دیدگاه | مبادله زندانیان «در ازای پول» و آشکار شدن محدودیت‌های آشنای دیپلماسی

خبرگزاری آسوشیتدپرس در مقاله‌ای تحلیلی به توافق اخیر میان تهران و واشنگتن می‌پردازد که احتمالا در روزهای آینده موجب آزادی زندانیانی در ایران و آمریکا خواهد شد.

به نوشته این خبرگزاری، گروگان‌های آمریکایی را می‌توان با میلیاردها دلار از دارایی های مسدود شده ایران مبادله کرد، حتی در شرایطی که منتقدان در واشنگتن نسبت به معامله با تهران هشدار دادند. این همان چیزی است که در سال ۱۳۶۰ روی داد و احتمالاً در روزهای آینده نیز خواهد بود.

مبادله زندانیان آتی بین ایران و آمریکا همان مسیری را دنبال می‌کند که این کشورها از هنگام مذاکره درباره اشغال سفارت ایالات متحده در تهران در سال ۱۳۵۸ و بحران گروگان‌گیری دنبال کرده‌اند. محدودیت‌های چنین دیپلماسی تا حد زیادی مانند چهار دهه گذشته باقی مانده است و مقامات هر دو کشور حتی از زبانی مشابه برای گفتگو در مورد این معامله استفاده می‌کنند.

با این حال، ایران با نزدیک شدن به نخستین سالگرد اعتراضات سراسری ناشی از کشته شدن مهسا امینی ۲۲ ساله در بازداشت گشت ارشاد، با چالش جدیدی از درون مواجه است.

غرب نیز با یک برنامه هسته‌ای در جمهوری اسلامی مواجه است که اکنون بیش از هر زمان دیگری به سطح درجه تسلیحات غنی‌سازی اورانیوم، با مواد کافی برای ساختن «چندین» بمب اتمی در صورت تمایل به غنی‌سازی اورانیوم نزدیک است.

به نوشته آسوشیتدپرس، هر گونه کاهش تنش‌های کلی بین ایران و آمریکا اکنون بسیار بعید به نظر می‌رسد.

این خبرگزاری با اشاره به این که علی‌رغم تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، این کشور به طور فزاینده نفت خام خود را بصورت قاچاق می‌فروشد، می‌گوید که با این حال اقتصاد جمهوری اسلامی با جمعیت ۸۰ میلیون نفری دچار بحرانی جدی است.

یکی از مفاد توافق کنونی، رفع انسداد ۶ میلیارد دلار از وجوه نقدی ایران در کره جنوبی است. این پول به حساب‌هایی تحت نظارت در قطر منتقل، و به گفته آمریکا صرف هزینه‌های بشردوستانه، مانند خرید غذا و دارو می‌شود که پیش از تحریم‌ها نیز مجاز بود.

منتقدان، رفع مسدود شدن این وجوه نقدی را به پرداخت باج به ایران تشبیه می‌کنند. به گفته آنها، این پول خرج کالاهای اساسی نمی‌شود و جمهوری اسلامی و آن را صرف حمایت از شبه‌نظامیان همسو با خود در خاورمیانه، یا برنامه هسته‌ای می‌کند.

مقایسه مشابهی در رابطه با باج‌گیری درباره توافق‌نامه الجزایر در دوران جیمی کارتر وجود دارد که در نهایت آزادی گروگان‌های آمریکایی در ایران را به دنبال داشت.

در آن زمان، والتر ماندل، معاون رئیس جمهوری ایالات متحده گفته بود: «ما برای بازگرداندن این گروگان‌ها هیچ پولی از خزانه آمریکا نمی‌پردازیم.»

متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا سه‌شنبه گفت: «هیچ‌کس در اینجا حتی یک دلار به ایران نداده است»، و در ادامه افزود: «این‌ وجوه نقدی، پول و سرمایه‌های ایران است.»

ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور تندرو جمهوری اسلامی در مصاحبه‌ با شبکه خبری «ان‌بی‌سی» که سه‌شنبه پخش شد، گفت: «این پول متعلق به جمهوری اسلامی ایران است. و طبیعتاً ما تصمیم خواهیم گرفت -جمهوری اسلامی ایران - آن را در هر کجا که نیاز داریم، خرج کنیم.»

ایران به طور جداگانه نام پنج زندانی ایرانی در آمریکا را منتشر کرده است که می‌خواهد واشنگتن آنها را آزاد کند. آنها با پنج زندانی آمریکایی در تهران مبادله می‌شوند که به گفته واشنگتن به نادرستی بازداشت شدند.

با این حال ایرانی‌های زندانی در آمریکا در مقایسه با آمریکایی‌های بازداشتی در ایران با مجازات‌های کمتری مواجه هستند، یا فقط با اتهاماتی مواجه هستند و هنوز محکوم نشده‌انذ

این نشان می‌دهد که تمرکز اصلی ایران بر پول‌های مسدود شده است و مبادله زندانی اولویت تهران نیست.