ماموریت اصلی ماهواره نور ۳ چیست؟

صبح چهارشنبه بود. در ابتدا خبری کوتاه به صورت زیرنویس فوری از شبکه خبر جمهوری اسلامی ایران منتشر شد. زیرنویس از اتفاق بزرگی در صنایع هوافضای کشورمان خبر می‌داد. خبری که نقش اول آن راسپاه پاسداران و سازمان فضایی ایران ایفا می‌کردند.

خبر این بود: سومین ماهواره بومی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با نام «نور ۳» توسط ماهواره‌بر ترکیبی سه مرحله‌ای قاصد به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار ۴۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت.

با عملی شدن پرتاب ماهواره نور ۳ نیروی هوافضای سپاه پاسداران ایران توانست سومین ماهواره «سنجشی و شناسایی» خود را با موفقیت به مدار زمین بفرستد.

 ایران از سال ۲۰۰۵ میلادی و با ارسال ماهواره «سینا ۱» به باشگاه کشور‌های فضایی پیوست، ماهواره‌ای که به کمک روسیه به آسمان فرستاده شده بود و در این مسیر سازمان فضایی ایران برنامه‌ریزی برای استفاده از فضا و گسترش فناوری‌های فضایی در کشور با استفاده از دانش بومی و همکاری‌های بین‌المللی را در دستور کار خود قرار داد.

ایران در این سال‌ها ماهواره‌های سینا ۱، امید، رصد، نوید، فجر، پیام، دوستی، ظفر، نور ۱ و ۲ و خیام را به فضا فرستاده است و برخی از آن‌ها موفق و برخی نیز ناموفق بوده است.

در اواخر دهه ۹۰ شمسی، اما نیروی هوافضای سپاه تغییری مهم در وضعیت برنامه فضایی کشور را برای خود برنامه ریزی کرد.در اردیبهشت ۱۳۹۹  سپاه پاسداران ماهواره «نور۱» را در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار داد. سپاه همچنین در اسفند ۱۴۰۰ از قرار گرفتن ماهواره «نور ۲» در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین خبر داد. تمامی این پرتاب‌ها البته توسط ماهواره‌بر قاصد و با موفقیت انجام شده بود. ماهواره‌بری که به گفته مسئولان هوا فضای سپاه اکنون  صلاحیت‌های لازم را به دست آورده تا  در پروسه  تولید قرار گیرد. از نور ۱ به عنوان اولین ماهواره نظامی ایران یاد می‌شود و صرف پرتاب موفق و وارد شدن به مدار این ماهواره هم یک گام مهم بود.

ماهواره نور-۱ در کلاس ماهواره‌های لئو بود که در ارتفاع ۴۳۰ کیلومتری قرار گرفت. ماهواره نور ۲، اما ارتقا یافته ماهواره نور ۱ بود. نور ۲ ماهواره سنجشی و اطلاعاتی بود  که اطلاعات جمع آوری شده توسط آن کاربرد دفاعی و عمومی داشت. علاوه بر این ماهواره نور ۲ در مقیاس بزرگ و با دید بسیار وسیع از فاصله ۵۰۰ کیلومتری حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله را هم رصد کند.

موفقیت ماهواره نور ۲، اما  یک پرتاب موفق دیگر را به حساب جمهوری اسلامی ایران ثبت کرد. قرار گرفتن موفق این ماهواره در مدار زمین هم توسط منابع داخلی و خارجی تایید و در عین حال دوباره بر ماموریت شناسایی ماهواره نور ۲ نیز تاکید شد.

اما پرتاب ماهواره نور ۱ و ۲ مقدمه‌ای بود برای پرتاب ماهواره نور ۳ که با تجربه بیشتر متخصصان داخلی و با امکانات بیشتر و سطح بالاتری به فضا پرتاب شد.

ماموریت ماهواره نور ۳  سنجشی و شناسایی است

سردار جعفر آبادی فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه پس از پرتاب موفقیت آمیز ماهواره نور ۳ از ماموریت‌های این ماهواره خبر داد و اظهار کرد: ماموریت ماهواره نور ۳  منظومه‌سنجشی و شناسایی است. دوربینی که در این ماهواره استفاده شده نسبت به نور ۲ تا ۲/۵ برابر دقت عکس آن بهتر شده و همچنین سنسور‌هایی در ماهواره نصب شده که متفاوت با ماهواره‌های نور ۱ و ۲ است.

وی افزود: دوربین نور ۳ بسیار باکیفیت است و توسط یک شرکت دانش بنیان ایرانی انجام شده است. پیشران‌های فضایی این ماهواره هم از طریق متخصصان داخلی ما انجام شده است و انشالله در ماهواره‌های بعدی نیز استفاده خواهد شد.

وی ادامه داد:  به امید خدا می‌خواهیم منظومه‌ای از ماهواره‌های ایرانی را در مدار قرار دهیم که کاربرد‌های مختلفی دارند. کاربرد‌های مردم‌یاری در حوزه‌های تجاری، دیدن مخاطرات طبیعی و کمک رساندن به مردم و همچنین در حوزه دفاعی ما می‌توانیم از این ماهواره‌ها برای اشراف اطلاعاتی، فرماندهی و کنترل و برای هدایت تجهیزات هدایت‌پذیر نیز استفاده کنیم.

حسن سالاریه رئیس سازمان فضایی ایران نیز درباره پرتاب موفقیت آمیز ماهواره نور ۳ اظهار کرد: همانطور سردار حاجی زاده نیز عنوان کرده اند در بحث منظومه سنجشی دنبال منظومه سازی هستیم. در حوزه ماهواره‌های سنجشی، ماهواره‌های مخابراتی دنبال پروژه‌های سنگین‌تر و بزرگتر ماهواره‌های سنجشی هستیم که طبیعتاً باید دولت ورود کند. تهیه زیرساخت پایگاه پرتاب و زیرساخت آزمایشگاه و تجهیزاتی که بتواند ماهواره‌ها را از کلاس‌های مختلف پرتاب کند از اهداف مهم ما است تا  بتوانیم ماهواره‌هایی را با قابلیت اعتماد بالا تست کنیم به دنبالش هستیم به سایر کشور‌ها که در این حوزه علاقه‌مند هستند بتوانیم ارائه دهنده  خدمات فضایی باشیم  به ویژه با پرتاب موفقیت آمیز ۳ باره ماهواره بر قاصد که این می‌تواند یک آورده بزرگ برای ما باشد.

سردار سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه با اشاره به پرتاب موفقیت‌آمیز سومین ماهواره سپاه به فضا اظهار کرد: از مجموعه دریافت‌ها و مجموعه محصولاتی که این ماهواره از سطح زمین برداشت می‌کند برای تکمیل نیازمندی‌های اطلاعاتی سپاه استفاده می‌کنیم.

سردار سلامی ادامه داد: این ماهواره و پرتاب آن در امتداد نقشه راه پرتاب ماهواره‌های سپاه است که به صورت زنجیره‌ای در هر مرحله به پدیده‌های مدرن‌تر دست پیدا می‌کنیم. این ماهواره از نور ۲ هفت کیلوگرم سنگین‌تر است و از تجهیزات تصویربرداری با دقت و کیفیت بهتر برخوردار است و به شکل طبیعی یکی از حلقه‌های زنجیره ماهواره‌ای ما را تکمیل می‌کند.

نیاز‌های یک نیروی نظامی به فضا امروزه بسیار گسترده است و به گفته سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه، در گذشته، سایر کار‌ها بدون دستیابی به فضا ناقص می‌ماند. به‌طور خلاصه، تصویربرداری در طیف‌های مختلف نوری با کیفیت و تفکیک بالا، خدمات رله مخابرات، ارسال فرامین و دریافت داده در مسافت‌های بسیار دور به صورت بی‌درنگ (Real time) مثلاً برای پهپاد‌ها و شناور‌های دریایی و در نهایت خدمات مکان‌یابی جهانی برای سامانه‌های هدایت و ناوبری موشک‌ها و ادوات نظامی و نفرات از جمله مهمترین نیاز‌های یک نیروی نظامی به خدمات ماهواره‌ای است.

چرا تصاویر ماهواره‌ای بومی یک نیاز مهم برای نیرو‌های مسلح است؟

در ارتباط با تصاویر ماهواره‌ای باید گفت که امروز این قابلیت، یک نیاز مهم نه فقط در بحث‌های اطلاعاتی، نظامی و امنیتی و حتی در بحث‌های غیر نظامی مثل کشاورزی و رصد تغییرات محیطی و... است. کشور ما مشخصا سالهاست که در موارد بسیار ساده‌تر تحت شدیدترین تحریم‌ها بوده و خریدن چنین تصاویری خصوصا با کیفیت بالا و به صورت ویژه از نقاط خاص، برای ایران غیرممکن است.

بحث تعقیب و رصد کردن حرکت ناو‌های هواپیمابر و یا شناور‌های حاوی نیرو‌های تفنگدار آمریکایی همواره یکی از موضوعات مهم برای نیرو‌های مسلح کشورمان در مناطق جنوبی کشور بوده و این امر مهم تا به امروز توسط شناورها، پرنده‌هایی مثل سری P-۳ و البته سامانه‌های بدون سرنشین انجام می‌شد و حالا با اضافه شدن توان ماهواره ای، در مساحتی جهانی و با امنیتی بسیار بیشتر قابل انجام است.  

یکی دیگر از نکاتی که سردار علی جعفرآبادی فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه در خلال گفتگوی اخیر خود در خصوص ویژگی‌های ماهواره نور ۳ و پرتاب موفق آن بیان کرد، این بود که "سپاه قصد دارد پس از این، با نرخ بالاتری شروع به پرتاب ماهواره کند تا منظومه‌ای از ماهواره‌های ایرانی را در مدار قرار دهد".

همان طور که از اسم آن مشخص است، منظومه ماهواره‌ای به مجموعه‌ای از ماهواره‌هایی گفته می‌شود که در یک مدار مشخص قرار گرفته و برای انجام یک یا چند ماموریت به کار می‌روند. اگر بخواهیم در حال حاضر به نمونه‌های معروفی از منظومه‌های ماهواره‌ای اشاره کنیم می‌توانیم به مجموعه ماهواره‌های خدمات اینترنتی استارلینک، سامانه‌های مکان یابی موقعیت یابی جی پی اس، بایدو یا گلوناس یا مجموعه ارتباطی TDRSS مخصوص سازمان ناسا اشاره کرد.

جمهوری اسلامی اکنون ایران دهمین کشور جهان است که هم ماهواره هم ماهواره‌بر دارد و ما اولین کشور اسلامی هستیم که به این موفقیت دست پیدا کرده‌ایم.

باشگاه خبرنگاران جوان سیاسی دفاعی امنیتی