امام رضا(ع) همه را به حسن خلق و رفتار نیکو سفارش می کردند

خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه-زینب حسینی روش: امروز سالگرد شهادت جانسوز حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام است. شیوه تربیتی امام علی بن موسی الرضا (ع) یکی از ابعاد سبک زندگی آن حضرت است. سیره امام رضا (ع) به عنوان نمونه‌ای از سبک زندگی اسلامی، به علت قرار گرفتن شرایط زمانی زندگی آن حضرت در کانون زندگی ایرانیان، بیشتر مورد توجه است.

برای بررسی سبک تربیتی و سیره زندگی رضوی با معصومه ظهیری استاد حوزه و دانشگاه به گفتگو پرداختیم که حاصل آن در ادامه تقدیم می‌شود:

معصومه ظهیری استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر، در زمینه سیره عملی و تربیتی امام رضا (ع) با خانواده اظهار داشت: از آنجایی که ائمه اطهار (ع) و اهل بیت پیامبر اکرم نور واحد هستند و کلام و سیره ایشان برای زندگی بشر رهگشا است و اختصاص به عصر و نسل خاصی ندارند الگویی تام و کامل برای هم بشریت در همه زمان‌ها و مکان‌ها به شمار می‌روند از این رو سبک زندگی رضوی همانند سیره دیگر اهل بیت همان سیره نبوی و علوی است.

وی افزود: در کتاب عیون اخبارالرضا روایات متعددی از حضرت ثامن الحجج علی بن موسی رضا نقل شده که حضرت توصیه می‌کنند به اینکه پیامبر اکرم فرمودند ایمان شما در ازدواج و تشکیل خانواده کامل می‌شود؛ بنابراین ایشان نیز توصیه می‌کنند ازدواج کنید چرا که رزق شما فراوان شده و خداوند متعال برکت را در زندگی شما جریان می‌دهد.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه در سیره رفتاری حضرت مهربانی، انس و الفت با خانواده بسیار محسوس دیده می‌شود گفت: این انس، الفت و مهربانی به گونه‌ای است که وقتی به حضرت گفته می‌شود رفتار شما با خردسالان و فرزندان خردسال بسیار مهربانانه است پس از خدا بخواهید خداوند به شما فرزندی عطا بفرماید لازم به ذکر است (امام جواد چند سال بعد از ازدواج حضرت متولد شدند) حضرت در پاسخ فرمودند خداوند به من پسری عطا خواهد کرد که جانشین من است.

ظهیری ادامه داد: وقتی امام جواد متولد شدند نقل شده که حضرت بسیار با لطف و مهربانی با ایشان رفتار می‌کردند، گهواره حضرت را خودشان تکان می‌دادند، با امام جواد (ع) بازی می‌کردند.

وی به دوران امام کاظم (ع) اشاره و تصریح کرد: با توجه به اینکه امام کاظم (ع) چند سالی در حصر و زندان بودند امام رضا (ع) در این دوران به برادران و خواهران خویش بسیار با مهربانی، انس و الفت رفتار می‌کردند از این رو خواهران و برادران نسبت به ایشان بسیار علاقمند بودند. بنا به روایتی که از پیامبر اکرم (ص) نقل شده که با بزرگسالان با احترام رفتار کنید و نسبت به کوچک‌تر ها رأفت و مهربانی داشته باشید و امام رضا (ع) چنین بودند.

این استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: در حسن خلق، مدارا و فرو بردن خشم اینگونه است که حضرت با زیر دستان خودشان بسیار با مدارا و رأفت رفتار می‌کردند و اگر خطایی از آنان سر می‌زد با چشم پوشی از خطای صورت گرفته با لطف و کرامت با آنان رفتار داشتند. شاید یکی از دلایلی که ایشان را امام رئوف می‌دانند همین باشد که حضرت رضا مظهر رأفت الهی، لطف و مهربانی بودند و پس از شهادت نیز، ایشان نسبت به زائران، شیعیان و کسانی که به حضرت عنایت و توجه خاصی دارند رأفت و مهربانی دارند.

ظهیری بیان داشت: یکی از شاخص‌های خاص زندگی امام رضا و سیره رفتاری ایشان این است که حضرت همواره عدالت ورزی، حسن خلق و رفتار نیکو را به دیگران توصیه و سفارش می‌کردند به این معنا که امام کسانی را در شخصیت و منش انسانی خویش موفق می‌دانستند که نسبت به خانواده خودشان مهربان‌تر باشند.

وی افزود: یک روایت از پیامبر است که می‌فرماید بهترین شما کسانی هستند که با خانواده خودشان مهربانانه رفتار کنند و من از همه شما نسبت به خانواده ام با رأفت و مهربانی بیشتری رفتار می‌کنم؛ در عیون اخبارالرضا نظیر همین روایت از امام رضا وجود دارد. بنابراین رغبت به تشکیل خانواده، انس و الفت و عدالت ورزی و حسن خلق در خانواده و همچنین داشتن گذشت، بردباری، مدارا و رأفت در خانواده و چشم پوشی از خطاها در خانواده از جمله معیارهای اخلاقی و تربیتی است که امام رضا مکرر به آن توصیه داشتند و در سیره رفتاری خودشان نیز بوده است.

این استاد حوزه و دانشگاه یکی از شاخص‌های خانواده موفق را وجود حیا، پاکدامنی و زیست عفیفانه دانست و گفت: حضرت بسیار نسبت به خواهران و برادران این توصیه را داشتند بخصوص با توجه به تحت اشراف بودن کریمه اهل بیت نسبت به امام رضا (ع)، آنقدر این رفتار عفیفانه و حیا گونه را ایشان تحسین می‌کردند که لقب معصومه را به خواهر خودشان دادند. معصومه یعنی کسی که از خطا، گناه و اشتباه مبرا است.

ظهیری ادامه داد: به حدی این مساله در خواهر ایشان مورد رعایت بود که حضرت لقب یک بانوی پاک و معصومه را به ایشان عطا فرمودند از این رو این گونه و مدل زندگی کردن در خانواده رضوی جریان داشته و مورد توجه و عنایت حضرت بوده است. البته همه کسانی که جز اصحاب، یاران و اطرافیان امام رضا بودند سبک زندگی بر اساس عبادت و عبودیت خداوند متعال و بعد معنوی و توجه خاص خوب بندگی کردن را از شاخصه‌های خانواده رضوی می‌دانند و در سیره زندگی حضرت در ابعاد مختلف چه در عباداتی که جنبه عبادی مناسکی داشته و چه آن بعد روحی و روانی توجه به ذات مقدس اقدس الهی و خضوع در برابر پروردگار نیز مورد توجه قرار داشته است.

این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: حضرت همچنین توصیه داشتند که به پدر و مادر خود نیکی کنید که آثار آن در زندگی شما خیر و برکت و رزق فراوان و جلب توجه رأفت خداوند را به همراه خواهد داشت. ایشان نسبت به پدر بزرگوار خویش خود چنین بودند.