گمانه‌زنی‌ها درباره تغییر مشاوران ارشد اردوغان

تغییر مسؤولانی که با سیاست‌های رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در طول ۲۰ سال همراهی کرده‌اند یک مساله جدید نیست؛ اما در هر صورت سؤالاتی درباره دلایل واقعی آن مطرح می‌شود. اردوغان مایل است شخصیت‌هایی را تعیین کند که کاملا به او وفادار باشند.

اردوغان بعد از اینکه در ماه مه مجددا به عنوان رئیس جمهوری ترکیه انتخاب شد وزرای خارجه و کشور را تغییر داد. وی مأموریت اداره اطلاعات ترکیه را به بزرگترین مشاورش یعنی ابراهیم کالین سپرد. هرچند وی مهارت سیاسی بالایی دارد؛ اما برخی معتقدند که تعیین وی در سازمان اطلاعات مساله‌ای است که به نفع اردوغان و ادامه سلطه وی بر دستگاه‌های قوی و حیاتی در ترکیه تمام می‌شود و در واقع دلیل تعیین وی در این سمت این مساله بوده است. همچنین وزارت خارجه به هاکان فیدان سپرده شد که قبلا ریاست سازمان اطلاعات را در دست داشت. به نظر می‌رسد که انتصاب‌ها با توازن قدرت و ضعف و قدرت شخصیت‌ها و احتمال تاثیر آن در آینده بر قدرت اردوغان ارتباط دارد.

همچنین اردوغان می‌دانست که سیاست‌های مالی وی با ادامه تورم ۶۰ درصدی و کاهش ارزش لیر ترکیه در مقابل دلار و افزایش قیمت‌ها شکست خورده است برای همین ناچار شد مهمت شیمشک، اقتصاددان را به عنوان وزیر دارایی تعیین کند.

خبرگزاری بلومبرگ اعلام کرد که بیش از ۱۰ تن از مشاوران ارشد اردوغان این هفته استعفا کردند. به نظر می‌رسد که این استعفاها ادامه سلسله تغییرات در ترکیه است که تغییر وزرایی در دولت را هم شامل شد. اردوغان معتقد است که برخی از این مشاوران در فعالیت خود شکست خورده‌اند.

اردوغان به دنبال ارتباط و همکاری با تمام کشورهای عربی و در پیش گرفتن تمام رویکردها و عدم پایبندی به یک رویکرد سیاسی واحد است.

سن به عنوان دلیل اصلی برکناری این مشاوران به تنهایی کافی یا قانع کننده نیست به ویژه در کشوری مثل ترکیه که احزاب بزرگ و شخصیت‌های بالای ۶۰ و ۷۰ در آن فعالیت می‌کنند. خود اردوغان ۶۹ ساله است. دولت باغچلی، رهبر حزب حرکت ملی ترکیه ۷۵ ساله است.

روزنامه‌های ترکیه اعلام کرده‌اند که نقطه مشترک بیشتر مشاوران برکنار شده این است که سنشان از ۶۵ سال بیشتر است و زمان بازنشستگی آنها فرا رسیده است؛ اما این یک دلیل قانع کننده نیست.

هنوز لیست رسمی برکنار شدگان تهیه نشده است؛ اما براساس گزارش‌های مطبوعاتی یکی از مهمترین مشاورانی که برکنار شده‌اند؛ سفر طوران است که اردوغان را در سفرهایش به کشورهای عربی به ویژه قطر همراهی می‌کرد. وی از سال ۲۰۱۱ مشاور اردوغان است. مشاور دیگر اسرافیل کیشلا است که یکی از مشاوران روابط ترکیه و کویت بوده است.

این تغییرات همزمان با نفرت مردم کشورهای عربی و شورای همکاری خلیج فارس از نژادپرستی است که توریست‌ها و آوارگان در ترکیه در معرض آن قرار می‌گیرند. دو تن از مشاورانی که برکنار شده‌اند با پرونده روابط کشورهای عربی و ترکیه و مشخصا کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ارتباط دارند. این نشان می‌دهد که اردوغان درباره تأثیر نژادپرستی بر اقتصاد کشورش و گردشگری نگران است. همین مساله باعث شده تا متعهد شود که هرگز اجازه حمله به هیچ‌گونه تبعه خارجی در خاک ترکیه را نخواهد داد. وی هنوز نتوانسته حملات برنامه‌ریزی شده حزب حاکم یا مخالفان درباره توریست‌های عرب را متوقف کند. اخیرا یک توریست کویتی در شهر ترابزون ترکیه مورد ضرب و شتم قرار گرفت و بیهوش شد.

رئیس جمهوری ترکیه پیشتر تأکید کرد که دولتش هرگز اجازه گسترش نژادپرستی و بدرفتاری با بیگانگان در کشورش را نخواهد داد.

اسامی دیگری در لیست غیر رسمی وجود دارند که احتمالا روابطی با پرونده‌هایی دارند که حساس نیستند یا پرونده‌هایی که محرمانه هستند. یاسین اوکتای، مشاور سابق اردوغان مقاله‌ای را در روزنامه ینی شفق همزمان با گزارش‌های مربوط به برکناری‌ها منتشر و به افزایش نژادپرستی و بدرفتاری با بیگانگان در ترکیه که تأثیر منفی بر اقتصاد این کشور خواهد گذاشت، اشاره کرد.

وی گفت که اظهارات نژادپرستانه علیه اعراب منجر به لغو بسیاری از ویزاها و پروازهای گردشگری در تابستان جاری و انتقال تعداد زیادی از سرمایه‌گذاری‌ها به خارج شده است و همین مساله خسارت پنج میلیارد دلاری برای ترکیه دارد.

پیشتر تعدادی از مشاوران اردوغان به دلیل اتهامات مربوط به فساد استعفا کردند که از جمله آنها قرقماز کاراجا، مشاور اقتصادی وی است. سدات پکر، رهبر مافیای ترکیه وی را به دریافت رشوه از شرکت‌های بزرگ متهم کرده بود. همین مساله نشان می‌دهد که ممکن است دلایل دیگری مثل فساد و دریافت رشوه پشت برکناری مشاوران باشد.

تعداد مشاوران اردوغان ۳۶ نفر با حقوق متفاوت هستند و با رئیس جمهوری ترکیه برای اتخاذ تصمیمات دشوار مربوط به پرونده‌های سیاسی و اقتصادی و مقابله با چالش‌های کشور همکاری می‌کنند و همین مساله میزان اهمیت این تغییرات و روابط آن با تغییرات در داخل و خارج را نشان می‌دهد.

همچنین برخی کاربران در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کردند که برکناری مشاوران شامل مشاوران پرونده‌های امنیتی و خارجی نیز هست و اگر این اخبار درست باشد سؤالاتی درباره قصد و نیت جدید اردوغان یا نصیحت‌های مشاوران به وی درباره اشغالگری ترکیه در سوریه و عقب نشینی ترکیه از سوریه و موضع اخیر اتحادیه اروپا درباره پیوستن ترکیه به این اتحادیه را مطرح می‌کند. ترکیه از موضع اخیر اتحادیه اروپا درباره پیوستن این کشور به این اتحادیه شوکه شده است. پارلمان اروپا اخیرا اعلام کرد که ازسرگیری روند پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا در شرایط کنونی ممکن نیست و اتحادیه اروپا باید یک چهارچوب موازی و واقعی برای روابطش با آنکارا ایجاد کند. همین مساله باعث شد تا اردوغان تهدید کند که آنکارا اگر لازم باشد خود را از اتحادیه اروپا جدا می‌کند.

311311