رد پای «شب دهم» بر سریال‌های محرمی ۲ دهه

طی دو دهه اخیر چند سریال تلویزیونی ویژه محرم با الگوبرداری از مجموعه ماندگار «شب دهم» ساخته شده که «رحیل» آخرین مورد آن است.

به گزارش ایسنا، سریال «شب دهم» ساخته حسن فتحی که در سال ۱۳۸۱ روی آنتن تلویزیون رفت، به عنوان یکی از مجموعه‌های به‌یادماندنی ویژه محرم تلویزیون شناخته می‌شود که پایه‌گذار برخی محصولات محرمی سال‌های بعد هم شد. در این سریال که قصه آن در ایام حکومت پهلوی اول می‌گذرد، بر اساس یک مثلث عشقی میان یک لوطی، نجیب‌زاده‌ای قجری و یک نظامی سنگدل پهلوی ساخته شده بود که با شرط نجیب‌زاده برای شخصیت لوطی، قصه به عزاداری و تعزیه برای سیدالشهدا(ع) گره می‌خورد، اما به علت ممنوعیت عزاداری، آن نظامی پهلوی به تعقیب شخصیت لوطی می‌پردازد. این سریال در ضمن پرداختن به عزاداری و محرم، مبارزه مردمی با حکومت شاهنشاهی را هم به تصویر می‌کشد.

الگوی سریال «شب دهم» بعدها مورد استفاده چند سریال تلویزیونی شد که با تغییراتی، آن را بازسازی کردند. به بهانه پخش «رحیل» که تازه‌ترین نمونه این الگوبرداری به شمار می‌رود، گزارش حاضر به سریال‌هایی مشابه «شب دهم» می‌پردازد.

عشق شاگرد صحاف و شازده در «رحیل»

فصل اول مجموعه تلویزیونی «رحیل» به کارگردانی مشترک رامین عباسی‌زاده و مسعود آب‌پرور که این شب‌ها در حال پخش از شبکه سه سیماست، قصه‌ای عاشقانه را در بستر وقایع سیاسی آخرین سال‌های حکومت سلسله قاجاریه به تصویر می‌کشد. در این مجموعه هم عشقی مثلثی دیده می‌شود که یک رأس آن، شاهزاده‌ای قجری به نام «محا» است و در طرف مقابل، ولیعهد و باز هم یک جوان از طبقات فرودست اجتماعی قرار دارد که به خلاف «حیدر»، لوطی نیست و مشاغل خدماتی مثل صحافی و تعمیرات ساعت دارد.

در این اثر هم بر اساس عقاید و علایق مذهبی شاهزاده‌خانم، قصه به سمت تعزیه می‌رود و البته حضور یک نظامی سنگدل حکومتی که برای دستگیری محبوب درستکار شاهزاده تلاش می‌کند، ظلم رضاخان وزیر وقت جنگ را نمایش می‌دهد.

تحول یک لوطی دیگر در «عقیق»

مورد قبلی، سریال «عقیق» است که در محرم ۹۶ روی آنتن شبکه سه سیما رفت. در این سریال مثل «شب دهم» شخصیت یک لوطی به نام «احد شیرو» محور قصه بود که به دختری به نام «مرجان رخام» علاقمند است. این دختر اگرچه شازده قجری نیست، اما از طبقه اجتماعی بالاتری نسبت به لوطی قصه قرار دارد.

«جواد سرپرست» ضدقهرمان این سریال نیز به «مرجان» علاقه دارد و از آنجا که بنای «عقیق» موقوفه امام حسین(ع) و محل برگزاری تعزیه را تصرف کرده است، قصه سریال به عزاداری محرم گره می‌خورد. «سرپرست» اگرچه یک «نظمیه‌چی» نیست، اما با داشتن دارودسته و هماهنگی نظمیه و عمال حکومت، چهره مقتدر شهر به شمار می‌رود. در این اثر نیز مانند «شب دهم»، لوطی قصه طی اتفاقات سریال متحول می‌شود و در عزاداری محرم، میان‌داری می‌کند.

جوان پهلوان «پریدخت» و مسجد گوهرشاد

«پریدخت» محصول ۱۳۸۶ هرچند در زمان پخش چندان جریان‌ساز و پربیننده نشد، اما به علت آن که یکی از آخرین حضورهای لیلا حاتمی و علی مصفا در تلویزیون است، مجموعه‌ای مهم به شمار می‌رود. قصه این سریال ساخته سامان مقدم در دوران پهلوی اول و دوم می‌گذرد و ارتباطی ضمنی با کشف حجاب رضاخانی و واقعه خونین مسجد گوهرشاد دارد.

رأس زن مثلث عشقی، «پریدخت» است که به جای یک شاهزاده، دختر یک تاجر سرشناس و متمول است. خانزاده‌ای به نام «نادر» چهره قدرتمند شهر به عنوان شخصیت منفی و همچنین «نصرت» جوانی با منش پهلوانی به عنوان شخصیت مثبت، به «پریدخت» علاقمندند و عشق مثلثی را ایجاد می‌کنند. تهیه‌کننده این سریال نیز مانند «رحیل»، رامین عباسی‌زاده بود.

«رسم عاشقی» میان لوطی و دختر ثروتمند

اولین محصول از این دست که از نظر زمان پخش، نزدیک‌ترین اثر به «شب دهم» به شمار می‌رود، سریال «رسم عاشقی» ساخته سعید سلطانی در سال ۱۳۸۳ است که به تهیه‌کنندگی اسماعیل عفیفه یار دیرین حسن فتحی (سازنده «شب دهم») تولید شد. در این سریال که قصه آن در روزهای آغازین حکومت محمدرضا پهلوی می‌گذرد، «توران» دختر بسیار ثروتمند، درستکار و ضدانگلیسی است که دو خاطرخواه دارد؛ یک روزنامه‌نگار انگلوفیل به عنوان شخصیت منفی و دیگری «یوسف سرپولکی» جوانی لوطی‌مسلک.

«رسم عاشقی» نیز یک سرمفتش ظالم تأمینات دارد که در پی کشتن «یوسف» است و در پس پرده، با پدرخوانده «توران» به عنوان ضدقهرمان اصلی قصه، همکاری می‌کند. «رسم عاشقی» بیش از پرداختن به عزاداری محرم، به مبارزه با حکومت پهلوی می‌پردازد و ارتباط آن با مذهب، از طریق «ماشاالله خان» که مراد شخصیت‌های مثبت قصه است، برقرار می‌شود.

انتهای پیام