاه به مقوله فاینانس در کشور گفت: باید به نحوی عمل کنیم که فاینانس جایگزین منابع ریال نشود. در واقع تغییر رویکرد در این مسئله مهم است نباید به این منبع به‌عنوان جبران کمبود‌ها نگاه کرد بلکه باید به سمت مولدسازی فاینانس حرکت کنیم.

وی در خاتمه ضمن اشاره به اینکه فرصت‌های اقتصادی در عرصه بین‌المللی فراوان است و باید بدانیم برای رسیدن به این بازار‌ها ضرورت دارد تلاش کنیم و رقابت داشته باشیم گفت: ما نیازمند ایجاد هلدینگ‌های تجاری و بسته‌بندی در عرضه کالا هستیم، این هلدینگ‌ها با روش‌های نوینی می‌توانند تجارت در بخش‌های مختلف کشور را توسعه دهند. ایجاد شهرک‌های صنعتی مشترک با کشور‌های همسایه باید به صورت ویژه مدنظر باشد و برای تحقق این ایده در حال رایزنی هستیم.

در ادامه سیّد جعفر حسینی؛ رئیس امور آمایش و برنامه¬ریزی منطقه¬ای سازمان برنامه و بودجه کشور با اشاره به نقش سیاست‌های آمایش در نسبت با مباحث بین‌المللی، گفت: با تأکیدات رییس سازمان برنامه و بودجه کشور در دوره جدید تلاش داریم تا روابط وزارت امور خارجه و سازمان برنامه فقط مباحث بودجه نباشد؛ بلکه این روابط به گونه‌ای باز تعریف شود که راهگشای درآمدزایی کشور باشد؛ لذا سازمان این آمادگی را دارد تا در خدمت تحقق سیاست‌های وزارت خارجه در مباحث اقتصادی باشد تا روند افزایش درآمدزایی کشور تسریع شود.

وی با اشاره به هدف‌گذاری برنامه هفتم بر سکونت هشت درصدی جمعیت کشور در سواحل جنوب، گفت: این بارگزاری جمعیتی نیازمند کار و توسعه است. در خصوص تشکیل زنجیره‌های منطقه‌ای می‌توانیم اقدام مشترکی داشته باشیم و این امر نیازمند انجام اقدامات مهم است، همچنین وصل‌شدن خط آهن از خاش تا چابهار نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی است که باید این مهم مورد توجه خاص قرار گیرد.