تمام غزل‌های حافظ آئینی و دینی هستند

به گزارش خبرگزاری مهر، به منظور گرامیداشت چهل و سومین سالگرد هفته دفاع مقدس، آئین رونمایی کتاب «در سایه خدا؛ تجلی توحید در اشعار کنگره‌های شعر دفاع مقدس» نوشته معصومه لشگری با حضور نویسنده اثر، عباس بایرامی، رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس، محمدرضا اکرامی فر، دبیر بیست و پنجمین دوره جشنواره شعر دفاع مقدس و مقاومت استان تهران و دبیر محافل ادبی کتابخانه های عمومی استان تهران، رحمان ابراهیمی، رئیس اداره امور کتابخانه ها و همکاری‌های اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران؛ رضا اسماعیلی، شاعر برجسته کشوری، ایرج قنبری، شاعر آئینی مطرح کشور، سید رضا میر بابایی، مدیر انتشارات صریر وچهره‌های شاخص ادبی کشور، مسئولین ملی و استانی، شاعران، نویسندگان و اصحاب رسانه عصر چهارشنبه ۵ مهرماه توسط اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران با مشارکت انتشارات صریر در سالن جلسات کتابخانه مرکزی پارک شهر برگزار شد.

رضا اسماعیلی شاعر در ابتدای نشست با اشاره به اینکه در ادبیات کلاسیک ما شاعران با یاد و نام خدا اشعار و کتاب‌های خود را آغاز کرده‌اند گفت: مثلاً نظامی گنجوی در پنج گنج در ابتدای هر کدام از اشعارش سخنش را با یاد خداوند آغاز می‌کند؛ در مقدمه شرف نامه می‌گوید خدایا جهان پادشاهی توراست. بنابراین جایگاه توحید و یکتا پرستی در این آثار به وضوح مشخص است.

وی ادامه داد: بخش اعظمی از آثار شاعران ما به یکتاپرستی اختصاص دارد. اما امروزه ما در شعرمان این مهم را فراموش کرده‌ایم و توحید در ادبیات ما جایگاه خود را از دست داده است. ما فراموش کرده‌ایم که محبت اهل بیت در طول محبت خداست و همه پیامبران برای دعوت به یکتاپرستی آمده‌اند. همه آنها گفته‌اند که ما بندگان خداوند هستیم. هیچ پیامبری مردم را به خودش دعوت نکرده بلکه به خدا دعوت کرده است.

این شاعر با تأکید بر اینکه اصل توحید را ما فراموش کرده‌ایم افزود: انسان موحد زیر بار زر و زور و تزویر نمی‌رود بلکه آزاده است و فقط بنده خداوند. وقتی ما این اصل را فراموش می‌کنیم راه را اشتباه رفته‌ایم و به گمراهی رفته‌ایم. امروز خوشحالم که کتاب «در سایه خدا؛ تجلی توحید در اشعار کنگره‌های شعر دفاع مقدس» منتشر شده؛ در این اثر به نیکی رد پای خدا را در کنگره‌های شعر دفاع مقدس بررسی شده است.

وی با بیان اینکه در آثار شعر دفاع مقدس سهم خداوند کم شده است گفت: در بعضی از این دفاتر شعری یا سروده‌ای که به این موضوع بپردازد یا درباره توحید و خداشناسی باشد وجود ندارد. درواقع ما ذات اقدس پروردگار و خاندان رسالت را در اشعارمان فراموش کرده‌ایم.

اسماعیلی گفت: این همه پیامبر آمده‌اند که به ما درس یکتا پرستی بدهند و ما این درس را از یاد برده و در واقع به حاشیه پرداخته‌ایم هرچند سوگ و مرثیه هم ارزشمند است. امروز انواع ژانرهای ادبی را در کتاب‌های درسی آموزش می‌دهند و می‌گویند شعر حماسی، غنایی، تعلیمی و عرفانی هیچ اشاره‌ای به شعر دینی و آئینی نشده است. در گذشته برعکس همه گونه‌ها ادبی آئینی و دینی بوده‌اند. یعنی شعر غنایی و حماسی و اشعار تعلیمی و … همه آئینی بوده و رنگ و بوی مذهب و دینی داشته‌اند.

این محقق ادبی با اشاره به اینکه آموزه‌های دینی باید در شعر تجلی یابد گفت: یعنی من مسلمان وقتی می‌خواهم شعر عاشقانه بگویم خود به خود آموزه‌های دینی در شعر من تجلی پیدا می‌کند که نمونه برجسته آن حافظ است. در تمام اشعارش مسلمانی بیان و نمایان است. او از اخلاق و سلوک دینی می‌گوید. در واقع دین یعنی اخلاق و کرامت‌های انسانی است.

این شاعر ادامه داد: تمام غزل‌های حافظ آئینی و دینی است. بنابراین شعر آئینی همین است و توحید است. ضرورت دارد خداوند را در همه حالاتمان ببینیم. بخشی از ادبیات کلاسیک ما الهی نامه است. اینها را بخوانید. اینها ذکر هستند و خداوند به عنوان ذکر از شما می‌پذیرد. سعدی و حافظ ذکر هستند. ما باید به این نقطه برسیم. امیدوارم چاپ این کتاب باعث شود که دیگر نویسندگان نیز به این موضوعات بیش از پیش روی آوردند و از اینگونه آثار بیشتر ببینیم و خداوند را فراموش نکنیم.

خدامحوری ممیزه دفاع مقدس است

عباس بایرامی؛ رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس گفت: در همه جای دنیا پایان جنگ را جشن می‌گیرند اما ما در ایران آغاز جنگ را گرامی می‌داریم چون دفاع مقدس است. همه آن هشت سال دفاع مقدس بود. امروز بعد از حدود چهل سال از آغاز جنگ شبهه‌های زیادی درباره جنگ مطرح می‌شود و مطالب درستی را بیان نمی‌کنند تا ذهن نوجوانان و جوانان را خراب کنند.

وی ادامه داد: ما به چاپ چنین آثاری نیاز داریم و به عنوان یک نوجوان جنگ می گویم خصلت اساسی بچه‌های جنگ ما عنصر خدامحوری بوده است. در همه جنگ‌های دنیا افراد شجاعتشان را نشان می‌دهند پس جنگ ما چه تفاوتی با آنها دارد؟ ما بعد از شرکت در جنگ فهمیدیم آدم‌های دفاع مقدس متفاوتند چون بر مبنای خدامحوری حرکت کردند.

بایرامی گفت: وقتی شما روایت‌های جنگ را می‌شنوید می‌توانید این روحیه‌های خاص خدا محور را درک کنید؛ به طور مثال رزمنده ای در هویزه رفته و چوب‌ها و الوارهای یک خانواده را استفاده کرده و بعد نامه‌ای خطاب به آن خانواده نوشته که اگر برگشتید و طلب خسارت کردید من آن را می‌دهم. این همان سلوک معنوی عجیب رزمندگان دفاع مقدس است.

وی افزود: مشخصه دفاع مقدس ما رزمندگان آن بودند. ما می‌بینیم در این جنگ چه نوجوانانی دچار تحولات روحی شدند. رزمندگان ما در دفاع مقدس دنبال کشتن نبودند بلکه به دنبال دفاع بودند. نوشته‌های رزمندگان ما را اگر بررسی کنید می‌بینید که اگر اسم این افراد را از نوشته‌هایشان حذف کنید گویی یک عارف حرف زده است.

بایرامی در پایان گفت: این کتاب کار بسیار قابل تقدیری است. ما کنگره شعر دفاع مقدس را برگزار کردیم و می‌خواستیم عمق دفاع مقدس را در این اشعار نشان دهیم. خانم لشگری در این کتاب تلاش کرده عمق دفاع مقدس را نشان دهد.

در ادامه این نشست ایرج قنبری؛ از شاعران نام آشنا و پیشکسوت انقلاب به شعرخوانی با موضوع دفاع مقدس پرداخت:

چند سالیه رو تخت خوابیدی

تا استخونت داره می سوزه

کم کم داره عادت می شه واست

این دردای مرموز هرروزه

چه خاطراتی تو دلت مونده

از بچه‌های کربلای پنج

بازم تویی و دستای خالی

بازم تویی و بچه‌های رنج

حاجی مدال قهرمانیت کو؟

واسه چی کندی از تن دیوار

حیفه یه شیر بمونه تو زنجیر

حیفه تنش بره زیر آوار

با اینکه قدرت رو ندونستن

بازم پیش مردم دلت گیره

شیرم که باشی وقتی افتادی

هیچکی سراغت رو نمی گیره

خوابی به ظاهر اما بیداری

زخم رفیقاتو تو دل داری

اشکی ولی هرگز نمی ریزی

ابری ولی هرگز نمی‌باری

دفاع مقدس؛ دفاع از مقدسات امت و ملت

محمود اکرامی فر؛ دبیر محافل ادبی کتابخانه های عمومی استان تهران نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه ادبیات دفاع مقدس چهار مرحله دارد، گفت: نخست مرحله ترویجی است. مرحله دوم توصیف رشادت‌ها و شهادت هاست. مرحله سوم آنجایی است که می‌گویند چرا باید این جنگ ادامه یابد و در واقع پرسیده می‌شود چرا باید جنگید؟ پس تبیین جنگ مرحله سوم است. مرحله چهارم مرحله اجتماعی دفاع مقدس است.

وی ادامه داد: کنگره‌های نخست شعر ما در این حوزه به نام جنگ بود که بعداً به شعر دفاع مقدس تغییر یافت. شعرا هم پای رزمندگان در دفاع مقدس حضور یافتند. شعر همزمان در جبهه اتفاق می‌افتاد و ما بسیار می‌دیدیم که در جنگ شعر سروده می‌شد.

اکرامی با بیان اینکه دفاع مقدس دفاع از مقدسات امت و ملت است، گفت: این مقدسات در حوزه دین و سرزمین و ارزش‌های دینی و ملی رخ می‌دهد. چون برای دفاع از ارزش‌های دینی و ملی بوده این جنگ مقدس است.

دبیر بیست و پنجمین دوره جشنواره شعر دفاع مقدس و مقاومت استان تهران ادامه داد: امور مقدس امور ذهنی و مهمی هستند که صاحبان ارزش‌ها حاضرند به خاطر آن جانشان را فدا کنند. بنابراین وقتی می‌گوئیم شعر دفاع مقدس یعنی شعری که به ذات دارد از مقدسات دفاع می‌کند و از سوی دیگر شعری که درباره دفاع مقدس است. این شعر خودش اسلحه است و می‌تواند از دفاع مقدس دفاع کند.

اکرامی گفت: در شعر آئینی هم قطعاً توحید فراتر از آئین است؛ چون آئین امر ذهنی عینی شده است که دست جمعی اجرا شده و تکرار شود. شعر دینی فراتر از شعر مذهبی است. ما کنگره شعر دفاع مقدس را برگزار کردیم و باورمان این بود که در این اشعار چندان به باری تعالی توجه نمی‌شود من می‌گفتم خدا در شعر دینی و آئینی ما کمتر دیده شده است.

وی افزود: خانم لشگری قصد داشت پایان نامه بنویسد و بعد به این نتیجه رسیده که به خدا در میان موضوعات بپردازد. کتاب روش اسنادی را پی گرفته و از شیوه یادداشت برداری و فیش برداری استفاده کرده و متون تحلیل کمی و کیفی شده است. از این منظر کتاب کار قابل تأملی است. با این وجود در این حوزه می‌توان آثار متعدد دیگری تدوین کرد. بنابراین در این کتاب به خود واژه خدا توجه شده و از این نظر کار علمی و پژوهشی قابل تقدیری است.

چاپ ۱۹۰۰ عنوان کتاب دفاع مقدس در سال گذشته

رضا میربابایی؛ مدیر انتشارات صریر نیز در بخش دیگری از این نشست طی سخنانی ضمن تقدیر از مؤلف کتاب گفت: انتشارات صریر یکی از سیاست‌هایش حمایت و تولید از کتاب‌های دفاع مقدس است و بیشترین تولید در این حوزه مربوط به ماست. ما در سال گذشته ۱۹۰۰ عنوان کتاب چاپ کردیم و شبکه پخش خوبی هم در این حوزه فعالیت می‌کند.

وی از نویسندگان این حوزه درخواست کرد تا آثار خود را در این باره در اختیار این انتشارات قرار دهند.

معصومه لشگری مؤلف کتاب هم در پایان این نشست از حاضران، اساتید ادبیات دفاع مقدس و انتشارات صریر و اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تشکر و قدردانی کرد.

در حاشیه برگزاری این نشست نمایشگاه نقاشی از آثار سمیه مؤمنی؛ مربی کارگاه نقاشی کتابخانه مرکزی پارک شهر لز نقاشان مطرح استان با محوریت تصاویر فرماندهان دوران دفاع مقدس برپا شد.

در پایان این نشست توسط رحمان ابراهیمی، رئیس اداره امور کتابخانه ها و همکاری‌های اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران از معصومه لشگری؛ نویسنده اثر تقدیر به عمل آمد.