«تراموا» گِرهی از حمل‌و‌نقل عمومی تهران باز می‌کند؟!

بعد از چند سال خواب زمستانی شهر تهران و کاهش چشمگیر خدمات‌رسانی به مردم، مدیریت فعلی شهر تهران رونق خوبی در حوزه‌های مختلف از جمله حمل‌ونقل عمومی ایجاد کرده است و اخبار این روز‌ها حاکی از این است که به‌زودی پای "تراموا" به تهران باز خواهد شد.

به گزارش تسنیم، از زمانی که تهران یک دهکده کوچک بود، به چند دروازه محصور می‌شد و جمعیت اندکی داشت، ۱۰۰ سال می‌گذرد؛ در آن سال‌ها تهرانی‌ها برای تردد روزانه خود، دغدغه‌ای نداشتند، اما با روند رو به رشد جمعیت، ایجاد حمل‌ونقل عمومی و گسترش آن به امری ضروری تبدیل شد.

اکنون تهران که ۱۶ درصد جمعیت کشور را در خود جای داده است، ۱۰ خط بی‌آر‌تی و بیش از ۲۰۰ خط عادی اتوبوس دارد که یکی از شبکه‌های بزرگ حمل‌ونقل عمومی محسوب می‌شود، ۲۵۰ کیلومتر خط مترو و ۱۵۰ ایستگاه متروی فعال دارد و حدود ۸۰ هزار تاکسی برای سفر‌های درون‌شهری شهروندان خدمات‌رسانی می‌کنند.

اما با توجه به جمعیت انبوه کلان‌شهر تهران، ناوگان حمل‌ونقل فعلی جوابگوی نیاز مردم نیست ضمن اینکه به‌دلایلی از جمله ضعف عملکرد و فرصت‌سوزی‌های مدیریت شهری در ادوار گذشته، بی‌مهری‌های دولت‌های گذشته نسبت به مدیریت شهری تهران، تحریم‌ها و افزایش قیمت‌ها، حمل‌ونقل عمومی تهران با پسرفت مواجه شد و مدیریت شهری فعلی در تلاش است نه‌تن‌ها وضعیت این حوزه را بهبود ببخشد بلکه خدمات جدید و بیشتری به مردم ارائه کند.

تهرانی‌ها آماده تغییر بزرگ در پایتخت

در این راستا، در ماه‌های گذشته صحبت از راه‌اندازی "تراموا" در تهران به‌صورت جدی مطرح شده است و قرار است زمینه اجرای آن به‌سرعت فراهم شود؛ این‌طور که به‌نظر می‌رسد به‌خلاف تصمیماتی که در دوره‌های گذشته درباره مد‌های جدید حمل‌ونقل عمومی مانند مونوریل و LRT مطرح شد، اما به سرانجام نرسید، شهرداری تهران بر اجرای این پروژه اصرار دارد و با امضای تفاهمنامه‌ای با وزارت دفاع، این طرح رسماً در مسیر عملیاتی شدن قرار گرفت و تهرانی‌ها را آماده ایجاد یک تغییر بزرگ در شهر کرد.

بر اساس تفاهمنامه مذکور که ۱۹ شهریور بین شهرداری و وزارت دفاع امضا شد، خط یک تراموا حدفاصل میدان آزادی تا سه‌راه تهرانپارس با همکاری سازمان صنایع الکترونیک ایران و شهرداری تهران راه‌اندازی خواهد شد.

به‌گفته دریادار امیر رستگاری مدیرعامل شرکت صنایع الکترونیک (صاایران) وزارت دفاع، طول این خط تراموا حدود ۳۴ کیلومتر است که ۲۸ رام قطار در آن تردد خواهند داشت و می‌تواند حدود ۵۵ تا ۵۶ میلیون مسافر را در سال جابه‌جا کند.

وی با برشمردن برخی از مزیت‌های راه‌اندازی تراموا اظهار کرد: تراموا برقی است و در کاهش آلایندگی سوخت‌های فسیلی و کاهش آلودگی‌های تهران بسیار مؤثر خواهد بود همچنین با توجه به عرض کم تراموا و افزایش پهنای خیابان، عبور و مرور در خیابان‌های آزادی، انقلاب و دماوند سهل‌تر خواهد شد.

تراموا می‌تواند ۲ ساله به سرانجام برسد

دریادار رستگاری تصریح کرد: این پروژه طی مدت دو سال با سرمایه‌ای حدود ۲۰ میلیون یورو انجام خواهد شد.

نکته حائز اهمیتی که باید مدنظر قرار داد این است که راه‌اندازی خطوط بی‌آرتی و توسعه مترو از مهمترین دستاورد‌های دوره فعالیت محمدباقر قالیباف به‌عنوان شهردار تهران بود که نقش عمده‌ای در رفع نیاز مردم تهران داشت و اکنون راه‌اندازی تراموا می‌تواند به‌عنوان یک مکمل در حوزه حمل‌ونقل عمومی عمل کند، اما این نقش مکمل، زمانی به‌خوبی محقق می‌شود که ما در حوزه‌های دیگر با مشکل مواجه نباشیم.

اما متأسفانه چندین سال از بحرانی شدن وضعیت اتوبوسرانی تهران می‌گذرد و تعداد اتوبوس‌های فعال در شهر از ۳۸۰۰ دستگاه به حدود ۱۲۰۰ دستگاه رسیده است و از تعداد بسیاری از اتوبوس‌های بخش خصوصی نیز کاسته شده است بنابراین از یک سو با کمبود شدید ناوگان در حوزه اتوبوسرانی مواجه هستیم و از سوی دیگر تلاش و اولویت مدیریت شهری بر تکمیل خطوط نیمه‌کاره و توسعه مترو بوده است.

علاوه بر این شورای اسلامی شهر هم هنوز مطالعاتی را که شهرداری تهران از آن سخن می‌گوید، بررسی نکرده است و برخی مسئولان نیز مدعی هستند که راه‌اندازی تراموا جزو اولویت‌های تهران نیست!

سیدجعفر تشکری هاشمی دراین‌باره به خبرنگار تسنیم گفت: تراموا یک مُد حمل‌ونقلی کنار سایر مد‌های حمل‌ونقلی است که ظرفیتی شبیه به اتوبوس‌های بی‌آرتی فعلی را دارد.

وی ادامه داد:، اما زمانی باید به‌سمت مد‌های حمل‌ونقلی لوکس برویم که مد‌های فعلی را بتوانیم به‌نحو مطلوبی اداره کنیم؛ در زمان حاضر وضعیت اتوبوسرانی بسیار نامطلوب است و در حالی که باید ۷ هزار دستگاه اتوبوس فعال داشته باشیم، تعداد اتوبوس‌ها به حدود ۱۲۰۰ دستگاه رسیده است که این وضعیت یک وضعیت بحرانی برای این حوزه محسوب می‌شود.

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر تهران تصریح کرد: از سوی دیگر می‌دانیم که تراموا هزینه‌های بسیار سنگینی به شهرداری تهران تحمیل می‌کند، زیرا یک مد حمل‌ونقلی گران‌قیمت است و با همان ظرفیتی که تراموا ایجاد می‌کند، می‌توانیم با مبالغ کمتری، اتوبوسرانی را توسعه دهیم.

باید اولویت‌ها را در حمل‌ونقل عمومی مشخص کرد

وی با تأکید بر اینکه راه‌اندازی مد‌های جدید حمل‌ونقل مانند تراموا هیچ ایرادی ندارد فقط باید اولویت‌ها را مشخص کرد، به خبرنگار تسنیم گفت: مدیریت شهری نباید در اجرای این طرح شتاب‌زده عمل کند به همین دلیل در جلسه هم‌اندیشی که با حضور زاکانی شهردار تهران داشتیم مفصل صحبت کردیم و گفتیم اجازه بدهند در وهله نخست مطالعات طرح جامع شهر تهران کامل شود چراکه بخشی از طرح جامع ترافیک شهر تهران، مربوط به طرح جامع ریلی است که باید اطلاعات آن استخراج و نیازمندی‌های شبکه انبوه‌بَر مترو و همچنین شبکه ریلی سبک مشخص شود؛ اگر نتیجه مطالعات به اجرای چنین طرحی منجر شد، بعد از تعیین اولویت‌ها باید به آن پرداخت.

وی تصریح کرد: ممکن است بسیاری از موارد در اسناد بالادستی موضوعی به‌عنوان نیاز پیش‌بینی شده باشد، اما زمانی می‌توانیم آن‌ها را اجرا کنیم که اولویت‌ها به‌درستی اجرا شده باشد.

با این حال برخی دیگر از اعضای شورا نظرات و دیدگاه مثبتی نسبت به اجرای این طرح دارند و معتقد هستند ازآن‌جایی که وضعیت حمل‌ونقل عمومی با تدابیر این دوره از مدیریت شهری رو به بهبودی است، ورود تراموا می‌تواند مفید باشد.

وضعیت مترو و اتوبوسرانی تهران رو بهبودی

حجت الاسلام سید محمد آقامیری؛ نایب‌رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر تهران نیز به‌عنوان یکی از موافقان اجرای تراموا در تهران به خبرنگار تسنیم گفت: در حوزه مترو نسبت به توان و امکانات موجود تا حدودی وضعیت مناسبی وجود دارد، اگرچه توقع بیش از این است و افزایش ظرفیت این ناوگان می‌تواند در افزایش مسافران نقش ایفا کند، اما فعلاً به‌دلیل کمبود واگن تحقق آن مشکل است.

وی ادامه داد: با این حال قراردادی را که چندین سال روی زمین مانده بود، در این دوره از مدیریت شهری تهران احیا کردیم و بر اساس توافقی که با دولت داشتیم، واریز پیش‌پرداخت اولیه انجام شد؛ بر این اساس از یک‌سال آینده شاهد ورود تدریجی واگن‌های مترو خواهیم بود؛ قرارداد مذکور برای ورود ۶۳۰ واگن بود که این رقم را به ۷۹۰ دستگاه افزایش دادیم و شرکت طرف قرارداد نیز متعهد شد از یک سال دیگر واگن‌ها را ارائه دهد.

آقامیری با اشاره به وضعیت اتوبوسرانی تهران نیز تصریح کرد: در شهریور ۱۴۰۰، ۱۸۰۰ دستگاه اتوبوس به مدیریت فعلی شهری تهران تحویل داده شد که در ادامه مشخص شد ۸۸۰ دستگاه از آن‌ها فعال است با این حال اکنون تعداد اتوبوس‌های فعال را به حدود ۲۷۰۰ دستگاه اتوبوس ارتقا دادیم که بخشی از آن از طریق اورهال و بخشی دیگر از طریق خرید اتوبوس انجام شد.

وی گفت: طبق برنامه تنظیم‌شده نیز تاکنون قرارداد تولید ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس با شرکت‌های داخلی منعقد شده است و چشم‌انداز ما این است که طی ۴ سال تعداد اتوبوس‌ها را به ۷۵۰۰ دستگاه اتوبوس افزایش دهیم، اگر تعداد اتوبوس‌ها را به ۵۰۰۰ دستگاه اتوبوس نیز افزایش دهیم هم یک جهش و رکورد در حوزه اتوبوسرانی محسوب می‌شود، زیرا هیچ زمانی این تعداد اتوبوس در اختیار تهران نبوده است.

وی اظهار کرد: طبق مطالعات صورت‌گرفته، ممکن است تراموا به‌صورت ریلی نباشد و برای حرکت آن از چرخ‌های لاستیکی استفاده شود، برای تأمین برق آن نیز از خطوط شبکه‌ای عنکبوتی (یکی از انواع سیستم‌های انتقال برق) استفاده نشود بلکه از ایستگاه‌های شارژ القایی یا وایرلس استفاده شود و امکان شارژ داشته باشد، اگر از طریق شرکت‌های تولیدی و مطالعاتی مربوطه، چنین امکانی فراهم شود می‌توانیم آن را در سراسر تهران به‌کار بگیریم، زیرا دیگر به ریل و شبکه کابل‌کشی نیازی نیست.

حرکت به‌سمت استفاده از ناوگان حمل‌ونقل ریلی، سیاست قطعی شهرداری تهران

وی افزود: ما از یک نقطه شروع می‌کنیم و بعد از بررسی و دریافت بازخورد‌های آن و همچنین توجه به نکات مثبت و منفی، در نقاط دیگر نیز از آن بهره‌مند خواهیم شد، اما به‌طور کلی حرکت شهرداری به‌سمت استفاده از ناوگان حمل‌ونقل برقی یک سیاست‌گذاری قطعی و مثبت است.

محسن هرمزی؛ سرپرست معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران نیز به خبرنگار تسنیم گفت: سازمان ترافیک شهرداری تهران با بهره‌گیری از یک کنسرسیوم (شرکتی بزرگ، متشکل از چند شرکت) بررسی و امکان‌سنجی احداث تراموا و پایش همه کریدور‌های حمل‌ونقل در تهران را انجام داد که نتیجه آن احصا شده است و به شورای شهر ارسال خواهد شد.

وی ادامه داد: به‌موازات این کار در حال شناسایی پیمانکارانی بودیم که با مدل‌های مالی جدید به اجرای این طرح کمک کنند که یکی از آن‌ها وزارت دفاع است، زیرا توان خوبی در حوزه ساخت و تجهیزات جریان ضعیف و هم در حوزه اجرای سیویل (سیویل بخشی از مهندسی عمران است که وظیفه آن طراحی نقشه‌های مختلف زیرساختی و اجرایی لازم برای یک پروژه است) دارد، بنابراین یک تفاهم کلی بین شهرداری و وزارت دفاع صورت گرفت که راه‌اندازی تراموا یکی از بخش‌های این تفاهم‌نامه است.

عمر واگن‌های تراموا ۳ برابر اتوبوس و هزینه آن یک‌پنجم ساخت مترو

هرمزی افزود: در زمان حاضر این ضرورت احساس شده است که در مسیری مانند خیابان آزادی ـ سه‌راه تهرانپارس که سال‌هاست خطوط اتوبوسرانی در آن فعال است، مسافران بیشتری جا‌به‌جا کنیم، شهر را هوشمند و خدمت جدید و پاک ارائه کنیم، علاوه بر این تراموا آلودگی ندارد، عمر واگن‌های آن حدود ۳ برابر بیشتر از اتوبوس است و هزینه آن نیز نسبت به ساخت خطوط مترو تقریباً یک‌پنجم است.

اگرچه راه‌اندازی تراموا در تهران با مخالفانی همراه است، اما موافقان اجرای طرح از جمله مسئولان شهرداری تهران با اتکا به انجام مطالعات صورت‌گرفته اظهارنظر می‌کنند، با این حال بعد از تأیید نهایی مطالعات انجام‌شده می‌توان به این پاسخ دست یافت؛ آیا تراموا می‌تواند به‌عنوان یک مکمل در شبکه حمل‌ونقل عمومی، بهبودی در روند جابه‌جایی مسافران ایجاد و گرهی از مشکلات این حوزه باز کند؟

آیا تراموا با تغییر و تحول در چهره شهر، به‌عنوان دستاورد قابل‌قبولی در کارنامه کاری علیرضا زاکانی شهردار تهران جای می‌گیرد یا خیر؟