انتخاب‌ آدم‌ها زندگی‌شان را می‌سازد/کفایت مذاکره باتماشاگر هوشمند

مازیار لرستانی بازیگر و کارگردان با سابقه تئاتر، سینما و تلویزیون درباره جذابیت‌هایی که باعث شد نمایشنامه «در انتظار گودو» را برای اجرا انتخاب کند، به خبرنگار مهر گفت: من سال‌ها انتظار کشیدم و مفهوم انتظار و تنهایی انسان را خیلی عمیق تجربه کردم. ۵۶ سال برای یک تغییر شخصی انتظار کشیدم و یک سیکل طولانی را طی کردم تا متوجه شدم که خودم باید برای خودم و زندگی‌ام تلاش کنم. بنابراین بحث انتخاب پیش می‌آید، انتخاب آدم‌ها زندگی‌شان را می‌سازد و رقم می‌زند.

کفایت مذاکره با تماشاگر هوشمند و فهیم

وی درباره موضوع و مضمون نمایش «در انتظار گودو» اظهار کرد: داستان نمایش، داستان ساده‌دلی آدم‌هایی است که در انتظار هستند تا زندگی خوشبختی را برای آن‌ها هدیه بیاورد. به هرحال نه اینکه قرار است ناجی نیاید، نه اینکه قرار است خوشبختی نیاید، نه اینکه قرار است کمکی به ما نشود، همه این مفاهیم درست و منطقی است اما انسان مُخیر است، باید با تمام قوا تلاش کند و با انتخاب‌های خود اسیر جبر نباشد. حتی در فرهنگ عرفانی و پیشگامان دین هم به اختیار انسان اشاره شده است.

این کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه تمرین‌های نمایش حدود ۲ ماه و نیم طول کشیده است، درباره سبک و فضای اجرایی نمایش عنوان کرد: «در انتظار گودو» مانند «هملت» یک نمایش کاملاً شناخته شده و جهانی است. این نمایش را به دلیل علاقه شخصی‌ام به شیوه «ساتیر» اجرا می‌کنم و فکر می‌کنم همین دلیل، کفایت مذاکره را با تماشاگر هوشمند و فهیم اعلام کند.

وی اضافه کرد: در جشنواره‌های دراماتیک در یونان باستان پس از اجرای چند تراژدی سنگین یک نمایش به شکل «ساتیر» اجرا می‌شد تا بار سنگین اندوه تراژدیک را از ذهن تماشاگر پاک کند. بنابراین تماشاگر در اجرای «ساتیر» نه صرفاً با کمدی محض روبرو است و نه به تماشای تراژدی محض می‌نشیند یا به عبارتی تلفیقی از هر ۲ اجر را تجربه می‌کند.

«در انتظار گودو» با گویش لری، ترکی و مازنی

لرستانی درباره انتخاب گویش لری در نمایش گفت: دلیل اصلی انتخاب گویش لری برای نمایش این است که من لُر هستم. اما من از گویش‌های مختلفی مانند مازنی و ترکی هم استفاده کردم یا به عبارتی سعی کردم از بیشترِ فرهنگ فولکلوریک ایران در این نمایش بهره بگیرم. همچنین از موسیقی شناخته شده، فولکلور، نمایشی و آئینی استفاده کردم تا نمایش را بومی‌سازی کنم.

وی ادامه داد: یکی از ویژگی‌های شیوه «ساتیر» این است که روزمرگی و زبان محاوره را وارد تراژدی می‌کند. اگر می‌خواستم این نمایشنامه را به شکل کلاسیک آن اجرا کنم باید آن را با مدت زمانی نزدیک ۲ ساعت و نیم به صحنه می‌آوردم و کار فضایی کاملاً دلهره‌آور داشت که تماشاگر امروز ما این را برنمی‌تابد. از طرفی این نمایش که سال‌های مابین جنگ جهانی اول و دوم نوشته شده است در اجرای امروزی می‌بایست، تغییر می‌کرد در غیر این‌صورت فقط بار آموزشی داشت و برای دانشجویان تخصصی رشته تئاتر جذاب بود اما من مخاطب عام دارم. بنابراین با انتخاب این سبک از اجرا این امکان را داشتم از عناصر مختلف برای جذب مخاطب استفاده کنم.

لرستانی درباره انتخاب بازیگران این اثر نمایشی تصریح کرد: سال ۱۳۶۸ گروه تئاتر آگر (در لری به معنای آتش) را تشکیل دادیم که چندین کار هم اجرا کردیم و تعدادی از اعضا آن در حال حاضر از بازیگران خوب سینما هستند. در طی این سال‌ها بخشی از کارهای من علاوه بر آموزش و تربیت علاقه مندان، کشف استعدادهای برتر و معرفی آن‌ها به جامعه بازیگری بوده است. در نمایش‌هایم معمولاً از پیشکسوتان هم استفاده می‌کنم تا نسل‌های مختلف در کنار هم فعالیت کنند. این انتخاب برای من به عنوان کارگردان، فضای جذابی ایجاد می‌کند تا بالانس بازیگری را در صحنه حفظ کنم.

وقتی درخت «در انتظار گودو» نقش گرفت

این بازیگر باسابقه در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: در پایان نمایش بازیگرها عملاً از نقش خود خارج می‌شوند و آینه را به سمت تماشاگران می‌گیرند. در واقع ما آینه تماشاگران هستیم. مردم در زندگی‌شان منتظر خیلی چیزها هستند که در حال و لحظه زندگی نکنند؛ یکی منتظر عشق، یکی منتظر ازدواج، یکی منتظر پول، یکی منتظر سلامتی و …. این انتظارات، متعدد و تا بی‌نهایت ادامه دارد. این انتظارات انسان را به وقفه‌ای می‌اندازد و از تجربه لحظه حال و زندگی کردن و آگاهانه در لحظه بودن باز می‌دارد.

لرستانی درباره نماد درخت در نمایش توضیح داد: من تنها کارگردانی در جهان هستم که درخت را از این که تنها دکور باشد خارج کرده و یک بازیگر را در آن نقش گذاشته‌است. این درخت می‌تواند هم درخت آفرینش، هم درخت زندگی و آرزوها باشد.

وی درباره بازخورد تماشاگران نیز بیان کرد: فکر می‌کردم لهجه‌دار بودن یا سبک اجرای «ساتیر» مورد پسند تماشاگران نباشد. اما در طول اجرا نه در اتاق نور بودم و نه پشت صحنه. جایی نشسته بودم که واکنش تماشاگران را ببینم و خیلی برایم جذاب بود که مخاطبان هم متوجه گویش و هم مفهوم اثر می‌شدند. در واقع نمایش هم مفرح و شاد است و هم از طرفی تماشاگر را به فکر وا می‌دارد. یک شب پشت پرده‌ها موقع خروج تماشاگران مخفی شدم و به گفتگوی آن‌ها گوش کردم که می‌گفتند برویم گودو خودمان را پیدا کنیم یا گودوی زندگی من کجاست؟ این بازخوردها برایم بسیار خوشایند بود و احساس کردم اگر چند نفر هم به این مفهوم برسند من رسالتم را انجام دادم. البته به چالش‌های عمیقی که مخاطب ما از روایت خاص من از اثر خواهد داشت هم احترام می‌گذارم.

بازگشت به تئاتر بعد از ۱۷ سال

لرستانی یادآور شد: سال‌هاست من به عنوان بازیگر و کارگردان به هزاران دلیل در تئاتر کار نکردم. این اولین حضور من بعد از ۱۷ سال است و پس از این همه انتظار با «درانتظار گودو» شروع کردم. انتظاری طولانی با هویتی جدید. تغییر سترگی را که در جان و جهان خودم دادم با نمایش «در انتظار گودو» اعلام می‌کنم. از همه عزیزانی که هریک به شیوه‌ای در پدید آوردن این نمایش کمک کردند، از گروه بازیگران، نوازندگان، دستیاران و گروه پشتیبانان در تئاتر شهر و صحنه آبی قدردانی می‌کنم.

نمایش «در انتظار گودو» اجرای خود را از سوم مهر ماه ساعت ۱۸ در سالن چهارسو مجموعه تئاتر شهر آغاز کرده است و تا چهارم آبان ماه رو یصحنه خواهد بود.

افسر اسدی، امیرعباس توفیقی، آبتین جاوید، محمد آقامحمدی، مصطفی فرهادمهر، مهرزاد عسکری بازیگران این اثر نمایشی هستند.

در خلاصه داستان نمایش «در انتظار گودو» آمده است: استراگون و ولادیمیر زیر درخت در انتظار گودو هستند و ….

دیگر عوامل اجرا عبارتند از تهیه‌کننده: وحید معینی دانشمندی، مجری طرح: بهزاد جاودان‌فرد، دستیار کارگردان و مدیر اجرایی: سیاوش سجادی، برنامه‌ریز و دستیار کارگردان: ریحانه فلاح، طراح دکور: میثم انزابی تبریزی، نقاشی‌های دکور و آکسسوار: مینا رشیدی، طراح پوستر: مصطفی اوجی‌پور، طراحان چهره‌پردازی: افسانه قلی‌زاده و امیر قادری، دستیار لباس: شهره حجری، گروه موسیقی: زینب اسدالهی تنبک و عباداله ناصری کمانچه، عکس و ساخت تیزر: شقایق عبدالوند، امور رسانه: درسا بخشندگی.