«نگهبان شب» در اسکار؛ رضا میرکریمی برای چهارمین بار نماینده ایران شد

کمیته انتخاب نماینده سینمای ایران به آکادمی اسکار ۲۰۲۴ اطلاع داد که فیلم «نگهبان شب» ساخته رضا میرکریمی را برای شرکت در بخش آثار بین‌المللی یا غیرانگلیسی زبان انتخاب کرده است.

این چهارمین باری است که فیلمی از این کارگردان به‌عنوان نماینده سینمای ایران برای این رقابت جهانی برگزیده می‌شود.

کمیته انتخاب نماینده سینمای ایران، در گذشته، فیلم‌های «خیلی دور خیلی نزدیک»، «یک حبه قند»، و «امروز» از رضا میرکریمی را به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی فرستاده بود که موفقیتی نداشتند. البته ایران در سال ۱۳۹۱ پس انتخاب «یک حبه قند»، با تحریم اسکار، فیلم رضا میرکریمی را از این رقابت سینمایی خارج کرد.

با توجه به وضعیت نابسامان و آشفته سینمای ایران در ماه‌های اخیر، گزینش نماینده ایران با چالش‌های زیادی مواجه بود و انتظار می‌رفت که کمیته، در نهایت «نگهبان شب» را انتخاب کند.

کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد با اعتراضات سراسری در ایران همراه شد. در این میان بسیاری از سینماگران ایرانی ضمن حمایت از معترضان، سرکوب خشونت‌آمیز نیروهای حکومتی را محکوم کردند.

در جریان این اعتراضات، تعدادی از بازیگران و سینماگران به دست ماموران حکومتی جمهوری اسلامی بازداشت، زندانی، و شکنجه شدند، و به روش‌های مختلفی تحت فشار قرار گرفتند. شماری از آنها نیز در دادگاه های انقلاب اسلامی محاکمه شدند و احکامی هم علیه آنها صادر شد.

جشنواره‌های جهانی سینما ضمن اعتراض به این رویکرد سرکوب گرانه، در اقدامی بی‌سابقه مانع شرکت فیلم‌های دولتی یا به اصلاح «حکومتی» در فستیوال‌هایی مانند برلین، کن، و ونیز شدند.

به گفته رضا میرکریمی، فیلم نگهبان شب به همین دلیل تاکنون از حضور در جشنواره بین‌المللی محروم بوده است؛ عاملی که نقش مهمی در عدم موفقیت فیلم‌ها برای رقابت اسکار دارد.

کاوه فرنام، از اعضای کانون فیلم سازان مستقل ایران درباره برخورد حکومت با سینماگران مردمی به بخش فارسی صدای آمریکا می‌گوید: «فشار، خشونت، و فضاسازی امنیتی که کل جامعه را در برگرفته، بی‌تردید به جامعه سینمایی و هنرمندان برجسته‌اش نیز وارد می‌شود، احضار بازجویی، فشار و تهدید برای اعترافات دروغین و اجباری.»

او می‌افزاید: «تهدیدی که بیش از هر چیز نمایانگر ترس و وحشت حاکمیت است، ترس از مردم و جامعه و ترس از نفوذ و تاثیر سینماگران بر مردم است، ولی کار ادامه دارد.»

با توجه به شرایط کنونی و عدم اقبال جامعه جهانی از سینمای دولتی ایران، به نظر نمی‌رسد که نگهبان شب حتی شانسی برای رسیدن به مرحله مقدماتی آثار برگزیده اسکار داشته باشد.

«ملاقات خصوصی» به کارگردانی امید شمس، و «شهرک» ساخته علی حضرتی، دیگر نامزدهای نهایی انتخاب نماینده سینمای ایران برای اسکار بودند.

این در شرایطی است که چند فیلم دیگر که احتمالا می‌توانستند گزینه‌های بهتری باشند، مانند «تصور» ساخته علی بهراد، با بی‌مهری کمیته انتخاب مواجه شدند. این اثر با بازی لیلا حاتمی در بخش هفته منتقدان جشنواره کن نیز اکران شد و با توجه به اینکه پخش‌کننده خارجی دارد، شرایط بهتری نسبت به نگهبان شب داشت.

سال گذشته، فیلم «جنگ جهانی سوم» به کارگردانی هومن سیدی که در بخش افق‌های جشنواره ونیز اکران شده بود، برای رقابت در شاخه بهترین فیلم بین‌المللی اسکار انتخاب شد که البته موفقیتی کسب نکرد.

اصغر فرهادی، سینماگر ایرانی با فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» دوبار موفق به کسب جایزه بهترین فیلم بین‌المللی سال شده است.

در میان سینماگران ایرانی، آثار مجید مجیدی شش بار، اصغر فرهادی پنج بار، و رضا میرکریمی چهار بار به‌عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار انتخاب شدند.